PR segmenti, elektrokardiyogramda (EKG) P dalgası ile QRS kompleksinin başlangıcı (genellikle Q dalgası) arasındaki izoelektrik (düz) hattı ifade eder.
PR intervali ise P dalgasının başlangıcından QRS kompleksinin başlangıcına kadar olan süreyi kapsar. Yani PR segmentini de içine alır. Bu süre, atriyal depolarizasyonun başlangıcından ventriküler depolarizasyonun başlangıcına kadar geçen süreyi temsil eder ve AV düğüm üzerinden geçen iletimi yansıtır.
PR İntervali Değerleri
-
Normal PR intervali: 0.12 – 0.20 saniye
-
Uzamış PR intervali: > 0.20 saniye
-
Kısa PR intervali: < 0.12 saniye
Bazı EKG meraklıları, ölçülen süre genellikle P ve Q dalgaları arasında olduğu için bu aralığa “PQ intervali” demeyi tercih eder—özellikle Q dalgası mevcut değilse.
Bileşenler
-
P dalgası: Atriyumların depolarizasyonunu (kasılmasını) gösterir.
-
PR segmenti: P dalgası sonu ile QRS kompleksinin başlangıcı arasındaki düz hattır. Atriyal depolarizasyondan sonra impulsun AV düğümde, His demetinde ve Purkinje liflerinde kısa süreli yavaşlamasını temsil eder. Bu yavaşlama, ventriküllerin dolması için zaman kazandırır.
-
QRS kompleksi: Ventriküllerin depolarizasyonunu gösterir.
KLİNİK
PR segment anormallikleri iki temel durumda ortaya çıkar:
- Perikardit
- Atriyal iskemi
PR Segmentinin Depresyonu:
PR segment depresyonu, ≥ 0.8 mm olduğunda dikkate alınır. Perikardit için tipik bir bulgudur. Aynı zamanda atriyal enfarktüs gibi nadir durumlarda da görülebilir.
PR segment depresyonunun nedenleri:
-
Perikardiyal efüzyon
-
Atriyal iskemi / enfarktüs
-
Miyoperikardit
-
Pulmoner emboli
Perikardit
Akut perikarditin karakteristik değişiklikleri şunlardır:
- PR segmenti depresyonu.
- Yaygın içbükey (‘eyer şeklinde’) ST elevasyonu.
- aVR ve V1’de karşılıklı ST depresyonu ve PR yükselmesi
- Başka yerde karşılıklı ST depresyonunun olmaması.
Not: PR segmentindeki değişimler TP segmentinin oluşturduğu baz çizgisine göredir.
PR Segmentinin Elevasyonu:
Nadir görülen bir bulgudur, genellikle klinik önemi düşüktür ama bazı atriyal enfarktüslerde ortaya çıkabilir.
PR segment yüksekliği, ≥ 0.5 mm olduğunda dikkate alınır.
PR segment yükselmesinin nedenleri:
- Atriyal iskemi / enfarktüs
- Miyoperikardit
- Pulmoner emboli (PE)
Atriyal iskemi
Miyokard enfarktüsü geçiren hastalarda PR segmentinde yükselme veya depresyon görülmesi, eş zamanlı atriyal iskemi veya enfarktüs varlığını düşündürür.
Bu bulgunun klinik önemi büyüktür; çünkü:
-
MI sonrası kötü prognozla ilişkilidir.
-
Atriyoventriküler blok gelişme riskini artırır.
-
Supraventriküler aritmiler ile bağlantılıdır.
-
Kardiyak serbest duvar rüptürü gibi ciddi komplikasyonlarla ilişkili olabilir.
İnferior STEMI’de PR depresyonu, eş zamanlı atriyal enfarktüsün önemli bir göstergesidir!
