Klinik bulguların özgüllük ve duyarlılıkları sınırlı olmakla birlikte rinosinüzit tanısı klinik olarak hastanın öyküsü, semptom ve fizik bulguları ile konulmaktadır. Viral üst solunum yolu enfeksiyonlarını akut bakteriyel rinosinüzitten ayırmak için çok güvenilir bir kriter yoktur. Sinüs bölgesinde palpasyon veya perküsyon ile saptanan hassasiyet değerli bir bulgu olmakla birlikte, saptanan hiçbir bulgu, viral rinosinizüt (VRS) ile bakteriyel inosinizüt ayırımını yapmakta yeterli değildir. Nezle semptomlarının 10 günden fazla devam etmesi akut bakteriyel rinosinüzit açısından uyarıcı olmalıdır. Bakteriyel rinosinüzit düşünülen olguların çoğunun akut viral rinosinüzit olabileceği de unutulmamalıdır. Ayrıca fizik muayene sırasında, sinüs dışına yayılım için ense sertliği, göz hareketleri gibi bulgulara dikkat edilmelidir.
ETİYOLOJİ
- Rinovirüs
- Adenovirüs
- İnfluenza virüsü
- Parainfluenza
- Streptococcus pneumoniae
- Haemophilus influenzae
- Moraxella catarrhalis
KLİNİK
En sık semptomlar;
- Burun akıntısı
- Burun tıkanıklığı
- Baş ve yüz ağrıları
- Postnazal akıntı
- Koku alma bozuklukları
- Ateş
Bakteriyel Rinosinüzit Lehine Bulgular
-Postnazal Akıntı: Burun akıntısının niteliğinde, berrak ve sıvı olandan kalın ve pürülan olana değişim olması (tek başına duyarlılığı % 50, spesifitesi ise % 76)
-Periorbital Ödem
-Kötü Kokulu Nefes
-Ateş (ateşin duyarlılık ve spesifitesi % 50)
-Toksik Görünüm
TEDAVİ
Salin İrrigasyonu
Koyulaşan sekresyonlar ve nazal mukozanın nemlendirilmesi için steril fizyolojik su ile burun yıkama önerilmektedir.
Hafif orta şiddetli vakalarda günde 4-6 defa 1 veya 2 damla şeklinde uygulanmalıdır. Şiddetli vakalarda 3-6 defa 2 damla şeklinde uygulanmalıdır.
Antibiyotik
- Amoksisilin: Tedavi, tanı problemleri ve laboratuvar konfirmasyon güçlükleri nedeniyle ampirik olarak, en sık etken karşılaşılan üç bakteriyel etkene (Streptococcus pneumoniae-Haemophilus influenzae-Moraxella catarrhalis) yönelik olarak başlanmaktadır. Amoksisilin tedavide ilk sıradaki yerini korumaktadır ve yüksek doz 90 mg/kg/gün önerilmektedir. Yüksek doz Amoksisilin-klavulanat (80-90 mg/kg/gün amoksisilin, 6.4mg/kg/gün klavulanat olacak sekilde) ilk ve en sık tercih edilir.
Penisilin allerjisi olan hastalarda:
- Levofloksasin 500 mg 1×1
- Moksifloksasin 400mg 1×1
- Azitromisin 1.gün 500 mg tek doz
- Klaritromisin 500 mg 2×1
- İkinci Kuşak Sefalosporinler:
Sefuroksim aksetil : 250-500 mg 2×1
- Üçüncü Kuşak Sefalosporinler:
Sefdinir: 600mg 1×1, 300 mg 2×1 veya 1×2
Topikal Dekonjestanlar
Sinüzit tedavisinde obstruksiyonun azaltılması ve ostiumların açık kalması böylece drenajın sağlanmasın da antibiyotik tedavisi kadar önemlidir. Kullanım sürelerinin üç günü geçmemesi, tolerans gelişimi ve “rebound” oluşumunun önlenmesi açısından dikkat edilmedi gerekir.
- Dekonjestanlar; lokal (ksilometazolin ve Oksimetazolin) ya da sistemik (12 yaş altında önerilmez, psödoefedrin..) uygulamalar ile östaki borusu ventilasyonunu iyileştirir.
