- Alım azlığı
- Alkol kullanım bozukluğu
- Total parenteral beslenme alan kritik hastalar
- Açlık
- Kronik ishal (Crohn hastalığı, ülseratif kolit)
- Akut Pankreatit
- Aç kemik sendromu (paratiroidektomi veya tiroidektomi sonrası kemiğin yenilenmesiyle artan magnezyum alımı, serum magnezyumunda azalmaya neden olur)
- Gastrik bypass ameliyatı
- Kalıtsal tübüler bozukluklar (Gitelman sendromu, Bartter sendromu)
- Hiperkalsiüri ve nefrokalsinozlu ailesel hipomagnezemi
- Ayrıca aşağıdaki ilaçlara ikincil olabilir:
Hipomagnezemi ;
- Genel popülasyonda %2
- Hastanede yatan hastalarda %10 ila %20
- Yoğun bakım hastalarında %50 ile %60 arasında
- Alkol kullanım bozukluğu olan kişilerde %30 ila %80
- Ayaktan diyabetli hastalarda %25
görülür.
Magnezyum, birçok biyokimyasal reaksiyonda bir kofaktördür ayrıca hücrelerin büyümesi ve kendilerini yenilemesinde, protein sentezinde, kemik ve kas dokusunun güçlenmesindbüyük öneme sahiptir. Magnezyum, sodyum, kalsiyum ve potasyum dahil olmak üzere çeşitli diğer elektrolitler üzerinde doğrudan bir etkiye sahiptir ve elektriksel olarak uyarılabilen dokuları aktive ederek bu sayede hücre zarları arasında elektriksel farkı oluşturan bir membran pompası gibi görev yapmaktadır ve düz kas hücrelerindeki kalsiyum hareketini düzenleyerek, kalp kasının kasılmasında (aritmi) ve periferik vasküler tonusun devamlılığının sağlanmasında önemli role sahiptir.
Mg’un asıl işlev gördüğü bölge, %40 oranında bulunduğu kan, karaciğer ve kas dokularıdır. Ancak Mg’un vücutta asıl depolandığı bölge %60 oranında yer aldığı kemik dokusu olmakla beraber, bu bölgede kalsiyum ve fosfatla birlikte bulunmaktadır. Böbrek ve gastrointestinal kayıplara sekonder olarak düşük magnezyum seviyeleri oluşabilir. Besinlerden alınan Mg’un yetersizliği de vücutta Mg eksikliğine sebep olmaktadır. Sağlıklı bireylerin dengeyi koruyabilmeleri için 0.15-0.2 mmol/kg/gün almaları gerekir. Magnezyum doğada her yerde, özellikle de yeşil sebzelerde, tahıllarda, kuruyemişlerde, baklagillerde ve çikolatada bol miktarda bulunur. Mg’un besinlerle yeterince alınamadığı durumlarda kemik dokusunda bulunan depo halindeki Mg kullanılmaya başlar. Besinlerle alınan Mg’un %50’si ince bağırsaktan emilir. Mg bağırsakta bulunan özel taşınma mekanizmalarıyla taşınıp emilmektedir.
Kalsiyum ve potasyumun vücuttaki işlevlerini yerine getirmesinde Mg’un rolü büyüktür. Mg’un miyokardial iyon kanalları üzerinde karmaşık etkileri olmakla beraber bunların arasında sodyum pompası (Na-K-ATP’az) üzerindeki etkisi en önemli olandır. Mg eksikliğinde, N+K+ATP’az aktivitesi azalır ve bunun neticesinde hücrelerin potasyum tutma kapasiteleri azalır. Mg yetersizliğinde, idrardan potasyum ve kalsiyum atılması sonucu kalsiyum böbrek, beyin, arter gibi dokularda birikmeye başlar.
Magnezyum eksikliği kalsiyum iyonu ile ilişkili olduğu için hipokalsemiye de neden olabilir. Magnezyum seviyesi 0.4 mmol/l altına indiğinde paratiroid bez hipokalsemiye yanıt olarak yeterli düzeyde paratiroid hormon salgılayamaz ve kalsiyum seviyeleri de azalır.
Başlıca klinik belirtiler, nöromüsküler ve kardiyovasküler belirtiler ve diğer elektrolit anormalliklerini içerir. Bunların içerisinde tetani, tremor, kas seyirmeleri, kişilik bozuklukları en sık görülen belirtilerdendir. Tetani; hipokalsemi ve alkol yoksunluğunda ortaya çıkabilir ve sinir uyarımı için eşik değerin düşmesinden kaynaklanmaktadır. Hipomagnezemide ortaya çıkan nörolojik belirtilerin şiddetini hipokalsemi ve hipokalemi düzeyleri belirler.
