Medial epikondil kopma kırığı, 9–14 yaş arası çocuk ve adolesanlarda en sık görülen dirsek yaralanmalarından biridir. Özellikle beyzbol, hentbol, yüzme, cimnastik gibi valgus stresinin yoğun olduğu sporlarda sık görülür.
Bu yaş grubunda medial epikondil, henüz kapanmamış bir büyüme plakası (apofiz) olduğundan avülsiyon tipinde yaralanmalara yatkındır.
ANATOMİ
-
Medial epikondil, humerus distal ucunda yer alan en geç kapanan ossifikasyon merkezidir (yaklaşık 15–18 yaş).
-
Fleksör–pronatör kas grubu ve Ulnar Kollateral Ligaman (UCL) buradan orijin alır.
-
Bu apofiz dirsek büyümesine katkı sağlamaz; bu nedenle epikondildeki kaynama şekil bozukluğuna yol açmaz.
Fleksör–pronatör kitlesine ait kaslar:
-
Pronator teres
-
Flexor carpi radialis
-
Flexor carpi ulnaris
-
Palmaris longus
-
Flexor digitorum superficialis
Kanlanma:
-
Anterior → inferior ulnar kollateral arter dalları
-
Posterior → superior & inferior ulnar kollateral arter dalları
EPİDEMİYOLOJİ
-
Tüm pediatrik dirsek kırıklarının %12–20’sini oluşturur.
-
%75’i erkeklerde, özellikle 9–14 yaş arasında görülür.
-
Spor aktivitesi arttıkça insidans yükselmektedir.
-
Dirsek çıkığı eşlik oranı %30–60 arasındadır.
ETİYOLOJİ
-
Avülsiyon Mekanizması (en sık)
-
Valgus stres + fleksör-pronatör kas grubunun güçlü çekmesi
-
-
Direkt travma
-
Dirsek çıkığı sırasında epikondilin eklem içine sıkışması
PATOFİZYOLOJİ
-
Valgus stres altında medial epikondil apofizi, epifizden kopma tarzında ayrılır.
-
Dirsek çıkığı eşlik ediyorsa fragment eklem içine sıkışabilir → redüksiyon başarısız olur.
-
Apofiz anatomik olarak büyüme yönüne etki etmediği için kaynama şekli genellikle fonksiyonel problem oluşturmaz.
KLİNİK
Semptomlar
-
Medial dirsek ağrısı
-
Şişlik, hassasiyet
-
Hareketle artan ağrı
-
Atıcı sporlarda performans kaybı
Fizik Muayene
-
Valgus instabilitesi
-
Ekimoz
-
Dirsek dislokasyonu bulguları
-
Ulnar sinir bulguları:
-
Ulnar taraf parmaklarda uyuşma
-
İnterosseöz kaslarda güçsüzlük
-
TANI
Radyografi
-
AP + lateral + internal oblik görüntü önerilir.
-
Medial epikondil posteromedial yerleşimli olduğu için ayrışma ölçümü zor olabilir.
-
Posterior fat pad bulgusu eşlik eden intraartiküler yaralanmayı düşündürür.
BT
-
Ayrışma miktarını en doğru ölçen yöntemdir fakat radyasyon fazladır.
Eşlik eden yaralanmalar
-
Dirsek çıkığı
-
Ulnar sinir hasarı
-
Eklem içi entrapman
ACİL SERVİS YAKLAŞIMI
-
Dirsek nörovasküler muayene (özellikle ulnar sinir)
-
Dirsek çıkığı varsa acil redüksiyon girişimi
-
Redüksiyon yapılamıyorsa → medial epikondil fragmenti eklem içinde sıkışmış olabilir
-
Ağrı kontrolü ve immobilizasyon
-
Radyografik değerlendirme sonrası ortopedi konsültasyonu
TEDAVİ
1. Konservatif Tedavi
-
1–3 hafta uzun kol alçısı (dirsek 90° fleksiyonda)
-
Genellikle <5 mm ayrışma için önerilir.
-
Radyografik fibroz kaynama olsa bile çoğu çocukta fonksiyoneldir.
-
Literatürde 5 mm üzeri ayrışmalarda bile cerrahi gerekmeyebileceği belirtilmiştir (Farsetti et al.).
Konservatif tedavinin uygun olduğu durumlar
-
<5 mm ayrışma (tartışmalı)
-
Stabil dirsek
-
Ulnar sinir bulgusu yok
-
Eklem içi entrapman yok
2. Cerrahi Tedavi (ORIF)
Kesin endikasyonlar
-
Kırık fragmentinin eklem içinde sıkışması
-
Eklem yüzeyine uzanan kırık
-
Açık kırık
-
Redükte edilemeyen dirsek çıkığı
-
Dirsek valgus instabilitesi
-
Ulnar sinir hasarı
Göreceli endikasyonlar
-
Atıcı sporcularda >2–5 mm ayrışma
-
Genel populasyonda >10 mm ayrışma
-
Belirgin rotasyon deformitesi
Cerrahi teknik
-
Medial yaklaşım
-
Ulnar sinirin korunması
-
Kanüllü vida veya K-teli tespiti
-
Çok parçalı kırıklarda eksizyondan kaçınılmalı (fonksiyonel kayıp + dejeneratif artrit riskinde artış)
KOMPLİKASYON
-
Nonunion (fibroz kaynama)
-
Çoğu asemptomatik
-
Cerrahi yapılanlarda kaynama oranı 9 kat daha yüksek
-
-
Ulnar sinir yaralanması (%10–16)
-
Eklem içine sıkışmanın atlanması
-
Dirsek sertliği (özellikle ekstansiyon kaybı)
-
Kozmetik deformite
-
Fleksör–pronator güçsüzlüğü
PROGNOZ
-
Hem konservatif hem cerrahi tedavi sonuçları genellikle iyi–mükemmel
-
Sporcular çoğunlukla eski seviyelerine döner
-
Valgus stres sporcularında ayrışma miktarı prognozu etkiler.
PODCAST
SORU
KAYNAKLAR
- https://dergi.totbid.org.tr/uploads/pdf_441.pdf
- https://www.orthobullets.com/pediatrics/4008/medial-epicondylar-fractures–pediatric
İLGİLİ YAZI