– Topikal Oksimetazolin 0.05% (iliadin®) : Her burun deliğine 2 sprey, (12 saatte bir maksimum 3 gün)
– Topikal ksilometazolin hidroklorür 1mg/ml (Otrivine®): Her burun deliğine 1 sprey, (12 saatte bir maksimum 3 gün)
Ateş ve Ağrı Yönetimi
- Ateş ve ağrı yönetimi için parasetamol ya da nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar kullanılabilir, bu ilaçlar ateşin ve ağrının etkin olarak kontrol edilmesini de sağlayacaktır.
- Parasetamol 10-15mg/kg/doz 6-8 saatte bir
- İbuprofen 5-10mg/kg/doz 6-8 saatte bir
İntranazal steriodler
Topikal steoidler antiinflamatuar ve potansiyel dekonjestan etkilerinden dolayı önerilir. Mukozal inflamasyonu, konjesyonu azaltır. Böylece sinüs drenajında iyileşme sağlayarak semptomatik yarar sağlar. Antibiyotiklerle beraber verildiklerinde semptom kontrolunu ve iyileşmeyi hızlandırdıkları saptanmıştır.
– Beklometazon (Rinobek®) Nasal sprey s:2×2
Yetişkinler ve 6 yaş üzerindeki çocuklar için kullanımı günde 1 kez her burun deliğine iki püskürtmedir. Ayrıca her burun deliğine günde 3 veya 4 kez birer püskürtme
yapılabilir. Ancak günlük toplam doz 4 püskürtmeyi geçmemelidir.
Yetişkinlerde
ÖRNEK REÇETE
I- Aksef® 500mg Tablet DIB s: 2×1
- Her film tablette 500 mg sefuroksime eşdeğer miktarda sefuroksim
aksetil. - Hafif orta şiddetli vakalarda günde 2 defa uygulanmalıdır.
- Şiddetli vakalarda günde 3 defa alınabilir.
II- Gribex® Cold & Flu 200 mg/30 mg/4 mg film kaplı tablet (ibuprofen – psödoefedrin – klorfeniramin maleat) Tablet DIB s:2×1
- Her bir tablet 200 mg ibuprofen, 30 mg psödoefedrin hidroklorür ve 44 mg klorfeniramin maleat içerir.
- Gribex 24 tabletlik blister ambalajlarda sunulan bir ilaçtır.
- İbuprofen, ağrı kesici ve ateş düşürücü özelliklere sahip nonsteroid antiinflamatuar bir ilaçtır.
- Psödoefedrin dekonjestan bir ilaçtır ve salgıyı azalatmak ve burun ve sinüslerde (burun boşluklarında) oluşan dolgunluğu gidermeye yardımcı olur.
- Klorfeniramin maleat bir antihistaminik ilaçtır ve salgıyı azalatmak ve burun ve sinüslerde (burun boşluklarında) oluşan dolgunluğu gidermeye yardımcı olur.
- Yetişkinlerde ve 12 yaşın üzerindeki çocuklarda, başlangıç dozu olarak 2 tablet ve eğer gerekli ise her 4-6 saatte 1-2 tablet şeklinde bir miktar su ile birlikte kullanılmalıdır.
- Maksimum günlük doz 1200 mg’dır.
III-Parol® (parasetamol) 500 mg Tablet DIB s:3×1
- Her tabletinde 500 mg parasetamol içeren, ağrı kesici ve ateş düşürücü olarak kullanılır.
- Yetişkinlerde ve 6 yaşın üzerindeki çocuklarda uygundur.
- Yetişkinlerde ve 12 yaşın üzerindeki çocuklarda önerilen doz 1-2 tablettir ve gerekirse doz, her 4 saatte bir yinelenebilir.
- Günlük en yüksek doz 4000 mg’dır. Ancak 24 saatte 4 dozdan fazla kullanılmamalıdır. 6-12 yaş arasındaki çocuklarda önerilen doz 4-6 saat ara ile ½-1 tablet önerilir. Günlük en yüksek doz 10-15 mg/kg bölünmüş dozlarda 60 mg/kg’dır.
Örnek Reçete 2
I- Augmentin® BİD 875/125 mg (amoksisilin+ klavulanik asit) Tablet DIB s: 2×1
- Her tablette; 875 mg amoksisilin ve 125 mg klavulanik asit içerir.
- Hafif orta şiddetli vakalarda günde 2 defa uygulanmalıdır.
- Şiddetli vakalarda günde 3 defa alınabilir.
