Uvea, gözün orta tabakasını oluşturan ve iris, siliyer cisim ve koroidden meydana gelen damardan zengin bir yapıdır. Üveit ise bu yapıların ve klinik pratikte sıklıkla gözün diğer bölümlerinin de dâhil olduğu inflamatuvar süreçleri tanımlayan bir göz hastalığıdır; enfeksiyonlar, inflamatuvar hastalıklar, travma veya idiyopatik nedenlerle gelişebilir ve hafif göz yakınmalarından kalıcı görme kaybına kadar geniş bir klinik tablo ile seyredebilir.
ANATOMİ
Uvea, gözün orta tabakasını oluşturan ve gözün beslenmesi ile görsel fonksiyonların düzenlenmesinde önemli rol oynayan, damardan zengin bir yapıdır. Sklera ile retina arasında yer alır ve üç ana bölümden oluşur: iris, siliyer cisim ve koroid.
1. İris
İris, gözün ön kısmında yer alan ve göze rengini veren yapıdır. Ortasında bulunan pupilla, göze giren ışık miktarını ayarlayan bir açıklıktır. İris; düz kas lifleri sayesinde pupillanın daralmasını (miyozis) ve genişlemesini (midriyazis) sağlar. Bu mekanizma, retinaya ulaşan ışığın kontrol edilmesini ve net görmenin sağlanmasını amaçlar.
2. Siliyer Cisim (Corpus Ciliare)
Siliyer cisim, irisin arkasında yer alır ve iki temel görevi vardır. Birincisi, aköz hümör üretimini sağlayarak göz içi basıncının ve gözün metabolik dengesinin korunmasına katkıda bulunur. İkincisi ise akomodasyon fonksiyonudur. Siliyer kasların kasılması ve gevşemesiyle lensin şekli değiştirilir, böylece yakın ve uzak görme ayarlanır. Ayrıca lensin yerinde durmasını sağlayan zonüler lifler siliyer cisme tutunur.
3. Koroid
Koroid, uveanın en arka bölümüdür ve retina ile sklera arasında uzanır. Oldukça zengin bir damar ağına sahiptir. Temel görevi, özellikle fotoreseptör tabakası olmak üzere retinayı beslemektir. Aynı zamanda pigment içeriği sayesinde ışığın göz içinde dağılmasını engelleyerek görüntü kalitesini artırır.
Klinik Önemi
Uvea, yoğun damar yapısı ve bağışıklık sistemi ile yakın ilişkisi nedeniyle inflamatuvar süreçlere yatkındır. Bu nedenle üveanın herhangi bir bölümünde gelişen inflamasyon, yalnızca lokal göz bulgularına değil, aynı zamanda ciddi ve kalıcı görme kaybına da yol açabilir.
ETİYOLOJİ VE SINIFLANDIRMA
Üveit çoğu zaman idyopatiktir (%48–70), ancak travmatik, inflamatuvar ve enfeksiyöz nedenlerle de gelişebilir.
Sık İlişkili Sistemik Hastalıklar
- Anterior üveit: HLA-B27 ilişkili hastalıklar (Ankilozan spondilit vb.), Juvenil idiopatik artrit, İnflamatuvar barsak hastalığı, Sarkoidoz, Behçet hastalığı.
- Intermediate üveit: Multipl skleroz, Sarkoidoz.
- Posterior üveit: Vogt–Koyanagi–Harada sendromu, SLE, Behçet hastalığı.
- Panuveit: Behçet hastalığı.
Enfeksiyöz Etkenler
- Viral: HSV, VZV, CMV
- Bakteriyel: Sifiliz, Tüberküloz
- Paraziter: Toksoplazmoz, Toxocara
KLİNİK VE SINIFLANDIRMA
Üveit anatomik yerleşimine göre sınıflandırılır. En sık tutulan yapı ön segmenttir (Anterior Üveit).
1️⃣ Anterior Üveit (İritis / İridokiklit)
Semptomlar: Göz ağrısı, fotofobi, kızarıklık, bulanık görme.
Bulgular:
- Siliyer flush (Sirkumkorneal kızarıklık)
- Ön kamarada hücre ve flare (bulanıklık)
- Keratik presipitatlar (Kornea arkasında birikimler)
- Miyotik pupilla
- Hipopyon (Şiddetli olgularda ön kamarada cerahat)
📌 Acil serviste en sık karşılaşılan tiptir.
2️⃣ Intermediate Üveit (Pars Planit)
Semptomlar: Uçuşan cisimler (floaters), görme azalması. Ağrı genellikle yoktur.
Bulgular: Vitreusta hücre, Snowball (kar topu) veya Snowbank (kar yığını) görünümü.
3️⃣ Posterior Üveit
Semptomlar: Belirgin görme azalması, görme alanı kaybı, ışık çakmaları.
Bulgular: Retina ve koroidde lezyonlar, vaskülit, optik disk ödemi.
⚠️ Görme kaybı riski en yüksek olan tiptir.
4️⃣ Panuveit
Tüm uveal dokuların (iris, siliyer cisim, koroid) tutulumudur. En ağır formdur. Şiddetli ağrı ve görme kaybı ile seyreder.
TANI VE DEĞERLENDİRME
İlk anterior üveit atağında genellikle ileri tetkik gerekmez. Ancak rekürren, bilateral veya posterior tutulumlarda sistemik hastalıklar (Sifiliz, Tüberküloz, Sarkoidoz, Otoimmün hastalıklar) araştırılmalıdır.
İstenebilecek Testler:
- Akciğer grafisi (Sarkoidoz, Tüberküloz)
- PPD / Quantiferon
- VDRL / RPR (Sifiliz)
- HLA-B27 (Ankilozan spondilit şüphesi varsa)
TEDAVİ
Amaç inflamasyonu baskılamak, ağrıyı azaltmak ve sineşi (yapışıklık) oluşumunu önlemektir.
Anterior Üveit Tedavisi
- Topikal Kortikosteroidler: İnflamasyonu baskılamak için (Örn. Prednizolon asetat).
- Sikloplejik Ajanlar: Ağrıyı azaltmak ve sineşiyi önlemek için (Örn. Siklopentolat, Atropin).
Komplike Olgular
Posterior üveit veya dirençli olgular uzman oftalmolog tarafından yönetilmeli; sistemik steroidler veya immünsüpresif ajanlar (Metotreksat, Siklosporin, Anti-TNF) gerekebilir.
Uyarı: Enfeksiyöz nedenler (Herpes, Sifiliz vb.) dışlanmadan sistemik steroid başlanmamalıdır!
KOMPLİKASYONLAR
Tedavi edilmeyen üveit kalıcı hasara yol açabilir:
- Katarakt
- Glokom (Göz tansiyonu)
- Kistik Maküla Ödemi
- Kalıcı görme kaybı
PODCAST
SORU
KAYNAKLAR
