Kardiyovasküler ilaçlar; kalp hızı, iletim sistemi, kontraktilite, vasküler tonus ve kan basıncı üzerinde etkili olarak kardiyak debiyi ve doku perfüzyonunu düzenleyen ilaçlardır.
Acil serviste bu ilaçların doğru kullanımı; aritmi yönetimi, akut koroner sendrom, kalp yetmezliği, hipertansif aciller ve şok tablolarında doğrudan yaşam kurtarıcıdır.
Bu ilaçların etkilerini anlamanın en doğru yolu, EKG üzerindeki fazlarla ilişkilendirerek değerlendirmektir.
1️⃣ Sodyum Kanal Blokerleri (Sınıf I Antiaritmikler)
Etki Yeri
-
Faz 0 (Hızlı Na⁺ kanalları)
-
Atriyum + Ventrikül + His-Purkinje
EKG Etkisi
-
QRS genişler
-
İletim yavaşlar
Etki Mekanizması
-
Hızlı sodyum kanallarını bloke eder
-
Depolarizasyon hızını azaltır
Alt Gruplar
-
IA: Na⁺ + K⁺ blok → QT uzar
-
IB: Kısa AP → QT kısalır
-
IC: Güçlü Na⁺ blok → QRS belirgin uzar
İlaçlar & Piyasa Adları
-
Lidokain (Aritmal®, Xylocard®)
-
Propafenon (Rytmonorm®)
-
Flekainid (Tambocor®)
-
Kinidin (Quinidex®)
📌 Acil ipucu:
Lidokain → iskemik VT
2️⃣ Beta Blokerler (Sınıf II Antiaritmikler)
Etki Yeri
-
Faz 4
-
SA ve AV nod
EKG Etkisi
-
PR uzar
-
Kalp hızı düşer
Etki Mekanizması
-
β₁ reseptör blokajı
-
cAMP ↓ → Ca²⁺ girişi ↓
Klinik Etkiler
-
Negatif kronotrop
-
Negatif dromotrop
-
Negatif inotrop
İlaçlar & Piyasa Adları
-
Metoprolol (Beloc®, Lopresor®)
-
Esmolol (Brevibloc®)
-
Propranolol (Dideral®)
-
Atenolol (Tenormin®)
📌 Acil ipucu:
AF + RVR → beta bloker / diltiazem
3️⃣ Kalsiyum Kanal Blokerleri (Sınıf IV)
Etki Yeri
-
Faz 2 (plateau)
-
SA ve AV nod
EKG Etkisi
-
PR uzar
-
Hız düşer
Etki Mekanizması
-
L-tip Ca²⁺ kanallarını bloke eder
-
AV iletim yavaşlar
Alt Gruplar
-
Non-dihidropiridin: Kardiyak
-
Dihidropiridin: Vasküler
İlaçlar & Piyasa Adları
-
Verapamil (Isoptin®)
-
Diltiazem (Diltizem®, Tildiem®)
-
Amlodipin (Norvasc®)
-
Nifedipin (Adalat®)
⚠️ Uyarı:
WPW + AF → VERAPAMİL VERME!
4️⃣ Potasyum Kanal Blokerleri (Sınıf III)
Etki Yeri
-
Faz 3
EKG Etkisi
-
QT uzar
Etki Mekanizması
-
Repolarizasyonu uzatır
-
Refrakter periyodu artırır
İlaçlar & Piyasa Adları
-
Amiodaron (Cordarone®)
-
Sotalol (Betapace®)
-
Dofetilid (Tikosyn®)
📌 Acil ipucu:
Amiodaron → geniş spektrum antiaritmik
5️⃣ Dijital Glikozidler
Etki Yeri
-
Na⁺/K⁺ ATPaz
EKG Etkisi
-
PR ↑
-
“Scooped ST” (dijital etkisi)
Etki Mekanizması
-
Hücre içi Ca²⁺ ↑
-
Kontraktilite ↑
-
AV nod iletimi ↓
İlaç & Piyasa Adı
-
Digoksin (Lanoxin®)
⚠️ Toksisite:
Bulantı, görme bozukluğu, aritmiler
6️⃣ Vazodilatörler (Preload / Afterload Etkisi)
Etki Mekanizması
-
NO → cGMP ↑ → düz kas gevşer
İlaçlar & Piyasa Adları
-
Nitrogliserin (Perlinganit®, Nitromint®)
-
Sodyum Nitroprussid (Nipride®)
📌 Klinik:
AKS, pulmoner ödem, hipertansif acil
Özet Klinik Harita 🧠
-
Faz 0 → Na⁺ bloker
-
Faz 2 → Ca²⁺ bloker
-
Faz 3 → K⁺ bloker
-
Faz 4 → Beta bloker
-
AV nod → Beta + Ca
-
VT → Amiodaron / Lidokain
-
AF RVR → Beta / Diltiazem
Soru