Örnek Reçete 3
I- Tavanic® 500 mg (levofloksasin) Tablet DIB s: 1×1
- İlacınızın bir kutusu içinde her biri 500 mg levofloksasin içeren 7 adet film kaplı tablet bulunur.
- Günde 1 defa oral sıvı ile alınır.
- Florokinolonlar adı verilen antibiyotik grubuna dahildir.
- Gelişmekte olan kıkırdak dokusuna zarar verme nedeniyle çocuklarda, büyümesi devam eden ergenlerde, hamilelik sırasında ve emziren kadınlarda kullanılmamalıdır.
Çocuklarda
Örnek Reçete 1
I- Augmentin BID ® 400/57 Şurup DIB s: 2×1
- Her 5 mL’de 400 mg amoksisilin ve 57 mg klavulanik asit bulunur.
- Pediatrik hastalarda 20-45 mg/kg/gün şeklinde penisilin şurup planlanabilir.
II- Coldaway ® Plus şurup DIB s: 2×1
- COLDAWAY PLUS şurubun her 5 ml’sinde 100 mg ibuprofen, 15 mg psödoefedrin hidroklorür ve 1 mg klorfeniramin maleat bulunur.
- Her 5 mL şurup 100 mg ibuprofen, 15 mg psödoefedrin hidroklorür ve 1 mg
klorfeniramin maleat içerir. - İbuprofen, ağrı kesici ve ateş düşürücü özelliklere sahip nonsteroid antiinflamatuar bir ilaçtır.
- Psödoefedrin dekonjestan bir ilaçtır ve salgıyı azalatmak ve burun ve sinüslerde (burun boşluklarında) oluşan dolgunluğu gidermeye yardımcı olur.
- Klorfeniramin vücutta doğal histaminin etkisini azaltan antihistaminik bir ajandır.
Histamin hapşırık, kaşıntı, gözlerde sulanma ve burun akıntısına neden olur - 12 yaşından büyük çocuklarda ve yetişkinlerde günde 3-4 kez 1-2 ölçek kullanılır. 6 yaşın altındaki çocuklarda kullanılmaz.
- Ateş tedavisi: Antipiretik etkisi yaklaşık 6-8 saat kadar devam eder. Daha yüksek dozların kullanılması bu süreyi uzatmaz. Doz miktarları aşağıdaki tabloya göre ayarlanmalıdır.
- 5 günden daha fazla kullanımı önerilmez.
İbuprofen doz: 10 mg/kg/doz 4-6 saatte bir oral verilir.
Ateş tedavisi: Antipiretik etkisi yaklaşık 6-8 saat kadar devam eder. Daha yüksek dozların kullanılması bu süreyi uzatmaz. Doz miktarları aşağıdaki tabloya göre ayarlanmalıdır. En fazla 5 gün kullanılmalıdır.
- Ateş ≤ 39,2°C → 5 mg/kg
- Ateş > 39,2°C → 10 mg/kg
| Coldaway Plus Şurup Uygulaması: 100mg-15mg-1mg/5ml Şurup
7 – 12 Yaş |
|
|||
| 5 mg/kg Ateş ≤39.2 °C |
10 mg/kg Ateş > 39.2 °C |
|||
| Yaş | Mg | Ölçek | Mg | Ölçek |
| 6 – 8 Yaş | 125 | 11/4 | 250 | 21/2 |
| 9 – 10 Yaş | 150 | 11/2 | 300 | 3 |
| 11 – 12 Yaş | 200 | 2 | 400 | 4 |
III- Calpol® 6 Plus Şurup DIB s: 2×1
Parasetamol Doz: 15 mg/kg/doz 4-6 saatte bir oral verilir.
UYARI – ÖNLEMLER
- Antihistaminikler ise hem nazal mukozada kurumaya yol açtıkları hem de sekresyonları koyulaştırdıkları için kullanılması önerilmeyen ilaçlardır.
- Çocuklarda sistemik dekonjestanlar da antihistaminikler de kullanılmamalıdır.
TANI KODU
Akut sinüzit (J01)
-
J01.0: Akut maksiller sinüzit
-
J01.1: Akut frontal sinüzit
-
J01.2: Akut etmoidal sinüzit
-
J01.3: Akut sfenoidal sinüzit
-
J01.4: Akut pansinüzit
-
J01.8: Akut sinüzitler, diğer
-
J01.9: Akut sinüzit, tanımlanmamış
İLGİLİ YAZI
