Etki süresi: 3-4 saat
Yarılanma Ömrü (t½): 4-5 saat (yenidoğan için 43,2 saat)
Antidot: Kalsiyum glukonat
Metabolizma: Böbrek
Atılım: Böbrek
FORMÜLÜ :
Her 10 ml ampulde ;
Magnezyum sülfat 7H2O…………….1.5 g
(12 mEq Magnezyum)
Enjeksiyonluk su k.m…………………10 ml
ihtiva eder.
Magnezyum, diyetlerimizden gastrointestinal sistemde emilen, pozitif yüklü iki değerlikli bir katyondur. Serumdaki magnezyum konsantrasyonunun düzenlenmesi çoğunlukla renal reabsorpsiyon ve atılım yoluyla gerçekleşir. Paratiroid hormonu, magnezyum geri emilimini sağlar; ancak hiperkalsemi ve hipermagnezemi, magnezyum atılımına neden olabilir. Normal serum magnezyum seviyeleri 0,7 ile 1 mmol/L (1,4 ila 2,0 meq/L) konsantrasyon aralığındadır. Magnezyumun depolandığı yer ise kemiktir. Magnezyumun fizyolojik rolleri şunlardır:
- Direkt etki ile Na/K ATP’az pompasını inhibe eder.
- İndirekt etki ile Ca kanallarını bloke eder.
- Nöronal iletimi azaltır.
- Membran potansiyelini artırır.
- Miyokardın katekolaminlere duyarlılığını artırır.
- Trombosit agregasyonunu azaltır.
- Hipomagnezemi
- Astım Atak
- Torsades De Pointes
- Ventriküler Fibrilasyon
- Hipomagnezemiye bağlı kardiyak aritmiler
- Preeklmapsi – Eklampsi
- Erken doğumu önlemek için protokolitik
- Kabızlık
- Geçmişte magnezyum sülfata karşı bilinen herhangi bir aşırı duyarlılık reaksiyonu meydana gelmişse
- Eğer hastada bilinen bir kalp bloğu varsa, zaten yavaşlamış olan kalp iletimini daha da kötüleştirebileceğinden magnezyum sülfat verilmemelidir.
Hemodinamik olarak hastalar stabil olmayan (Unstable) durumlar;
- Torsade de pointes (Class IIa)
- Polimorfik ventriküler taşikardi (Class IIa)
- Ventriküler fibrilasyon
- Nöbet
gibi semptomatik hastalarda intravenöz magnezyum uygulanır. Bu tür hastalar sürekli kardiyak monitörize edilmeli ve sürekli izlemelidir. Bu hastalara yaklaşık 1 ile 2 gram magnezyum sülfat (8 ile 16 meq ) 2-15 dakika içerisinde bolus verilebilir.
Torsades De Pointes (Ventriküler Taşikardi)
Polimorfik tipte ve QRS’nin sürekli değiştiği, dans eden ritim olarak da adlandırılan, ventrikül taşikardisinin bir formudur. Aritmi genellikle uzamış repolarizasyon ile karakterize, konjenital bir form olan herediter uzun QT sendromunda ortaya çıkmaktadır. Karakteristik olarak EKG’de, birkaç saniye süren tekrarlayıcı patlamalar şeklinde bir ritm görülür ve ventrikül fibrilasyonuna ilerleyebilir. Sıklıkla hipomagnezemi-hipokalemi varlığında trisiklik antidepresan veya sınıf-I antiaritmiklerin kullanımı sırasında ortaya çıkar.
Uygulama:
Magnezyum sülfat 1-2 gr olacak şekilde % 5 dextroz veya izotonik içerisinde 2-10 dk içerinde IV bolus olarak verilmelidir, gerektiğinde 1-2 gr/saat hızında infüzyona devam edilmelidir.
Ventrikül Fibrilasyon (Uzamış ve Şoka Dirençli )
Uygulama:
Magnezyum sülfat 1-2 gr olacak şekilde % 5 dextroz içeinde 2-10 dk içerinde IV bolus olarak verilmelidir, gerektiğinde 1-2 gr/saat hızında infüzyona devam edilmelidir.
Preeklampsi ve Eklampsi
Preeklampsi, gebeliğin 20. haftasından sonra artmış kan basıcı yüksekliğine proteinürinin eşlik etmesi şeklinde tanımlanan anne ve bebek için ciddi morbidite ve mortalite oluşturan bir hastalıktır. Eğer preeklampsiye nöbet eklenirse eklampsi adını alır. Magnesyum sülfat preeklampsi ve eklampsiye sekonder nöbet gibi durumlarda ilk seçenek tedaviler arasında oldukça etkin bir tedavi seçeneğidir.
