Bu İçerik Sadece Aboneler İçindir
Adrenalinin nebülize formu solunum yolu hastalıkları özellikle krup hastalarında sık kullanılır. Geçmişte kardiyovasküler yan etkilerinin az olması nedeniyle rasemik epinefrin (D ve L formu 1:1 karışımı epinefrin ) kullanılırken, günümüzde Türkiyede de bulunan L-epinefrin kullanılmaya başlanılmıştır. Bunun nedeni de Rasemik adrenalin Amerika dışındaki Türkiye dahil diğer ülkelerde bulunmamasıdır. Bu yüzden nebül yaparken Türkiye dahil birçok ülkede daha kolay temin edilebilen ve ucuz olan L-adrenalin kullanılmaktadır. Yan etki açısından ise , rasemik epinefrinden farklı değildir.
Farmakolojik Özellikleri
- Etki Başlangıcı: Nebülü takiben 5 ila 10 dakika içinde başlar.
- Etki Süresi: Yaklaşık 4 saat sürer.
- Yarılanma Ömrü (): 2 dakikadır.
- Metabolizma: Karaciğerde metabolize edilir.
- Atılım: Böbrekler yoluyla (idrarla) vücuttan atılır.
MEKANİZMA
Nebülizatör ile solunum yoluyla uygulanan adrenalin, hem lokal hem de sistemik etkiler gösterir.
Lokal Etkiler (Solunum Yolu Üzerinde)
Adrenalinin temel faydası, solunum yollarındaki iki ana etkisiyle ortaya çıkar:
- Vazokonstrüksiyon (Damar Büzüşmesi): Hava yolu duvarındaki kan damarlarında daralmaya neden olur. Bu etki, hava yolu duvarı ödemini ve trakeal/bronşiyal sekresyonları (salgıları) azaltarak hava geçişini rahatlatır.
- Relaksasyon (Kas Gevşemesi): Hava yollarındaki düz kaslarda gevşemeye yol açarak bronkodilatasyon (hava yollarında genişleme) sağlar.
Sistemik Etkiler ve Metabolizma
Solunum yoluyla emilen adrenalin, doza bağlı olarak sistemik etkilere de neden olabilir:
- Düşük Dozlar: Sistemik ve akciğer damarlarında bir miktar genişlemeye (vazodilatasyon) ve kalp hızında hafif bir artışa neden olabilir.
- Yüksek Dozlar: Ciddi sistemik vazokonstrüksiyona (vücut genelinde damarların daralması) yol açabilir.
Metabolizması oldukça hızlıdır ve yarı ömrü 5 dakikadan azdır, bu da etkisinin neden kısa süreli olduğunu açıklar.
ENDİKASYONLAR
Nebülizatör yoluyla uygulanan adrenalin, özellikle üst solunum yolu ödemine ve obstrüksiyonuna (tıkanıklığına) bağlı gelişen solunum sıkıntısını rahatlatmak amacıyla kullanılır. Bu tedavi, genellikle orta ve ağır derecedeki hastalar için tercih edilir.
Başlıca kullanım alanları şunlardır:
- Krup (Laringotrakeobronşit): Özellikle orta ve şiddetli vakalarda havlar tarzda öksürük ve inspiratuar stridoru (nefes alırken çıkan ıslık sesi) tedavi etmek için.
- Bronşiyolit: Ciddi solunum sıkıntısı olan seçilmiş bebek hastalarda semptomları hafifletmek amacıyla.
- Anjiyoödem: Dil, boğaz gibi üst solunum yollarını etkileyen ve hava yolu tıkanıklığı riski taşıyan anjiyoödem ataklarında.
- Ekstübasyon Sonrası Stridor: Entübasyon tüpü çıkarıldıktan sonra gelişebilen laringeal ödeme (gırtlak şişmesi) bağlı solunum sıkıntısını gidermek için.
YAN ETKİ
Literatürdeki veriler, nebülizasyon yoluyla kullanılan adrenalinin çocuk yaş grubunda oldukça güvenli bir tedavi yöntemi olduğunu göstermektedir.
Bildirilen olumsuz etkiler çok az sayıdadır ve genellikle hafif yan etkilerle sınırlıdır. Bu nedenle, nebülize adrenalin uygulaması, etkinliğinin yanında yüksek güvenlik profili nedeniyle de pediatrik acillerde önemli bir tedavi seçeneği olarak kabul edilmektedir.
