Bu İçerik Sadece Aboneler İçindir
Anafilaksi, yaşamı tehdit eden bir acil klinik durumdur. Dakikalar içinde solunum veya kalp durması ve ölüm meydana gelebileceğinden, anafilakside hızlı değerlendirme ve tedavi hayati önem taşır. Anafilaksiyi hemen tedavi etmek büyük önem taşır, çünkü gecikmiş epinefrin enjeksiyonları yeterince etkili olmayabilir. Erken adrenalin uygulaması yaşamsal öneme sahiptir; anafilaksi tedavisinde ilk tercih adrenalindir ve ölüm ile hastaneye yatışı önleyen tek ilaçtır. Anafilaksiye yaklaşım ile ilgili daha önce hazırladığımız akıl kartına buradan ulaşabilirsiniz. Klinik uygulamalardaki hataları önlemek için, anafilaksi durumunda adrenalin uygulaması için bir akıl kartı hazırladık.
Anafilaksinin Klinik Özellikleri (Adrenalin Uygulama Kriterleri):
- Dudakların, dilin, epiglottisin ve farinksin şişmesi
- Alt hava yolu bronkospazmı
- Kaşıntılı, eritemli döküntü, ürtiker ve anjiyoödem
- Periferik vazodilatasyon ve plazma sızmasına yol açan artmış vasküler permeabilite ile hipotansiyon ve şok
Anafilaksi Durumunda Adrenalin Uygulaması
Adrenalin (epinefrin) ticari olarak farklı konsantrasyonlarda mevcuttur ve yaşamı tehdit eden semptomların ilerlemesini önlemek için anafilaksi belirtileri fark edilir edilmez uygulanmalıdır. Ayrıca, anafilaksi için klinik şüphe yüksek olduğunda, resmi tanı kriterleri karşılanmasa bile, yaklaşan anafilaksi belirtileri gösteren hastalara da epinefrin uygulanmalıdır. Kardiyak komplikasyonları önlemek için doğru dilüsyonun kullanılması çok önemlidir. Ancak, anafilaksinin başlangıç tedavisinde optimal epinefrin dozu ve uygulama yöntemi konusunda klinisyenler arasında kafa karışıklığı devam etmektedir.
Ticari Formlar
- Adrenalin® 1 mg/1 ml ampul
- Adrenalin® 0.5 mg/1 ml ampul
- Adrenalin® 0.25 mg/1 ml ampul
Kas İçi Epinefrin Enjeksiyonu (Tercih Edilen Yöntem): Çoğu durumda ve her yaştan hastada anafilaksi tedavisinde ilk tercih olarak kas içi (IM) enjeksiyon uygulanır. IM enjeksiyon, subkutan enjeksiyona göre daha hızlı bir plazma ve doku konsantrasyonu artışı sağladığı için tavsiye edilir. Ayrıca, intravenöz (IV) bolusa göre şiddetli hipertansiyon ve ventriküler aritmiler gibi istenmeyen etkilerden daha düşük kardiyovasküler komplikasyon riski taşıdığı için daha güvenlidir.
Dozaj: 1:1000 (1 mg/ml) adrenalinden her yaş grubu için 0,01 mg/kg doz önerilmektedir.
Pratik Doz Hesabı (1:1000, 1 mg/ml):
- Erişkin ve >12 yaş çocuklar: 0,5 mg (0,5 ml)
- 6-12 yaş çocuklar: 0,3 mg (0,3 ml)
- <6 yaş çocuklar: 0,15 mg (0,15 ml)
Epinefrin, uyluğun anterolateral bölgesine (vastus lateralis kası içine) intramusküler olarak uygulanır. Gerektiğinde, her 5-15 dakikada bir tekrar edilebilir.