Magnezyum sülfatın NMDA reseptörlerini bloke ederek kalsiyum girişine engel olur böylece altikonvulsan etki gösterir. Preeklampside ve eklampside bu yüzden profilaktik olarak kullanılır. Ayrıca vazospastik serebral iskemiyi tersine çevirir ve vazodilatasyon oluşturur. Bu yüzden şiddetli preeklampsi tablosunda nöbet (nöromüsküler irritabiliteyi azaltarak), eklapmsi gelişmesini önlemek amacı ile MgSO4 kullanılmaktadır. MgSO4’ün anti konvülsif özelliği yanında sistemik vasküler rezistansı düşürerek kan basıncı kontrolünde de etkili olmaktadır. Kan basıncı <160/110 mmHg olan preeklampsi olgularında maternal bulgular yoksa eklampsiden korunmak amacı ile rutin olarak MgSO4 uygulanması ise önerilmemektedir.
Etkileri
- Vasküler yatakta vazodilatasyon
- Uterin kan akımında artış
- Renal kan akımında artış
- Endotelyal hücrelerden prostasiklin salınımında artış
- Pazma renin aktivitesinde azalma
- Anjiotensin konverting enzim düzeylerinde azalma
- Bronkodilatasyon
- Trombosit agregasyonunu azaltma
- Uterin aktivitenin azalması
- Uzamış doğum eylemi
- Fetal kalp hızı variabilitesinde azalma
- doğum sonrası kan kaybında artış
- Neonatal nöromusküler ve respiratuvar depresyon
- Düşük Apgar skorudur
Uyarı
Magnezyum sülfat rutin hipertansiyonu tedavi etmek için verilmez. Ama hipertansiyonu da düzeltir.
Yükleme dozu:
Yükleme dozu 4-6 gram olarak belirlenmiştir. Her biri 10 ml olan %1.5’luk ampuller 1.5 gr
MgSO4 içerirler. Bu ampullerden toplam 3 adet (4.5 gr MgSO4) 150 ml % 5 dekstroz içerisinde IV olarak yavaş infüzyon şeklinde (15-20 dakikada) verilir.
IV verilemediği durumlarda ağrılı olmakla beraber zorunluluk nedeniyle aynı doz IM olarak
verilebilir (Bu miktar 30 ml’lik hacim tutacağı için her iki kalçaya uygulanır).
İdame dozu:
İdame dozu 20 gr MgSO4 (13 ampul) 1000 ml Ringer Laktat içinde hazırlanmalıdır.
MgSO4; 1.5-2 gram/saat devamlı infüzyon şeklinde verilir.
- 1.5 gr/saat için 88ml/st
- 2 gr/saat için 116 ml/ st
uygulanır.
- Alternatif olarak (IV tedavinin verilemeyeceği koşullarda) saatlik 1.5 gr MgSO4 (1 ampul/10 ml) 2 doza bölünerek her iki kalçaya 5’er ml yapılır.
- MgSO4 infüzyonuna doğum süresince devam edilmelidir. Doğumdan veya son konvulsiyonun üzerinden en az 24 saat geçene kadar tedaviye devam
edilir.
Takip:
MgSO4 infüzyonu devam ederken aşağıda sayılan bulgulardan emin olunmalıdır;
- Solunum sayısının en az 14/dakika
- Normal patellar refleks yanıtı
- İdrar çıkışının son 4 saatlik periyotta en az 30 ml/saat olması
Yukarıda sayılan bulguların bozulması durumunda MgSO4 tedavisi kesilmeli veya
geciktirilmelidir.
Hipomagnezemi
Normal plazma magnezyum konsantrasyonu 1.5-2.1 mg/dL’dir (0.7-0.9 mmol veya 1.4-1.8 mEq/L).
Hemodinamik olarak hastalar stabilse;
Hipomagnezemili hastaların tedavisi böbrek fonksiyonlarının durumuna, semptomların ciddiyetine ve hemodinamik stabiliteye dayanır. Stabil bir hastada semptomatik, şiddetli hipomagnezemi için 1 ila 2 g magnezyum sülfat 1 saat içinde verilebilir. Yetişkin hastanın acil olmayan replasmanı genellikle 12 ila 24 saat içinde yavaşça verilen 4 ile 8 g magnezyum sülfattır. Pediatrik hastalarda doz 25 ila 50 mg/kg’dır (maksimum 2 g).
