Serebral T dalgası, nörolojik acil durumların kalpte bıraktığı izlerden biridir.
Özellikle subaraknoid kanama, intraserebral kanama, ciddi kafa travmaları, intrakraniyal basınç artışı gibi durumlarda ortaya çıkar. Bu hastalarda beynin ani hasarı, sempatik sinir sistemi üzerinde yoğun bir stres oluşturur. Bunun sonucunda kalpte yaygın, derin ve simetrik T dalgası inversiyonları gelişir.
Bu bulgu çoğu zaman akut koroner sendrom ile karışabilecek kadar dramatik EKG değişikliklerine yol açar. Ancak aslında altta yatan neden kardiyak değil, nörojenik kökenlidir. Bu nedenle acil serviste serebral T dalgasını tanıyabilmek, hem yanlış tedaviyi önlemek hem de doğru tanıya yönelmek açısından hayatidir.
ELEKTROKARDİYOGRAM
-
Derin, geniş, simetrik T dalgası inversiyonu (özellikle prekordiyal derivasyonlarda).
-
QT uzaması.
-
Bazen U dalgası eklenebilir.
-
Çoğunlukla sinüs ritmi korunur.
PATOFİZYOLOJİ
-
İntrakraniyal basınç artışı ve beyin sapı üzerindeki etkiler → sempatik deşarj → katekolamin fırtınası.
-
Bu da miyokardda repolarizasyon anormalliklerine yol açar.
-
Direkt miyokard hasarı değil, nörojenik etki söz konusudur.
KLİNİK
-
Kritik uyarı bulgusu: Bilinç değişikliği, baş ağrısı, travma öyküsü ile gelen hastada derin T inversiyonları görülürse → intrakraniyal patolojiyi düşün!
-
Kardiyak nedenlerle (MI, iskemik değişiklik) karışabilir. Bu nedenle ayırıcı tanı çok önemlidir.
-
Troponin genellikle normaldir ya da hafif yüksektir.
-
Tanı için BT beyin / kranial görüntüleme şarttır.
AYIRICI TANI
-
Akut koroner sendrom (özellikle yaygın T dalgası inversiyonları ile karışabilir).
-
Takotsubo kardiyomiyopatisi (benzer QT uzaması + T inversiyonları yapabilir).
-
İlaç ve elektrolit bozuklukları (örn. hipokalemi, ilaç yan etkisi).
ACİL SERVİS
-
Öncelikli olarak nörolojik acil durumun yönetimi:
-
Subaraknoid kanama → acil BT + nöroşirürji konsültasyonu.
-
Hipertansif ensefalopati, kafa travması vb. → ilgili algoritmalar.
-
-
EKG ve kardiyak monitorizasyonu devam ettir.
-
Gereksiz “STEMI tedavileri” (örn. trombolitik) başlanmamalı → yanlış tanı çok kritik sonuçlar doğurur.
-
Nörojenik kardiyomiyopati gelişebileceği için hemodinami ve aritmi takibi yapılmalı.
Öğrenme Noktaları:
-
Serebral T dalgası → yaygın, derin, simetrik T inversiyonları + QT uzaması.
-
En sık subaraknoid kanama sonrası görülür.
-
Kardiyak tabloya benzer → ACS ile karışır, dikkat!
-
Troponin genellikle normaldir → tanıda yardımcıdır.
-
Tedavi kardiyak değil, esas neden olan nörolojik acil durumun yönetimidir.
ÖRNEK VAKA
Hasta Bilgileri:
- 40 yaşında erkek hasta
- Bilinen Tanı: Kötü kontrollü hipertansiyon
Başvuru Şikâyeti ve Öykü: Hasta, ailesi tarafından evde aniden yere yığılmış ve bilincini kaybetmiş halde bulununca 112 Acil Sağlık Hizmetleri tarafından acil servise getiriliyor.
Acil Servis Değerlendirmesi:
- Genel Durum: Hasta yanıtsız, derin komada.
- Vital Bulgular: Kan Basıncı: 220/130 mmHg, Nabız: 48/dk, Solunum: Düzensiz ve yavaş.
- Nörolojik Muayene: Glasgow Koma Skoru 3 (E1V1M1). Pupil muayenesinde bilateral toplu iğne başı (pinpoint) pupiller saptanıyor. Ağrılı uyarana deserebre postür (ekstansör yanıt) veriyor.
Müdahale: Düşük GKS ve solunum yetmezliği nedeniyle hasta acil servise gelir gelmez hızlı ardışık entübasyon (RSI) ile entübe edilerek hava yolu güvence altına alınıyor.
Elektrokardiyogram (EKG) ve Görüntüleme
Hastanın monitörizasyonu ve çekilen EKG’si aşağıda sunulmuştur:
EKG Yorumu: EKG’de, özellikle prekordiyal (V1-V6) ve inferior derivasyonlarda, yaygın, derin ve simetrik T dalga negatiflikleri (“roller coaster” görünümü) ve belirgin QTc uzaması saptanmaktadır.