Spesifik belirti ve semptomlar aşağıda özetlenmiştir.
Nöromüsküler Belirtiler
- Titreme
- Kas spazmları
- Pozitif Trousseau ve Chvostek belirtileri
- Tetani
- Parestezi
- Nöbetler
- Horizontal ve vertikal nistagmus
- Koma
- Hiperaktif derin tendon refleksleri
- Zihinsel durum değişiklikleri belirginleşebilir, sinirlilik, oryantasyon bozukluğu, depresyon, deliryum ve psikoz içerebilir.
- Hipokalsemi
- Hipokalemi
- Hipoparatiroidizm
- Non-spesifik T-dalgası değişiklikleri
- U dalgaları
- QRS kompleksinin genişlemesi
- PR aralığının uzaması
- Atriyal ve ventriküler erken sistoller
- Atriyal fibrilasyon
- Torsades de pointes dahil ventriküler aritmiler
- Monomorfik ventriküler taşikardi
- Ventriküler fibrilasyon
- Artmış digital toksisitesi
- Kardiyak iskemi
hipomagnezemi olgularında ortaya çıkabilir. Ayrıca hipomagnezemili hastalarda digoksinin kardiak toksisite üzerinde arttırıcı etkisi mevcuttur. Tehlikeli derecede düşük magnezyum seviyeleri, torsades de pointes (belirgin QT uzaması olan polimorf ventriküler taşikardi) gibi ölümcül kardiyak aritmilere neden olma potansiyeline sahiptir. Ayrıca, akut miyokard enfarktüsü olan hastalarda hipomagnezemi, onları ilk 24 saat içinde daha yüksek ventriküler aritmi riskine sokar.
Hipomagnezemi olduğundan şüphelenilen bir hastada aşağıdakilerin tetkiklerin istenmesi önerilir:
- Serum magnezyum, fosfat, kalsiyum seviyesi
- Serum kreatinin/böbrek fonksiyonu, glikoz seviyeleri dahil olmak üzere temel metabolik panel
- Elektrokardiyogram
Normal böbrek fonksiyonu olan bir kişide fraksiyonel magnezyum atılımı %2’nin üzerindeyse, hipomagnezemi muhtemelen diüretikler, aminoglikozitler veya sisplatin gibi ilaçlardan kaynaklanan renal magnezyum kaybına sekonderdir.
Hipomagnezemili hastaların tedavisi, hastanın böbrek fonksiyonuna, semptomlarının ciddiyetine ve hemodinamik stabiliteye dayanır.
Şiddetli semptomları olan hastalar
Hemodinamik olarak hastalar stabil değilse;
- Tetani
- Aritmi
- Nöbet
gibi semptomatik hastalar intravenöz magnezyum almalıdır. Bu tür hastalar sürekli kardiyak monitörize edilmeli ve sürekli izlemelidir. Bu hastalara yaklaşık 1 ila 2 gram magnezyum sülfat 2-15 dakika içerisinde verilebilir.
Polimorf ventriküler taşikardi;
İ.V. olarak 2 g magnezyum sülfat (16 mEq-8 mmol magnezyum) 1-2 dakikada i.v. infüzyonla verilir. Aritmi kontrol edilemezse enjeksiyon 5-15 dakika sonra tekrarlanabilir. Aynca dakikada 3-20 mg magnezyımı sülfat infiizyonu gerekebilir.
Hemodinamik olarak hastalar stabilse;
Stabil bir hastada semptomatik, şiddetli hipomagnezemi için bir saat içinde 1 ila 2 gram magnezyum sülfat verilebilir. Erişkin hastanın acil olmayan tekrarı, genellikle 12 ila 24 saat boyunca yavaş yavaş verilen 4 ila 8 gram magnezyum sülfattır. Pediyatrik hastalarda doz 25 ila 50 mg/kg’dır (maksimum 2 gram)
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK500003/
- https://www.researchgate.net/publication/351426341_Magnezyum_metabolizmasi_ve_hipomagnezemiler
- https://www.turkiyeklinikleri.com/article/tr-kalsiyum-fosfor-ve-magnezyum-homeostasisi-34613.html
- https://file.atuder.org.tr/_atuder.org/fileUpload/7N7M31P5DZ.pdf
- https://acilci.net/magnezyum-bozukluklari-hipomagnezemi/
- https://kt.ilacprospektusu.com/ilac/3135-magnezyum-sulfat-biofarma-yuzde-15-ampul-kt
- https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/98901