Adrenalin Otoenjektör Kullanımı
Bir otoenjektör kullanımının tercih edildiği veya dozun tahmin edilmesinin gecikmeleri önlemek için önerilen dozlar:
- <10 kg Ağırlığındaki Bebek: Mümkünse, kesin ağırlığa dayalı doz verilmelidir. Ancak, şiddetli semptomları olan veya hızla kötüleşen bir hastada ağırlığa göre net doz belirlenmesi gecikmeye neden olabilecekse, 0,1 mg doz otoenjektörle veya 0,1 mL 1 mg/mL çözelti çekilerek verilebilir. Eğer 0,1 mg otoenjektör mevcut değilse, 0,15 mg otoenjektör kullanılabilir. Epinefrinin yan etkilerinin, plazma konsantrasyonunda hafif ve geçici olması beklenmektedir.
- 10-25 kg Ağırlığındaki Bebek veya Çocuk: Otoenjektörle veya 0,15 mL 1 mg/mL çözelti çekilerek 0,15 mg verilebilir. Hız, güvenilirlik ve kullanım kolaylığı açısından bu hastalarda otoenjektör kullanımı önerilmektedir.
- 25-50 kg Ağırlığındaki Hastalar: Otoenjektörle veya 0,3 mL 1 mg/mL çözelti çekilerek 0,3 mg verilebilir. Hız, güvenilirlik ve kullanım kolaylığı açısından bu hastalarda otoenjektör kullanımı önerilmektedir.
- >50 kg Ağırlığındaki Hastalar: 0,5 mg (1 mg/mL solüsyondan 0,5 mL) verilebilir. Hasta obez ise, deri altı yağ tabakasına nüfuz edebilmesi için 1.5 inçlik bir iğne kullanılarak uygulanmalıdır. Ancak, hızla kötüleşen bir hastada kesin doz belirlenmesi gecikmeye neden oluyorsa, otoenjektör ile 0,3 mg doz verilebilir.
Yetişkinlerde ve çocuklarda kullanılan iğne, vastus lateralis kası üzerinden deri altı yağ dokusuna nüfuz edecek kadar uzun olmalıdır. Ancak bazı aşırı obez hastalarda bu bölgeye IM enjeksiyon imkansız olabilir. Bu durumda, çalışılmamış olsa da, kas içine mümkün olduğunca derin bir enjeksiyon yapılması önerilmektedir.
Adrenalin Otoenjektörü Türkiye
- 10-25kg için 0,15mg/0,3ml
- 25 kg ve üzeri 0,3mg/0,3m
- PENEPİN® JR. 0.15 mg/0.3 mL İ.M. enjeksiyonluk çözelti içeren oto-enjektör
- PENEPİN® 0.3 mg/0.3 mL İ.M. enjeksiyonluk çözelti içeren oto-enjektör
IM Adrenalin ve IV Sıvı Tedavisine Yanıtsız Hipotansif Şok Durumunda
Tekrarlanan IM adrenalin ve IV sıvı tedavisine rağmen yanıt alınamayan veya şiddetli hipotansiyon, şok bulguları, kardiyovasküler kollaps gelişen ya da devam eden hastalarda adrenalin infüzyonuna geçilmelidir.
1:1000 (1 mg/mL) adrenalin, 250 cc SF’e eklenerek 4 mcg/mL’lik çözelti hazırlanır. İnfüzyon, 1-4 mcg/dk hızında (60 cc/saat) başlatılabilir ve gerektiğinde maksimum 10 mcg/dk (150 cc/saat) hızına kadar artırılabilir.
Hasta monitörize edilerek yakından takip edilir ve yoğun bakımda izlenir.
- İlk IM epinefrin ve sıvı resüsitasyonuna yanıt vermeyen çocuklar, IV epinefrin infüzyonu ile tedavi edilmelidir.
- Bebeklerde ve çocuklarda IV epinefrin boluslarının kullanımından kaçınılmalıdır, çünkü bu yaklaşımın güvenliliği ve etkinliğine ilişkin veriler yetersiz olup, dozlama tam olarak belirlenmemiştir.
- https://www.uptodate.com/contents/anaphylaxis-emergency-treatment
- https://www.aid.org.tr/hastaliklar/alerji-ve-bagisiklik-sistemi-hastaliklari/anafilaksi/
