Fomepizol Uygulama Akıl Kartı

Fomepizol, metanol ve etilen glikol zehirlenmelerinin etkili bir antidotudur ve Alkol Dehidrogenaz enziminin kompetitif inhibitörü olarak çalışır. Kimyasal adı 4-metilpirazol olan fomepizol, bu enzimle yarışarak metanol ve etilen glikolün toksik metabolitlere dönüşmesini engeller. Tedavi sırasında, alkol dehidrogenaz enzimi üzerinde daha yüksek bir afinite gösteren fomepizol uygulanır ve bu süreç toksik bileşenlerin metabolizmasını bloke eder.

Hem metanol hem de etilen glikol zehirlenmelerinde fomepizol veya etanol kullanılabilir. Ancak fomepizol, daha güçlü alkol dehidrogenaz inhibitör etkisi ve hafifçe daha uzun etki süresiyle öne çıkar. Ayrıca fomepizol kullanımı sırasında santral sinir sistemi depresyonu, hepatotoksisite ve hipoglisemi gibi yan etkiler daha nadir görülür. Bu avantajları nedeniyle, fomepizol, mevcut olduğu ülkelerde toksik alkol zehirlenmesi için genellikle birinci tercih olarak kullanılmaktadır.

Türkiye’de fomepizol, yüksek maliyeti nedeniyle yalnızca belirli merkezlerde bulunmaktadır. Zehirlenme durumlarında, 114 Ulusal Zehir Danışma Merkezi (UZEM) aracılığıyla en yakın merkezden temin edilmesi mümkündür.

Farmakolojik Özellikler:

• Etki Başlangıcı: Hızlı
• Etki Süresi: Doza bağlı
• Metabolizma: Karaciğer
• Atılım: İdrar
• Saklama: Oda sıcaklığı (20° – 25° C)

Fomepizol (Antizol®), 1 g/ml, 1.5g/1.5ml ve 5g/5 ml vialleri bulunmaktadır.

MEKANİZMA

Fomepizol, etilen glikol ve metanol zehirlenmelerinde, toksik metabolitlerin oluşumunu engelleyen etkili bir tedavi yöntemidir. Bu ajan, her iki bileşiğin metabolizmasındaki ilk basamağı katalize eden alkol dehidrojenaz enziminin rekabetçi bir inhibitörüdür.

Metabolik Süreç ve Toksisite Mekanizmaları

Etilen Glikol Metabolizması:

• Etilen glikol, alkol dehidrojenaz tarafından glikoaldehite dönüştürülür.
• Ardından glikoaldehit, sırasıyla glikolat, glioksilat, ve oksalat gibi toksik bileşiklere metabolize olur.
• Glikolat ve oksalat, metabolik asidoz ve böbrek hasarının ana sorumlularıdır.

Metanol Metabolizması:

• Metanol, alkol dehidrojenaz aracılığıyla formaldehite dönüştürülür.
• Formaldehit, formaldehit dehidrojenaz tarafından oksitlenerek formik asite dönüşür.
• Formik asit, metabolik asidoz ve görme bozukluklarından birincil olarak sorumludur.

Fomepizol, bu süreçlerin ilk basamağını inhibe ederek toksik metabolitlerin oluşumunu engeller. Metabolizmanın bloke edilmesi, etilen glikol ve metanolün vücutta kalış süresini (yarı ömrünü) 17-52 saate kadar uzatabilir. Bu süre içinde hemodiyalizle toksinlerin vücuttan uzaklaştırılması sağlanabilir.

Fomepizolün Avantajları:

• Standart doz rejimi (kolay ve öngörülebilir).
• Monitorizasyon kolaylığı (etanol düzeyi takibi gerekmez).
• Daha az yan etki (SSS depresyonu yapmaz).

ENDİKASYONLAR

Antidot tedavisi (fomepizol veya etanol) şu durumlarda başlanmalıdır:

1. Serum Seviyeleri:
   • Metanol: > 6,2 mmol/L (20 mg/dL)
   • Etilen Glikol: > 3 mmol/L (20 mg/dL)
2. Osmolar Açık:
   • Toksik dozda alım sonrası osmolar açığın > 10 mOsm/L olması.
3. Şüpheli Alım Öyküsü ve Klinik Bulgular:
   • Arteriyel pH < 7,3
   • Bikarbonat < 20 mmol/L
   • Klinik bulgularla birlikte yüksek anyon açıklı metabolik asidoz.

UYGULAMA

1. Yükleme Dozu

• Doz: 15 mg/kg IV.
• Uygulama: 100 mL %0,9 NaCl veya %5 Dekstroz içinde 30-45 dakikada yavaş infüzyon.

2. İdame Dozu

• İlk 48 saat: Her 12 saatte bir 10 mg/kg IV.
• 48 saatten sonra: Her 12 saatte bir 15 mg/kg IV (metabolizma indüksiyonu nedeniyle doz artırılır).
• Uygulama: Her doz 30-45 dakikada yavaş infüzyon.

3. Hemodiyaliz Durumunda Dozlama

Hemodiyaliz sırasında fomepizol temizlendiği için dozlama sıklaştırılır:

• Doz: Her 4 saatte bir 10 mg/kg IV.
• Diyaliz bittiğinde standart idame dozuna dönülür.

Tedavi Süresi:
Fomepizol, hastanın asidozu ve genel durumu düzelinceye ya da ölçülebiliyorsa metanol düzeyi 20 mg/dL’nin altına düşene dek sürdürülür.

YAN ETKİLER

Fomepizol uygulaması sırasında hastalar monitörize edilmelidir.

• Bulantı, Baş ağrısı
• Hipotansiyon, Bradikardi
• Hipertrigliseridemi
• Baş dönmesi, Nöbet, Anksiyete
• Dissemine intravasküler koagülasyon (nadir), Anüri

UYARI VE ÖNLEMLER

pH Düzeyine Göre Ek Tedavi:

• pH < 7,3: IV Sodyum bikarbonat (asidozun düzeltilmesi için).
• pH < 7,25: Hemodiyaliz önerilir.

Kofaktör Desteği:

• Etilen glikol zehirlenmesinde: Tiamin ve Pridoksin
• Metanol zehirlenmesinde: Folik asit

Hemodiyaliz Endikasyonları:

• pH < 7,25
• Serum toksik alkol düzeyi > 50 mg/dL
• Görme bozuklukları (Metanol)
• Böbrek yetmezliği
• Düzelmeyen elektrolit bozuklukları
• Stabil olmayan hemodinami

GEBELİK VE EMZİRME

• Gebelik Kategorisi: C
• Emzirme: Bilinmiyor.

DOZ AŞIMI VE TOKSİSİTE

Yüksek dozlarda (50-100 mg/kg) bulantı, baş dönmesi ve vertigo görülebilir.
Tedavi:

• Semptomatik ve destekleyici tedavi.
• Aşırı doz durumunda hemodiyaliz etkilidir (fomepizol diyaliz edilebilir).

TİCARİ İSİMLER

• Antizol® 1g/1mL Enjeksiyon Flakon
• Antizol® 1.5g/1.5mL Enjeksiyon Flakon
• Antizol® 5g/5mL Enjeksiyon Flakon

KAYNAKLAR

• FDA Label – Antizol
• StatPearls – Fomepizole
• DrugBank – Fomepizole

İLGİLİ YAZI

https://www.acilcalisanlari.com/metanol-sahte-alkol-zehirlenmeleri.html