Dansçı (Pseudo Jones) Kırığı

Dansçı kırığı (Dancer’s fracture) olarak bilinen kırık, beşinci metatarsal kemiğin (ayak dış kenarında yer alan kemik) tabanında meydana gelen avulsiyon kırığıdır. Bu kırıklar Pseudo-Jones Kırığı olarak da adlandırılır.

Bu kırık, genellikle ayak bileği burkulması gibi ani ve ters bir hareket sonucu ortaya çıkar. Dansçı kırığı ismi, özellikle balerinler gibi sürekli ayaklarının uçlarına yük bindiren dansçılar arasında yaygın görülmesinden dolayı verilmiştir. Ancak bu kırık, sporcular ve günlük aktiviteler sırasında da meydana gelebilir.

ANATOMİ VE ZONLAR

Metatarsal kemikler, ayak ortasında bulunan ve proksimalde tarsal kemiklerden distale doğru falankslara kadar uzanan beş uzun kemiktir. Beşinci metatarsal, proksimalden distale doğru 3 bölgeye (zona) ayrılır. Bu ayrım tedavi ve prognoz açısından kritiktir.

• Zon 1 (Bölge 1 – Dansçı Kırığı): Peroneus brevis tendonunun yapıştığı metatarsalın tabanıdır. Bu tendona ve plantar fasyaya bağlı çekilme (avülsiyon) kırıkları görülür. Kanlanması iyidir, iyileşme potansiyeli yüksektir.
• Zon 2 (Bölge 2 – Jones Kırığı): Metafiz-diafiz birleşim yeridir. Kan dolaşımı zayıf olduğundan kaynamama (nonunion) riski yüksektir.
• Zon 3 (Bölge 3 – Stres Kırığı): Diafiz bölgesidir. Genellikle travma veya stres kırıkları görülür.

MEKANİZMA VE KLİNİK

Avulsiyon kırıkları, beşinci metatarsalın tabanında (Zon 1) meydana gelir.

• Mekanizma: Ayak ve ayak bileği plantar fleksiyondayken zorlu inversiyon (içe burkulma) sırasında oluşur.
• Oluş Şekli: Ayak bileği pasif olarak içe dönerken, peroneus brevis tendonu metatarsal üzerinde bir çekme kuvveti uygular ve bu esnada metatarsal, plantar fasya tarafından sabit tutulur. Bu zıt kuvvetler kemik parçasının kopmasına (avülse olmasına) neden olur.

Dikkat: Avulsiyon kırıkları, “ayak bileği burkulması” olarak algılandığında maskelenebilir. Bu nedenle, tüm ayak bileği burkulmalarında 5. metatars tabanı mutlaka palpe edilmelidir.

Belirtiler:

• Ayak bileği dış tarafında ve ayak dış kenarında ağrı.
• Şişlik ve ekimoz (morarma).
• Ağırlık taşımada güçlük.

GÖRÜNTÜLEME VE AYIRICI TANI

Tanıda direkt grafi (Ön-arka, Yan ve Oblik) çoğu zaman yeterlidir. Avulsiyon kırıkları, 4. ve 5. metatarsal eklemin proksimalindedir ve genellikle kemiğe dik bir hat izler.

Kırık mı, Apofiz mi?

Çocuklarda ve adölesanlarda (Kızlarda 9-11, Erkeklerde 11-14 yaş), 5. metatars tabanındaki büyüme plağı (apofiz) kırıkla karıştırılabilir.

• Kırık Hattı: Genellikle kemiğin uzun aksına diktir (Transvers).
• Apofiz Hattı: Genellikle kemiğin uzun aksına paraleldir (Longitudinal).

TEDAVİ

5. metatarsal avülsiyon tipi “Dansçı” kırıkları, genellikle cerrahi müdahale gerektirmeyen yaralanmalardır ve konservatif tedavi ile iyileşme oranı oldukça yüksektir.

• Konservatif Tedavi: Deplase olmayan kırıklarda sert tabanlı ayakkabı, yürüme botu veya posterior kısa bacak ateli uygulanır.
• Yük Verme: Ağrı toleransına göre yük verilebilir (Weight bearing as tolerated). İlk günlerde koltuk değneği gerekebilir.
• Süre: Genellikle 4-6 hafta immobilizasyon yeterlidir. Radyolojik iyileşme aylar sürebilir ancak klinik iyileşme (ağrısız yürüme) daha erkendir.
• Cerrahi Endikasyon: 3 mm’den fazla deplasman, eklem yüzünün %30’undan fazlasını ilgilendiren kırıklar veya kaynamama (non-union) durumunda cerrahi düşünülür.

KAYNAKLAR

• Orthopaedia: Metatarsal Fractures
• Radiology Masterclass: Foot Fractures
• FootEducation: Dancer’s Fracture

İLGİLİ YAZI

https://www.acilcalisanlari.com/metatars-kemik-kiriklari.html