Status Astmatikus ve Şiddetli Astım
Etkisi düz kaslarda kalsiyum kanallarını bloke ederek kas kasılmasını engelleme ve var
olan spazmı çözme şeklindedir. Acil servise başvuran ataktaki hastalar için rutin kullanımda önerilmemektedir. Astım atağı tedavisinde brokodilatatörler ve steroidler temel ilaç olmasına rağmen ağır astım ataklarında tedaviye yanıt alınamadığında şiddetli veya ölümcül astım atağı yönetiminde alternatif tedavi yönetimi olarak magnezyum sülfat kullanımı etkili olabilmektedir.
Uygulama:
Yetişkinlerde: 2 gr. magnezyum 100 ml %0.9’luk serum fizyolojik solüsyonu içinde, 30 dakika yavaş infüzyon şeklinde kullanılmaktadır.
Çocuklarda: 25-50 mg/kg ( Max: 2 gr) magnezyum 100 ml %0.9’luk serum fizyolojik solüsyonu içinde, 30 dakika yavaş infüzyon şeklinde kullanılmaktadır.
Gebelik Kategorisi: B
Emzirme: Süte geçer. Sütteki konsantrasyonları anne kanındakinin yaklaşık iki katıdır. Bu nedenle emziren kadınlarda dikkatli kullanılmalıdır.
Hipotansiyon, magnezyum sülfatın en yaygın yan etkilerinden biridir. Magnezyum sülfat verilmesi planlanıyorsa intravenöz sıvıların da uygulama için hazır bulundurulması önemlidir.
Magnezyumun aşırı uygulanması hipermagnezemi de geliştirebilir. Hipermagnezeminin erken belirtileri :
- Bradikardi
- Diplopi
- Kızarma (flushing)
- Başağrısı
- Periferik vazodilatasyona bağlı hipotansiyon
- Bulantı
- Kusma
- Nefes darlığı
- Konuşma zorluğu
- Kuvvetsizlik
- Nöromüsküler blokaja bağlı tendon refleksi kaybı
- Solunum depresyonu
- Kardiyak aritmiler
- Koma
- Kardiyak arrest
MgSO4 terapotik kan düzeyi ise 4-8 mg/dl’dir. Serum Magnezyum düzeyi 9 mg/dl’nin üzerinde olduğunda toksisite riski ortaya çıkmaktadır. Toksisite bulguları ilk olarak
- Bulantı
- Sıcaklık artışı
- Çift görme
- Uyku hali
- Ateş basması
- Güçsüzlük
- Derin tendon refleks kaybı
ile başlayarak müsküler paralizi, solunum depresyonu ve kardiyak arrest’e kadar ilerleyebilir. Bu nedenle MgSO4 toksisitesinin belirti ve semptomları açısından gebeler yakından izlenmelidir. MgSO4 uygulanmasında kan basıncı (KB) ve solunum sayısında düşme ( <14/dk) toksisite belirtisidir. Bu nedenle tedavide KB ve solunumu yakından izlemelidir. Ayrıca, MgSO4’nun neredeyse tamamı böbrekler aracılığı ile atılmakta olup, idrar çıkışının 30 ml/saat olarak değerlendirilmesi de toksitite yönünden önem taşımaktadır. MgSO4 toksik etkileri görüldüğünde; tedavisi kesilmeli veya geciktirilmeli, oksijen desteği sağlanmalı ve serum MgSO4 düzeyi saptanmalıdır. Eğer endikasyonu var ise hekim istemine göre %10’luk kalsiyum glukonat IV olarak yavaş verilmelidir.
Magnezyum seviyeleri her 6 ile 8 saatte bir serum seviyeleri kontrol edilmeliir. Ayrıca hastanın idrar çıkışının iyi olması, pateller ve biseps reflekslerinin varlığı ve solunum depresyonun olmaması gibi kriterlerle ekarte edilebilir. Plazma magnezyum seviyesi 10 mEq/L’ ye ( yaklaşık 12mg/dl ) ulaştığında patellar refleksleri kaybolmaktadır. Bu durum mağnezyumun kürara benzeyen etkisi nedeniyle gerçekleşmektedir. Bu bulgu yaklaşmakta olan magnezyum zehirlenmesinin habercisidir. Nitekim magnezyum düzeyinin daha da artması solunum depresyonuna yol açacaktır.
Farklı serum magnezyum düzeylerinin etkileri aşağıda gösterilmiştir.
