Obezite cerrahisi (Bariatrik Cerrahi), morbid obeziteye eşlik eden çok sayıda komorbiditenin düzeltilmesinde en etkili ve kalıcı tedavi yöntemi olarak kabul edilmekle birlikte, ameliyat sonrası erken dönemde veya yıllar içinde ortaya çıkabilen, hafiften yaşamı tehdit eden tablolara kadar uzanan geniş bir komplikasyon yelpazesi ile ilişkilidir. Bu nedenle bariatrik cerrahi geçirmiş hastalarda komplikasyonların zamanında tanınması ve uygun şekilde yönetilmesi hayati önem taşır.
MEKANİZMA VE YÖNTEMLER
Bariatrik cerrahi, uygulanan yönteme göre yalnızca mide hacmini küçülterek (restriktif) ya da hem mide hacmini küçültüp hem de besin emilimini azaltarak (restriktif + malabsorptif) etki gösterir.
- Laparoskopik Sleeve Gastrektomi (LSG / Tüp Mide): Midenin yaklaşık %60–70’inin çıkarılması ile yapılır. Mide boşalmasını hızlandırır ve ghrelin (iştah hormonu) üretimini azaltır.
- Roux-en-Y Gastrik Bypass (RYGB): Küçük bir mide poşu oluşturulması ve ince bağırsağın bir kısmının bypass edilmesi esasına dayanır. Hem restriktif hem metabolik etkilidir.
- Duodenal Switch ve Biliopankreatik Diversiyon: Temel olarak malabsorptif (emilim bozucu) cerrahilerdir.
Bu cerrahiler, morbid obeziteye sık eşlik eden diyabet, hipertansiyon ve dislipidemi gibi metabolik sendromun düzeltilmesinde önemli rol oynar. Özellikle malabsorptif bileşeni olan cerrahiler, glukoz metabolizmasını iyileştirir ve insülin duyarlılığını artırır.
KOMPLİKASYONLAR
Komplikasyonlar zamanlamasına göre Erken ve Geç dönem olarak ikiye ayrılır.
1. Erken Dönem Cerrahi Komplikasyonlar
Bariatrik cerrahiden sonraki ilk günler–haftalar içinde ortaya çıkan komplikasyonlardır. En sık kanama, anastomoz kaçağı, tromboemboli ve enfeksiyonlar görülür. Bu dönemde klinik izlem hayati öneme sahiptir.
A) Kanama
Bariatrik cerrahinin en sık erken komplikasyonudur. İntraabdominal veya gastrointestinal (lümen içi) olabilir. RYGB’de %2–3, LSG’de %0,6–2,3 oranında görülür.
B) Anastomoz Kaçağı (Staple Line Leak)
En ciddi komplikasyonlardan biridir. LSG’de %1,5–3, RYGB’de %0,3–2 oranında görülür. Erken dönemde ateş, taşikardi (en hassas bulgu), karın ağrısı ve lökositoz ile kendini gösterir. Tedavi; barsak istirahati, drenaj, antibiyotik, endoskopik stent veya cerrahi müdahaleyi içerebilir.
C) Tromboembolik Komplikasyonlar (PE/DVT)
Obez hastalarda risk yüksektir. Profilakside erken mobilizasyon ve düşük molekül ağırlıklı heparin (DMAH) kullanılır.
2. Geç Dönem Komplikasyonlar
Aylar–yıllar sonra gelişebilir.
A) İnternal Herni ve Barsak Obstrüksiyonu
Özellikle RYGB sonrası görülür. Barsakların mezenter defektlerinden fıtıklaşması sonucu gelişir ve strangülasyon riski taşır. Ani başlayan şiddetli karın ağrısı ile gelir. BT veya tanısal laparoskopi ile tanı konur ve acil cerrahi gerekebilir.
B) Marjinal Ülser
Gastrojejunal anastomozda gelişir. Sigara, NSAİİ kullanımı ve Helicobacter pylori en önemli risk faktörleridir. Proton pompa inhibitörleri ile tedavi edilir.
C) Dumping Sendromu
Özellikle RYGB sonrası karbonhidratlı besinlerin hızla ince bağırsağa geçmesiyle oluşur. Erken (yemekten 30 dk sonra) veya geç (hipoglisemiye bağlı, 1-3 saat sonra) görülebilir. Bulantı, çarpıntı, terleme ile seyreder.
D) Safra Taşı Hastalığı
Hızlı kilo kaybına bağlı olarak %10-25 oranında görülür.
E) Beslenme ve Vitamin-Mineral Eksiklikleri
En sık görülen eksiklikler: Vitamin B12, Demir, Kalsiyum, Vitamin B1 (Tiamin – Wernicke Ensefalopati riski!). Tedavi edilmezse anemi, nörolojik bozukluklar ve osteoporoz gelişebilir.
KLİNİK ÖNEM VE YÖNETİM
Bariatrik cerrahi komplikasyonları nadir görülse de, ortaya çıktıklarında ciddi klinik sonuçlara yol açabilir. Anastomoz kaçakları veya internal herniler erken dönemde fark edilip yönetilmezse sepsis ve çoklu organ yetmezliğine ilerleyebilir. Bu nedenle hastaların yönetimi multidisipliner bir yaklaşım gerektirir.
Acil serviste bariatrik cerrahi öyküsü olan bir hasta karın ağrısı, bulantı-kusma veya taşikardi ile başvurduğunda; cerrahi komplikasyonlar (kaçak, obstrüksiyon, herni) öncelikli olarak düşünülmeli ve gerekli görüntüleme (Genellikle BT) hızla yapılmalıdır.
PODCAST
(Podcast linki buraya eklenecek)
SORU
Bu hasta için en olası tanı aşağıdakilerden hangisidir?
KAYNAKLAR
İLGİLİ YAZI