Liu’nun Atriyal İskemi / Enfarktüs Tanı Kriterleri:
Majör Kriterler:
-
V5 ve V6 derivasyonlarında PR segmentinde >0.5 mm yükselme,
-
V1 ve V2 derivasyonlarında karşılıklı PR depresyonu
-
-
Lead I‘de PR segmentinde >0.5 mm yükselme,
-
Lead II ve III‘te karşılıklı PR depresyonu
-
-
Prekordiyal derivasyonlarda PR depresyonu >1.5 mm
-
Lead I, II ve III‘te PR depresyonu >1.2 mm
Minör Kriterler:
-
Anormal P dalgası morfolojisi:
-
M şeklinde
-
W şeklinde
-
Düzensiz veya çentikli yapı
-
PR Segement Uzaması
PR segmentinin uzaması, genellikle EKG’de PR aralığının normalden daha uzun olmasıyla ilişkilidir ve bu durum atrioventriküler (AV) iletim sisteminde bir gecikme veya blokajı gösterebilir. Normalde PR aralığı 120-200 milisaniye (ms) arasında kabul edilir. PR segmentinin uzaması, PR aralığının bu sınırların ötesine geçmesiyle tanımlanır ve en sık birinci derece AV blok olarak sınıflandırılır.
- Birinci derece AV blok: PR aralığı sürekli olarak >200 ms ise (örneğin, 5 küçük kare veya daha fazla). Bu, genellikle benign bir bulgu olsa da, altta yatan nedenler araştırılmalıdır.
- İlaç etkileri: Beta-blokerler, kalsiyum kanal blokerleri veya digoksin gibi ilaçlar PR uzamasına neden olabilir.
- İskemik kalp hastalığı: Hastanızın bilinen stent ve bypass öyküsü dikkate alındığında, iskemik değişiklikler PR uzamasına katkıda bulunabilir.
- Elektrolit dengesizlikleri: Hiperkalemi veya hipokalemi gibi durumlar iletimde gecikmeye yol açabilir.
- İnflamatuar durumlar: Perikardit veya miyokardit gibi durumlar PR segmentini etkileyebilir.
PR Segement Kısalması
PR segmentinin kısalması, EKG’de PR aralığının normalden (<120 ms) daha kısa olması durumudur ve genellikle atrioventriküler (AV) iletim sisteminde hızlanmayı veya erken ventriküler depolarizasyonu işaret edebilir. Normal PR aralığı 120-200 milisaniye arasında kabul edilir. PR segmentinin kısalması, aşağıdaki durumlarla ilişkilendirilebilir:
- Pre-ekstrasistoller: Wolff-Parkinson-White (WPW) sendromu (Delta Dalgası) gibi aksesuar yolların varlığı, atriyumdan ventriküle iletimi hızlandırarak PR aralığını kısaltabilir. Bu durumda delta dalgası (geniş QRS ile birlikte) görülebilir.
- Junctional ritimler: AV düğümden kaynaklanan ritimlerde, atriyum ve ventrikül arasındaki iletim zamanı azalabilir, bu da PR kısalmasına yol açar.
- Elektrolit bozuklukları: Hipokalemi veya hipokalsemi gibi durumlar iletimi hızlandırabilir.
- İlaç etkileri: Bazı inotropik ajanlar veya sempatomimetik ilaçlar AV iletim süresini kısaltabilir.
- Fiziksel stres veya taşikardi: Akut stres veya hızlı kalp atışı, iletim süresini etkileyebilir.
01 ÖRNEK EKG
Hasta: 26 yaşında erkek
Başvuru Şekli: Rutin muayene sırasında EKG çekilmiş, tesadüfen saptanmış.
Hikâye
Hasta asemptomatik. Göğüs ağrısı, senkop, çarpıntı veya dispne öyküsü yok. Sporla uğraşan genç bir erişkin.
Vital Bulgular
-
TA: 120/75 mmHg
-
Nabız: 70/dk
-
SpO₂: %98
-
Ateş: 36.6 °C
Fizik Muayene
-
Genel durumu iyi.
-
Kardiyak ve solunumsal muayene doğal.
EKG
-
Normal sinüs ritmi
-
PR intervali >200 ms (uzamış)
-
P dalgaları sonrası her QRS iletilmekte.
-
Bulgular 1. derece AV blok ile uyumludur.
Acil Servis Yönetimi
-
Hasta asemptomatik olduğu için acil tedavi gerekmedi.
-
Altta yatan nedenler (elektrolit dengesizliği, ilaç kullanımı, yapısal kalp hastalığı) dışlanmalı.
-
Düzenli takip önerildi. Sporcularda ve genç sağlıklı bireylerde fizyolojik olarak da görülebilir.
