Kan tüpleri, farklı laboratuvar testleri için kullanılan, belirli özelliklere ve içeriklere sahip steril kaplardır. Her tüpün içeriği ve rengi, yapılacak test türüne göre farklılık gösterir. Aşağıda kan tüplerinin türleri ve özellikleri açıklanmıştır:
1. Mor Tüp (EDTA’lı Tüp)
- İçeriği: Antikoagülant olarak EDTA’nın (Etilendiamintetraasetik asit) potasyum tuzu kullanılmıştır. Tüplerin iç yüzeyi K2 EDTA (Dipotasyum EDTA) veya K3 EDTA (Tripotasyum EDTA) ile püskürtülerek ve kurutularak hazırlanmıştır.
- Hacim: Bir çok hacimlerde (2-3-3.5-4-6 ml) üretilmektedir.
- Boyut: Bir çok boyutlarda (13×75 mm 13×100 mm) üretilmektedir.
- Kullanım Alanı:
- Tam kan sayımı (Hemogram)
- Retikülosit
- Förmül lökosit
- Direkt Coombs
- İndirekt Coombs
- Kan grubu tayini
- Cross-match
- HbA1c analizi
2.Kırmızı Tüp (Pıhtılaştırıcılı Tüp)
- İçeriği: Hiçbir katkı maddesi kullanılmadan hazırlanmıştır. Antikoagülan içermez.
- Hacim: Bir çok hacimlerde (2-3-3.5-4-6 ml) üretilmektedir.
- Boyut: Bir çok boyutlarda (13×75 mm 13×100 mm) üretilmektedir.
- Kullanım Alanı:
- Biyokimya
- Hormon
- Mikrobiyoloji
- Seroloji
- İmmunoloji
- Kan Bankası
1. Sarı Tüp (Jel İçerikli Tüp)
- İçeriği: Hiçbir katkı maddesi kullanılmadan hazırlanmıştır. Antikoagülan içermez. Tüp içerinde bulunan jel sayesinde serumu kandan ayrıştırır ve serum elde edilmesini sağlar.
- Hacim: Bir çok hacimlerde (2-3-3.5-4-6 ml) üretilmektedir.
- Boyut: Bir çok boyutlarda (13×75 mm 13×100 mm) üretilmektedir.
- Kullanım Alanı:
- Biyokimya
- Hormon
- Mikrobiyoloji
- Seroloji
- İmmunoloji
- Kan Bankası
4. Mavi Tüp (Sodyum Sitratlı Tüp)
- İçeriği: Sodyum Sitrat içeren tüplerdir. Sodyum Sitrat antikoagülan etkisiyle kanın pıhtılaşmasını önler.
- Hacim: Bir çok hacimlerde (2-3-3.5-4-6 ml) üretilmektedir.
- Boyut: Bir çok boyutlarda (13×75 mm 13×100 mm) üretilmektedir.
- Kullanım Alanı:
- Koagülasyon testleri (PT, aPTT, INR)
- Özellikleri:
- Plazma analizi için uygundur.
- Tüpe doldurulan kan/sodyum sitrat oranı (%9 oranında) çok önemlidir.
5. Yeşil Tüp (Heparinli Tüp)
- İçeriği: Lityum heparin veya sodyum heparin içeren tüplerdir. Sodyum Sitrat antikoagülan etkisiyle kanın pıhtılaşmasını önler.
- Hacim: Bir çok hacimlerde (2-3-3.5-4-6 ml) üretilmektedir.
- Boyut: Bir çok boyutlarda (13×75 mm 13×100 mm) üretilmektedir.
- Kullanım Alanı:
- Acil biyokimya testleri
- Elektrolit analizleri
- Kan gazı analizi
- Özellikleri:
- Antikoagülan etkisiyle kanın pıhtılaşmasını önler.
- Plazma analizine uygundur.
6. Gri Tüp (Florürlü Tüp)
- İçeriği: Sodyum florür ve potasyum oksalat içerir. Tüplerin iç yüzeyi Potasyum Oksalat/Sodyum Florür püskürtülerek ve kurutularak hazırlanmıştır.
- Hacim: Bir çok hacimlerde (2-3-3.5-4-6 ml) üretilmektedir.
- Boyut: Bir çok boyutlarda (13×75 mm 13×100 mm) üretilmektedir.
- Kullanım Alanı:
- Alkol Ölçümü
- Laktat Ölçümü
- Glukoz Analizi
- Özellikleri:
- Etken madde olarak kullanılan potasyum oksalat kandaki kalsiyum iyonlarını bloke ederek kanın pıhtılaşma sürecini engeller.
- Sodyum flüorür, kanda glikolizin önlenmesi için kullanılır.
- Glikoz Tüpleri olarak da bilinir. Glikoz ölçümü ve ethanol gibi bazı maddelerin uzun süre saklanmasında kullanılır. Antiglikolitik ajanlar
glukozu 5 güne kadar korur. - Oksalatlı kanda hemoglobin tayini, eritrosit ve lökosit sayımları, hematokrit tayini yapılabilir; plazma ayrılarak birçok biyokimyasal
analizler için kullanılabilir. - Oksalatlı kan ile asit-baz dengesi incelenemez; elektrolit ve bazı kalsiyum ölçüm yöntemleri için uygun değildir. Oksalat, laktat dehidrojenaz
gibi bazı enzimlerin tayininde bozucu etki yapar. Oksalatlı kan, lökositlerin nükleuslarında dejenerasyon ve eritrositlerin kenarlarında
çentiklenme oluşturduğundan yayma preparatlar için kullanılamaz
7. Siyah Tüp (Sedimantasyon Tüpü)
- İçeriği: Sodyum sitrat
- Kullanım Alanı:
- Eritrosit sedimentasyon hızı (ESR) ölçümü
- Özellikleri:
- Kanın sedimentasyon oranını ölçmek için kullanılır.
8. Beyaz Tüp (PZR Tüpü)
- İçeriği: EDTA veya özel stabilize edici maddeler
- Kullanım Alanı:
- Moleküler genetik testler (PCR, DNA/RNA analizleri)
- Özellikleri:
- Genetik materyali stabilize eder.
Her tüpün kapağının rengi, içinde bulunan kimyasal maddeyi ve kullanım amacını belirler. Kan alımı sırasında, tüplerin kullanım sırasına ve doğru miktarda doldurulmasına dikkat edilmelidir.