Adrenalin (epinefrin), bir sempatomimetik ilaç olup alfa (α) ve beta (β) adrenerjik reseptörler üzerinde agonist etki gösterir. Bu etkiyi, hücre içi sinyal yolları üzerinden, siklik adenozin monofosfat (cAMP) aracılığıyla gerçekleştirir. Acil servislerde en yaygın olarak anafilaksi ve kardiyak arrest durumlarında kullanılır. Ayrıca anafilaksi, bradikardi, hipotansiyon ve septik şok gibi durumlarda da infüzyon şeklinde uygulanabilir.
MEKANİZMA
Adrenalin beta adrenerjik uyarı ile kalp kası üzerinde pozitif inotrop ve pozitif kronotrop etkiler gösterir, yine bronkodilatör etkisi ile bronşlarda genişlemeye neden olur. Bunun yanında Adrenalin, alfa adrenerjik etkileri ile de damarlar üzerinde güçlü vazokonstrüktör etkiye sahiptir. Koroner ve serebral perfüzyon basıncını arttırır, kan basıncını yükseltmeye yardımcı olur.
Özetle etkileri şunlardır;
- Sistemik vazokonstrüksiyon
- Gastrointestinal relaksasyon
- Kardiyak stimülasyon
- Bronkodilatasyon ve serebral vazodilatasyon
Alfa agonist etkisi: KPR sırasında; kardiyopulmoner basıncı ve serebral perfüzyon basıncını arttırır.
Beta agonist etkisi: KPR sırasında; myokardiyal işte artış sağlar. Fakat subendokardiyal perfüzyonu düşürmesi nedeniyle, bu etkinin güvenilirliği tartışmalıdır.
İnfüzyon dozuna ve verme hızına göre şu etkiler görülür;
- Dakikada <0.01 µg/kg dozda: Kan damarlarında dilatasyon, kan basıncında azalma
- Dakikada 0.04-0.1 µg/kg dozda: Kalp atım sayısında, debisinde ve atım hacminde artma; periferik vasküler rezistansta azalma
- Dakikada >0.2 µg/kg dozda: Vazokonstrüksiyon ve total periferik rezistansta artma.
- Dakikada >0.3 µg/kg dozda: Renal kan akımında, gastrointestinal motilitede, pilor tonusunda ve splanknik kan akımında azalma
ENDİKASYONLAR
- Anafilaksi
- Bradikardi
- Septik şok
- AV blok
- Astım
- Hipotansiyon
UYGULAMA
İnfüzyon için Adrenalin’in seyreltilmesi önerilir. Bunun için 250 ml, 500ml, 1000 ml solüsyonlar kullanılabilir. Genel olarak infüzyon hızları mcg/kg/dakika şeklinde ifade edilsede acil serviste genel yaklaşım olarak mcg/dakika şeklinde uygulanır.
Hazırlama
1. Yöntem:
- 250 ml izotonik veya dektroz içine 1mg/1 ml adrenelin konulursa: 4 mcg/mL
2. Yöntem:
- 500 ml izotonik veya dektroz içine 1mg/1 ml adrenelin konulursa: 2 mcg/mL
3. Yöntem:
- 1000 ml izotonik içine 1mg/1 ml adrenelin konulursa: 1 mcg/mL
Uygulama
Hastanın klinik durumuna göre dakikada 2-10 mikrogram/dk titre edilir. İnfüzyonu geniş bir damar yolundan veya santral venöz erişimle sağlanır. Hızı kontrol etmek için bir infüzyon pompası kullanılması önerilir. Vazokonstrüksiyon yaratacağı için mümkünse el, ayak ve ayak bileği damarlarını (kangren potansiyeli nedeniyle), yaşlı hastalarda bacak damarlarını veya tıkayıcı vasküler hastalıkları olanlarda bacak damarlarını kullanmaktan kaçınınız.