Tanı
26 yaşında erkek hastada tesadüfen yapılan EKG’de 1. derece AV blok (uzamış PR aralığı) saptandı. Hasta asemptomatik olup ileri değerlendirme için poliklinik takibi planlandı.
Öğrenme Noktaları:
-
-
derece AV blok → genellikle benign ve asemptomatik.
-
-
Ancak PR aralığı çok uzun ise (ör. >300 ms) semptomlara yol açabilir.
- Genç ve sağlıklı bireylerde izole bulgu olarak kalabilir.
02 ÖRNEK EKG
Hasta: 30 yaşında erkek
Başvuru Şikâyeti: Senkop
Hikâye
Hasta acil servise yaklaşık 1 saat önce evde otururken aniden gelişen bilinç kaybı nedeniyle başvurmuştur. Yakınlarının ifadesine göre olay öncesinde kısa süreli çarpıntı şikâyeti olmuş, ardından yaklaşık 20 saniye süren bilinç kaybı gelişmiş. Düşme sırasında travma öyküsü yok.
Hasta, son 6 aydır aralıklı olarak 30-40 saniye süren, ani başlayan ve kendiliğinden geçen çarpıntı atakları yaşadığını belirtmektedir. Daha önce tanı almamış, ilaç kullanmıyor.
Vital Bulgular
-
TA: 120/70 mmHg
-
Nabız: 92/dk, düzenli
-
SpO₂: %98 (oda havası)
-
Ateş: 36.7 °C
Fizik Muayene
-
Genel durumu iyi, şu anda şikâyeti yok.
-
Kardiyak oskültasyonda ek patoloji saptanmadı.
-
Nörolojik muayene normal.
EKG
-
Sinüs ritmi izleniyor.
-
Kısa PR intervali (<120 ms)
-
QRS kompleksinde delta dalgası görünümü
-
Hafif geniş QRS kompleksi (>120 ms)
-
V1’de baskın R dalgası → sol taraflı aksesuar yol ile uyumlu (Tip A WPW)
Acil Servis Yönetimi
-
Şu anda hemodinamik olarak stabil ve asemptomatik.
-
Acil serviste monitörizasyon altında izlendi.
-
Kardiyak enzimler ve elektrolitler istendi.
-
Kardiyoloji konsültasyonu yapıldı.
-
Hastaya paroksismal supraventriküler taşikardi (PSVT) riski ve ani kardiyak ölüm riski anlatıldı.
-
Taburculuk sonrası ileri değerlendirme (EPS – elektrofizyolojik çalışma) ve ablasyon tedavisi planlanması için kardiyolojiye yönlendirildi.
Tanı
Acil serviste hemodinamik olarak stabil olan hastanın çekilen EKG’sinde, klasik WPW paterni olan delta dalgası, kısalmış PR aralığı ve hafif genişlemiş QRS gözlemlenmiştir. Ayrıca V1’deki baskın R dalgası, “Tip A” olarak adlandırılan sol taraflı bir aksesuar yol ile uyumludur.
Öğrenme Noktaları:
-
WPW sendromunda tipik EKG bulgusu: kısa PR + delta dalgası + geniş QRS
-
Tip A: sol taraflı aksesuar yol (V1’de baskın R dalgası).
-
AV nod blokajı yapan ilaçlardan (verapamil, digoksin, beta bloker) kaçınılmalı.
- Senkop ve çarpıntı hikâyesi olan asemptomatik hastalar da ablasyon adayıdır.
03 ÖRNEK EKG
- 25 yaş gögüs agrısı olan erkek hasta
- Yaygın içbükey ST-segment yükselmeleri
- aVR’deki PR depresyonlarına ve PR yükselmesine dikkat edin
- Akut perikardit
KAYNAKLAR
- https://litfl.com/pr-segment-ecg-library/
- https://ecgwaves.com/p-wave-pr-interval-segment-physiology-criteria-ecg/
- https://ecgwaves.com/topic/the-pr-interval-pr-segment/
- http://www.metealpaslan.com/ekg/laa.htm
- http://www.ctf.istanbul.edu.tr/stek/EKG_Kurs_Kitap.pdf