ETKİ | SERUM SEVİYESİ (mEq/lt) | SERUM SEVİYESİ (mmol/L ) |
Normal Serum Seviyeleri | 1,4 – 2,0 | 0,7 – 1,0 |
Antikonvülzan Profilaksİ | 4 – 7 | 2,0 – 3,5 |
EKG Değişiklikleri | 5 – 10 | 3,5 – 4,0 |
Derin Tendon Refleks Kaybı | 8 – 10 | 4,0 – 5,0 |
Solunum Paralizi | 10 – 15 | 5,0 – 7,5 |
Genel Anestezi | 15 | > 7,5 |
Kardiyak Arrest | >25 | 12,5 – 15,0 |
Magnezyum toksisitesinde önce magnezyum sülfat verilmesi stoplanır. Hastaya kalsiyum klorid veya kalsiyum glukonat verilir. Bu tedavi sonrasında genellikle hafif ve orta derecedeki solunum depresyonunu döndürmeye yardımcı olur. Ne yazık ki , intravenöz verilen kalsiyumun etkileri kısa ömürlü olabilir ve ağır solunum depresyonu ve solunum durması hallerinde acil trakeal entübasyon ve mekanik ventilasyon hayat kurtarıcıdır.
Uygulama:
5-10 g (5-10 ml) kalsiyum klorid veya 1-2 g (10-20 ml) kalsiyum glukonat serum fizyolojik içerinde 5-10 dakika içerisinde İV infüzyon uygulanır. Böbrek yetmezliği olan ya da ağır hipermagnezemi görülen hastalarda diyaliz gerekebilir.
- Magnezyum sülfat verilirken, standart terapötik dozlarda minimal yan etkiler vardır, ancak magnezyum sülfatın geniş bir terapötik indeksi vardır. Hastalar en sık olarak uygulama ile birlikte yüzde hafif kızarma ve sıcaklıktan şikayet ederler; ancak semptomlar tipik olarak kendiliğinden düzelir.
- Myastenia gravis gibi nöromüsküler hastalığı olan hastalarda, nöromüsküler fonksiyon düşük ilaç konsantrasyonlarında kötüleşebilir.
- Hızlı veya yüksek dozlarda verilirse, hastalar düz kas inhibisyonuna bağlı olarak geçici hipotansiyon yaşayabilir ve bu da düzelecek bir vazodilatör etkiye neden olur.
- Hasta sürekli magnezyum sülfat infüzyonu alıyorsa, hipermagnezemiye bağlı semptomlar klinik olarak belirgin hale gelebileceğinden serum seviyeleri hesaba katılmalıdır.
- Supraterapötik serum konsantrasyonlarında refleks yokluğu, anormal kardiyak iletim ve kas güçsüzlüğü ortaya çıkabilir.
- İntravenöz kalsiyum, magnezyum etkisini antagonize eder. Ayrıca kalsiyum tuzları Magnezyum sülfat solüsyonuna katılırsa CaSO4 çöker. Ancak hipomagnesemik tetani veya post-paratiroidektomi hastalarında olduğu gibi kalsiyum ve magnezyumun beraber verilmesi gerekiyorsa ayrı intravenöz enfüzyon tüpleri kullanılmalıdır.
- Magnezyum sülfat merkezi sinir sistemi depresanlarının etkisini kuvvetlendirebilir.
- Digitalize hastalarda, özellikle kalsiyum bileşikleri ile aynı anda verilecekse kalp bloku ihtimali dikkate alınmalıdır.
- Nöromüsküler blok yapan ilaç alanlarda nöromüsküler blokta ağırlaşma olabilir. 5-Nifedipin ile birlikte verilirse ağır hipotansiyona neden olabilir.
- Böbrek yetmezliği olan hastalar (kreatinin klerensi >30 mL/dak/1.73 m2), plazma magnezyum konsantrasyonları sadece renal atılım ile düzenlendiği için yüksek doz magnezyum verilirse ciddi hipermagnezemi riski vardır. Böylece, bu hastalarda intravenöz magnezyum dozunu yüzde 50 veya daha fazla azaltır ve magnezyum konsantrasyonlarını yakından izlenir.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11719117
- http://www.tard.org.tr/akademi/pdf/book/5/19319.pdf
- https://go.drugbank.com/drugs/DB00653
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11300363
- https://www.journalagent.com/anatoljcardiol/pdfs/AnatolJCardiol_4_3_246_252.pdf
- https://kt.ilacprospektusu.com/ilac/3135-magnezyum-sulfat-biofarma-yuzde-15-ampul-kt