Yaygın olarak 500 ml dextroz yada izotonik içine 1mg/ml adrenalin konulur. 500ml içinde 1000 mcg elde edilmiş olur. 1ml sinde 2mcg adrenalin elde edilmiş olur. Hastanın klinik durumuna göre 1 ml/dk infüzyon başlanır ve 10-15 dakika arayla doz yükseltilir, 5 ml/dk’a kadar çıkartılabilir.
Kartın Açıklaması
1. Önerilen Uygulama ve Hazırlık
- Kullanılacak İlaç: Adrenalin® 1mg/ml ampul (1:1000’lik form).
- Hazırlanışı: İlaç, %5 Dekstroz veya Serum Fizyolojik (SF) ile seyreltilmelidir.
- Uygulama Dozu: Hastanın ihtiyacına ve verdiği yanıta göre titre edilerek (ayarlanarak) dakikada 2 ila 10 mikrogram (mcg) arasında verilir. Bu doz, hazırlanan solüsyonun konsantrasyonuna bağlı olarak genellikle dakikada 0.5 ila 2 ml‘ye denk gelir.
2. Yaygın İnfüzyon Konsantrasyonları
Acil durumlarda pratik olması açısından sık kullanılan karışım oranları verilmiştir:
- 250 ml izotonik sıvı içine 1 mg adrenalin → 4 mcg/ml konsantrasyon
- 500 ml izotonik sıvı içine 1 mg adrenalin → 2 mcg/ml konsantrasyon (Görselde bu örnek öne çıkarılmıştır)
- 1000 ml izotonik sıvı içine 1 mg adrenalin → 1 mcg/ml konsantrasyon
3. Dozaj Bilgileri
- Yetişkin Dozu: Dakikada 2-10 mcg‘dır.
- Pratik Uygulama: Genel olarak infüzyon hızları
mcg/kg/dakika(hastanın kilosuna göre) hesaplansa da, acil servis pratiğinde genellikle 2 mcg/dk’dan başlanıp hastanın yanıtına göre dozun artırılarak 10 mcg/dk’ya kadar çıkılabileceği belirtilmiştir.
4. UYARI: Doza Bağlı Farklı Etkiler
Bu bölüm, adrenalinin farklı dozlarda vücutta ne gibi etkiler yarattığını gösteren en kritik kısımlardan biridir. Dozlar burada kilogram başına verilmiştir:
- Düşük Doz (<0.01 µg/kg/dk): Kan damarlarında genişlemeye (dilatasyon) ve kan basıncında düşmeye neden olur.
- Orta Doz (0.04-0.1 µg/kg/dk): Kalp atım sayısını, kalbin pompaladığı kan miktarını (debi) ve atım hacmini artırır. Periferik (çevresel) damar direncini azaltır.
- Yüksek Doz (>0.2 µg/kg/dk): Güçlü damar büzülmesine (vazokonstrüksiyon) ve toplam periferik damar direncinde artışa yol açar.
- Çok Yüksek Doz (>0.3 µg/kg/dk): Böbrek kan akımında, mide-bağırsak hareketlerinde, piloereksiyonda (tüylerin diken diken olması) ve iç organların (splanknik) kan akımında azalmaya neden olur.
Özet ve Sonuç
Bu infografik, acil bir durumda adrenalin infüzyonu hazırlaması gereken bir sağlık profesyoneli için son derece pratik ve hayat kurtarıcı bilgiler içermektedir. Hangi sıvıyla, hangi oranda karıştırılacağını, standart başlangıç dozunu ve en önemlisi, verilen doza göre vücutta ne gibi fizyolojik yanıtlar bekleneceğini net bir şekilde özetlemektedir.
KAYNAKLAR
- https://www.acilcalisanlari.com/pediatrik-ileri-yasam-destegi-erc-2021-akil-karti.html
- https://www.acilcalisanlari.com/yetiskin-ileri-yasam-destegi-erc-2021-akil-karti.html
- https://acilci.net/adrenalin-infuzyonu/
- https://reference.medscape.com/drug/epipen-jr-epinephrine-342437
- https://www.slhd.nsw.gov.au/RPA/neonatal%5Ccontent/pdf/Medications_Neomed/Adrenaline_Infusion_Neomed.pdf