Görüntüleme: Acil çekilen Kafa BT’sinde beyin sapında, pons’ta masif bir kanama (pontin hemoraji) doğrulanıyor.
Tanı ve Tartışma
- Tanı: Hipertansif Pontin Hemorajiye İkincil Serebral T Dalgaları.
- Klinik Not: Bu vaka, “kalp-beyin etkileşiminin” dramatik bir örneğidir. EKG’de görülen bu derin T negatiflikleri, bir kalp krizine (iskemi) değil, beyindeki katastrofik bir olay (bu vakada beyin sapı kanaması) sonucu ortaya çıkan aşırı sempatik deşarja bağlıdır. Bu nörojenik EKG değişiklikleri, altta yatan beyin hasarının ciddiyetini yansıtabilir ve acil hekimini altta yatan asıl nedeni (intrakraniyal patoloji) araştırmaya yönlendirmelidir.
ÖRNEK VAKA
Hasta Bilgileri
- Yaş: 22
- Cinsiyet: Erkek
- Özgeçmiş: Bilinen kronik bir hastalık veya düzenli ilaç kullanımı öyküsü yok.
- Şikayet: Halı sahada futbol oynarken aniden gelişen bilinç değişikliği.
Öykü
Hasta, halı sahada futbol oynadığı sırada herhangi bir travma almaksızın aniden yere yığılmıştır. Olay yerindeki görgü tanıklarının ifadesine göre, hasta önce anlamsız sesler çıkarmış, ardından bilincini tamamen kaybetmiştir. 112 Acil Servis olay yerine çağrılmıştır.
Fizik Muayene
- Olay Yeri (112): Hastanın Glasgow Koma Skalası (GKS) E1 V1 M2 = 4 olarak değerlendirilmiştir. Düşük GKS nedeniyle hava yolu güvenliği için olay yerinde entübe edilmiştir.
- Acil Servis:
- Genel Durum: Entübe, sedatize, genel durumu kritik.
- Vital Bulgular: Kan Basıncı: 170/100 mmHg (Hipertansif), Nabız: 50/dk (Bradikardik).
- Nörolojik Muayene: Sedasyon altında GKS 3T. Pupiller bilateral mid-dilate ve ışık refleksi bilateral alınamıyor.
Elektrokardiyogram (EKG)
112 ekibi tarafından transport sırasında çekilen EKG’de, özellikle göğüs derivasyonlarında kafa içi basınç artışını düşündüren, akut serebral bir olayı işaret eden derin ve simetrik “Serebral T dalgaları” (negatif T dalgaları) saptanmıştır.
Tanı ve Tartışma
- Görüntüleme: Acil serviste çekilen kontrastsız Beyin Bilgisayarlı Tomografisi (BT)’nde bazal sisternalar ve Sylvian fissürde yaygın hiperdens görünüm izlenmiştir. Bu bulgular Akut Subaraknoid Kanama (SAK) ile uyumludur.
- Ön Tanı: Akut Subaraknoid Kanama
- Tartışma: Bu vaka, genç bir hastada nontravmatik SAK’ın tipik bir sunumudur. Gençlerde en sık neden anevrizma veya arteriovenöz malformasyon (AVM) rüptürleridir. Hastadaki hipertansiyon ve bradikardi, artmış kafa içi basıncını gösteren “Cushing Refleksi” ile uyumludur. EKG’deki serebral T dalgaları, patolojinin kardiyak değil, santral sinir sistemi kaynaklı olduğuna dair önemli bir erken ipucudur. Hastanın acil olarak Nöroşirürji Yoğun Bakım Ünitesi’ne yatırılması, kan basıncının kontrol altına alınması, vazospazmı önlemek için medikal tedavi (Nimodipin) başlanması ve kanamanın nedenini belirlemek için BT anjiyografi veya DSA (Dijital Subtraksiyon Anjiyografi) planlanması gerekir.
Öğrenim Noktaları
- Genç ve sağlıklı bireylerde efor sırasında gelişen ani ve şiddetli baş ağrısı veya bilinç kaybı, aksi ispat edilene kadar Subaraknoid Kanama olarak düşünülmelidir.
- Bilinç değişikliği olan bir hastanın EKG’sinde görülen derin, simetrik T dalga negatiflikleri (“Serebral T Dalgası”), altta yatan bir intrakraniyal patolojiyi (kanama, iskemi, kitle) işaret edebilir.
- Hipertansiyon ve bradikardinin bir arada olması (Cushing Refleksi), kritik düzeyde artmış kafa içi basıncının bir bulgusudur ve acil müdahale gerektirir.
- Düşük GKS’li hastalarda hava yolunun hızla güvence altına alınması (entübasyon) hayat kurtarıcıdır.
- SAK tanısında ilk tercih edilecek ve en hızlı sonuç veren yöntem kontrastsız beyin BT’dir.
KAYNAKLAR
- https://litfl.com/raised-intracranial-pressure-ecg-library/
- https://www.ecgstampede.com/glossary/cerebral-t-waves/
- https://www.grepmed.com/images/4265/ekg-twaves-sah-subarachnoid-hemorrhage
