Bu İçerik Sadece Aboneler İçindir
Orşit, genellikle virüs ve bakterilerin neden olduğu testisin tek veya çift taraflı inflamasyonu olarak tanımlanır. Kabakulak veya epididimit gibi diğer hastalıklar sıklıkla orşite eşlik eder, izole orşit nadirdir. Tanı genellikle öykü ve fizik muayene ile konur. Ciddi komplikasyonlar nadirdir; bununla birlikte, etkin yönetim için doğru teşhis çok önemlidir. Daha önce orşit yaklaşımı için hazırlamış olduğumuz yazımızda, konu ile ilgili acil servis yaklaşımına yer vermiştik. Yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
ETİYOLOJİ
1. Viral Nedenler (Genç Hastalarda En Yaygın)
-
Genç erkeklerde orşit genellikle viral kaynaklıdır.
-
En sık etkenler:
-
Kabakulak virüsü
-
Kızamıkçık virüsü (Rubella)
-
Kızamık virüsü (Measles)
-
-
MMR aşısı sonrası orşit vakaları bildirilmiştir.
-
Diğer olası viral etkenler:
-
Coxsackievirus
-
Varicella (Suçiçeği)
-
Echovirus
-
Sitomegalovirus (CMV)
-
2. Bakteriyel Nedenler
-
Prostat enfeksiyonları ve idrar yolu enfeksiyonları (İYE) orşite yol açabilir.
-
Yaygın bakteriyel etkenler:
-
Escherichia coli
-
Klebsiella pneumoniae
-
Pseudomonas aeruginosa
-
Staphylococcus spp.
-
Streptococcus spp.
-
3. Cinsel Yolla Bulaşan Etkenler (Cinsel Olarak Aktif Erkeklerde)
-
Cinsel temasla bulaşan organizmalar da orşit etkeni olabilir:
-
Neisseria gonorrhoeae
-
Chlamydia trachomatis
-
Treponema pallidum
-
4. Bağışıklığı Baskılanmış Hastalarda Görülen Etkenler
-
İmmünsüprese bireylerde nadir ama önemli patojenler:
-
Mycobacterium avium kompleksi
-
Cryptococcus neoformans
-
Toxoplasma gondii
-
Haemophilus parainfluenzae
-
Candida albicans
-
KLİNİK
Hasta genellikle, başlangıçta bir testisi tutabilen ve daha sonra tüm skrotumu kapsayacak şekilde yayılabilen, akut başlangıçlı testis ağrısı ile başvurur. Hasta ayrıca halsizlik, yorgunluk ve titremenin eşlik ettiği ateşten şikayet edebilir.
Muayene bulguları skrotal hassasiyet , ağrı ve eritem de mevcut olabilir. Orşite epididimit eşlik ediyorsa epididim de büyüyebilir. Etkilenen bireylerde kremasterik refleks normaldir. Kabakulak orşiti bilateral parotis büyümesi ile ortaya çıkabilir ve genellikle parotit başlangıcından 4 ila 8 gün sonra ortaya çıkar.
- Ağrı
- Şişlik
- Hiperemi
- Isı Artşı
- Ateş
- Bulantı kusma
01 ÖRNEK REÇETE
C. trachomatis ve N. gonorrhoeae’den şüphelenildiğinde:
C. trachomatis ve N. gonorrhoeae enfeksiyonundan şüphelenildiğinde tedavi, her iki etkeni de kapsayacak şekilde planlanmalıdır. Tedavi 10 gün boyunca, tek doz 500 mg seftriakson (Desefin®) intramüsküler ve günde iki kez 100 mg doksisiklin (Tetradox®) şeklinde olmalıdır. Doksisiklin yerine alternatif olarak, 1 g azitromisin (Azitro®) oral yoldan tek doz kullanılabilir.
Acil serviste, CDC’nin eski önerisine göre tek doz 250 mg seftriakson intramüsküler uygulanabilir. Ancak güncel kılavuzlara göre artan antimikrobiyal direnç nedeniyle bu doz yetersiz kalmıştır. CDC’nin 2024 güncel önerisi, standart tek doz olarak 500 mg seftriakson intramüsküler uygulanması yönündedir. Vücut ağırlığı 150 kg ve üzeri olan hastalarda ise bu doz 1 g intramüsküler olarak artırılmalıdır. Avrupa’daki güncel yaklaşımlar, tüm yetişkin hastalarda 1 g seftriakson tek doz uygulamasını standart hale getirmiştir.
Seftriakson, Neisseria gonorrhoeae’ye karşı yüksek etkinlik gösterirken, Chlamydia trachomatis üzerinde etkisizdir. Bu nedenle olası ko-enfeksiyon durumunda seftriaksonun mutlaka doksisiklin ile kombine edilmesi gerekir.
Anal-insertif cinsel ilişki öyküsü olan erkeklerde enterik patojenlerin etken olma olasılığı daha yüksek olduğundan, tedavi rejiminde doksisiklin yerine levofloksasin (örneğin Tavanic®) gibi bir florokinolon tercih edilmelidir.
Bu hastalar genellikle şiddetli ağrı ve ödem ile başvurduklarından, ağrı ve inflamasyonu azaltmak için non-steroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAİİ) uygulanabilir. Acil serviste en sık tercih edilen ajan diklofenak (Voltaren® ampul) olup, intramüsküler yoldan uygulanabilir.
I – Desefin® 500 mg IM (Seftriakson) Enjeksiyonluk Flakon DIB (bir) DIB s: 1×1
-
Kullanım şekli: Tek doz 500 mg IM
I – Tetradox® 100 mg (Doksisiklin) Tablet DIB (bir) s: 2×1
Kullanım şekli: Günde 2 defa 100 mg tablet oral yolla alınır.
I – Arveles® 25 mg (Deksketoprofen) Tablet DIB (bir) s: 2×1
Kullanım şekli: Günde 2 defa 25 mg tablet lüzm halinde oral yolla alınır.
02 ÖRNEK REÇETE
Koliform bakterilerden (enterik organizmalar) şüphelenildiğinde:
Enterik (koliform) patojenlerin olası etken olduğu durumlarda, aşağıdaki antibiyotik rejimleri tercih edilmelidir:
I – Tarivid® 200 mg (Ofloksasin) Tablet DIB (bir) DIB s: 2×1
-
Kullanım şekli: Günde 2 kez, 10 gün boyunca
II– Arveles® 25 mg (Deksketoprofen) Tablet DIB (bir) s: 2×1
Kullanım şekli: Günde 2 defa 25 mg tablet lüzm halinde oral yolla alınır.
03 ÖRNEK REÇETE
I – Tavanic® 500 mg (levofloksasin) Tablet DIB (bir) DIB s: 1×1
-
Kullanım şekli: Günde 1 kez, 10 gün boyunca
II– Arveles® 25 mg (Deksketoprofen) Tablet DIB (bir) s: 2×1
Kullanım şekli: Günde 2 defa 25 mg tablet lüzm halinde oral yolla alınır.
Klinik Not
Enterik patojenlere bağlı epididimo-orşit veya testis enfeksiyonlarında, tedaviye başlanmadan önce mümkünse idrar kültürü alınmalı ve ampirik tedavi sonrası duyarlılık sonuçlarına göre antibiyotik rejimi yeniden düzenlenmelidir.
TANI KODU
N45 — Orşit ve epididimit
-
N45.0 — Orşit, epididimit ve epididimo-orşit, apse ile birlikte
-
N45.9 — Orşit, epididimit ve epididimo-orşit, apsesiz
İLGİLİ YAZI