KONTRENDİKASYONLAR
- Kardiyojenik şok
- Miyokard enfarktüsü
- Hipertansiyonda
- Hipertiroidide
- Koroner yetmezlik
UYGULAMA
Nebülizatör ile Adrenalin Uygulaması (Krup ve Benzeri Durumlar İçin)
Nebülize adrenalin, özellikle orta ve şiddetli krup gibi üst solunum yolu darlığı ile seyreden durumlarda hızlı rahatlama sağlamak için kullanılır.
Etki Mekanizması ve Zamanlaması
- Etki Başlangıcı: Uygulamadan sonraki 10 dakika içinde etkisi başlar.
- Maksimum Etki: Yaklaşık 30 dakika içinde semptomlarda belirgin bir düzelme sağlar.
- Etki Süresi: Etkisi yaklaşık 2 saat kadar devam eder. Bu sürenin sonunda semptomlar tekrarlayabileceğinden (“rebound” etki) yakın takip kritik öneme sahiptir.
İlaç Seçimi
- Tercih Edilen: Rasemik epinefrin tercih edilen formdur.
- Alternatif: Rasemik epinefrin bulunamıyorsa, standart 1:1000’lik L-epinefrin solüsyonu aynı etkinlikle güvenle kullanılabilir.
Dozaj ve Uygulama
Genel Hazırlık: Hesaplanan adrenalin dozu, toplam hacmi 3-4 ml’ye tamamlayacak şekilde serum fizyolojik (SF) ile karıştırılır ve nebülizatör aracılığıyla 10-20 dakika içinde hastaya verilir.
Doz Hesaplama:
- Ağırlığa Göre (Standart Yöntem):
- Doz: 1:1000’lik solüsyondan 0.5 mg/kg olarak hesaplanır.
- Maksimum Doz: Tek seferde uygulanacak maksimum doz 5 mg‘dır (yani 1:1000’lik solüsyondan 5 ml).
- Pratik Dozlar (Alternatif Yaklaşım):
- 5 kg’dan küçük çocuklar: Ağırlığa göre hesaplama (0.5 mg/kg) yapılır.
- 5 kg’dan büyük çocuklar: Genellikle 2.5 mg ila 5.0 mg arasında sabit bir doz uygulanabilir.
İzlem ve Taburculuk
- Gözlem Süresi: Nebülize adrenalin alan tüm hastalar, “rebound” etki (semptomların geri dönmesi) ve olası kardiyovasküler yan etkiler (taşikardi vb.) açısından en az 4 saat gözlem altında tutulmalıdır.
- Tekrar Doz: İlk doza yanıt alınamayan veya semptomları tekrarlayan hastalarda, uygulama 20-30 dakika sonra tekrarlanabilir.
- Taburculuk: Gözlem süresi sonunda durumu kötüleşmeyen ve stabil olan hastalar, yakın takip önerileriyle eve taburcu edilebilir.
Önemli Notlar
- Kombine Tedavi: Ağır vakalarda, nebülize adrenalinin sistemik kortikosteroidler ile birlikte kullanılması, entübasyon ihtiyacını anlamlı ölçüde azalttığı gösterilmiştir.
UYARI
Nebülize adrenalin tedavisi uygulanırken aşağıdaki hususlara özellikle dikkat edilmelidir:
1. Özel Hasta Gruplarında Dikkatli Kullanım
Aşağıdaki durumlara sahip çocuklarda, nebülize epinefrin tedavisi artan yan etki riski nedeniyle büyük bir dikkatle ve yakın monitörizasyonla uygulanmalıdır:
- Mevcut taşikardisi olan hastalar.
- Fallot tetralojisi, ventrikül çıkış darlığı gibi altta yatan yapısal kalp hastalığı olan çocuklar.
2. Zorunlu Gözlem Süresi ve “Rebound” Etki
- Nebülize epinefrin alan her hasta, tedavinin ardından en az 4 saat boyunca hastanede gözlem altında tutulmalıdır.
- Bu gözlem, ilacın etkisinin geçmesiyle ortaya çıkabilecek olan ve tedavinin tekrarlanmasını gerektirebilecek aşağıdaki durumların tespiti için zorunludur:
- Rebound (geri tepme) mukozal ödem
- Bronkospazm
- Dirençli taşikardi
KAYNAKLAR
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK431070/
- https://www.caybdergi.com/cocuklarda-neblize-adrenalinin-kardiyak-ritim zerin
-
Çocuklarda Nebülize Adrenalinin Kardiyak Ritim Üzerine Etkileri 10.4274 / cayd.galenos.2018.74745
-
https://titck.gov.tr/storage/kubKtAttachments/78d6d9a140621.pdf
İLGİLİ YAZI
