Rigler belirtisi, aynı zamanda çift duvar belirtisi olarak da bilinir, karın grafisinde (röntgeninde) görülen bir pnömoperiton (karın içinde serbest hava) bulgusudur. Bu bulgu, gazın bağırsak duvarının her iki tarafını, yani hem bağırsak lümeni içindeki gazı hem de periton boşluğundaki gazı, çevreleyerek duvarı görünür kılmasıyla ortaya çıkar. Genellikle büyük miktardaki (>1000 mL) pnömoperiton varlığında görülür.
Pnömoperiton, bir delinme (perforasyon) veya yakın zamanda yapılmış bir tıbbi müdahale (enstrümantasyon) ya da ameliyat sonucu olabilir.
Anlamı Nedir?
Normalde, röntgende bağırsak duvarının sadece iç yüzeyini görebiliriz çünkü bağırsağın içi gazla doludur, ancak dışı diğer organlar ve sıvılarla çevrilidir. Bu nedenle bağırsak duvarı tek bir çizgi gibi görünmez.
Çift duvar belirtisi, karın boşluğuna serbest hava sızdığında (pnömoperiton) ortaya çıkar. Bu durumda hava, bağırsak duvarının hem içini (lümen) hem de dışını (periton boşluğu) çevreler. Hava, röntgende siyah (radiolüsen) göründüğü için, her iki tarafı havayla çevrili olan bağırsak duvarı beyaz (radyoopak) bir çizgi olarak net bir şekilde seçilir hale gelir.
Kısacası, bağırsak duvarının hem iç hem de dış kenarının belirgin olarak görülmesi durumuna “çift duvar belirtisi” denir.
Neden Önemlidir?
Bu belirti, neredeyse kesin olarak karın içinde serbest hava (pnömoperiton) olduğunu gösterir. Karın içinde serbest hava bulunması ise genellikle acil bir durumun habercisidir.
Hangi Durumlarda Görülür?
1. En Sık Neden: İçi Boş Bir Organın Delinmesi (Perforasyon)
Bu durum, pnömoperiton vakalarının yaklaşık %90’ını oluşturur ve genellikle acil cerrahi gerektirir.
- Mide veya Onikiparmak Bağırsağı Ülseri: Peptik ülserlerin delinmesi en yaygın nedenlerden biridir.
- Divertikülit: Kalın bağırsaktaki keseciklerin (divertikül) iltihaplanıp delinmesi.
- Bağırsak Tıkanıklığı: Tıkanıklığın gerisindeki bağırsak duvarının aşırı gerilip zayıflaması ve sonunda delinmesi.
- Apandisit: İltihaplanan apandisin patlaması (rüptüre olması).
- İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları: Crohn hastalığı veya Ülseratif Kolit gibi hastalıkların neden olduğu şiddetli iltihaplanma sonucu bağırsak duvarının delinmesi.
- Tümörler: Mide veya bağırsak kanserlerinin dokuyu zayıflatarak delinmeye yol açması.
- Bağırsak İskemisi: Bağırsağın kanlanmasının bozulması sonucu dokunun ölmesi (nekroz) ve delinmesi.
- Travma: Karın bölgesine gelen delici (bıçaklanma, kurşunlanma) veya künt (trafik kazası, darp) travmalar sonucu bağırsakların yırtılması.
2. Cerrahi ve Tıbbi Müdahalelere Bağlı Nedenler (İyatrojenik)
Bu nedenler önemlidir çünkü her zaman acil bir durumu göstermeyebilirler.
- Yakın Zamanda Geçirilmiş Karın Ameliyatı: Ameliyat sırasında karın boşluğuna hava girmesi normaldir. Bu hava genellikle 3-7 gün içinde vücut tarafından emilir. Bu nedenle hastanın ameliyat öyküsü sorgulanmalıdır.
- Laparoskopi: Kapalı ameliyatlarda karın boşluğu karbondioksit gazı ile şişirilir. Ameliyat sonrası bir miktar hava kalabilir.
- Endoskopik İşlemler: Kolonoskopi veya gastroskopi sırasında, özellikle biyopsi veya polip çıkarma gibi işlemler yapılırken nadiren de olsa delinme olabilir.
- Periton Diyalizi: Böbrek yetmezliği olan hastalarda kullanılan diyaliz kateteri yoluyla karın boşluğuna hava girebilir.
3. Daha Nadir Görülen Nedenler
- Torasik (Göğüs Boşluğu) Nedenler: Akciğerden (örneğin pnömotoraks) veya göğüs boşluğundan (pnömomediasten) sızan hava, diyaframdaki küçük açıklıklardan geçerek karın boşluğuna ulaşabilir.
- Jinekolojik Nedenler: Kadınlarda hava, dış ortamdan vajina, rahim ve fallop tüpleri yoluyla karın boşluğuna geçebilir.
- Spontan (Kendiliğinden) Pnömoperiton: Çok nadir olarak, altta yatan hiçbir delinme veya belirgin neden olmaksızın da görülebilir.
Özetle, bir röntgende “çift duvar belirtisi” gördüğünüzde aklınıza ilk gelmesi gereken şey içi boş bir organın delinmiş olabileceğidir. Ancak hastanın yakın zamanda bir ameliyat veya endoskopik işlem geçirip geçirmediğini sorgulamak, gereksiz bir ameliyatı önlemek açısından hayati önem taşır.
Yalancı çift duvar belirtisi
Yalancı çift duvar belirtisi ise iki bağırsak kıvrımının birbiriyle temas etmesi sonucu ortaya çıkabilir; bu durumda görünen duvar kalınlığı aslında tek bir kıvrımın duvar kalınlığının iki katıdır.
KAYNAKLAR
- https://radiopaedia.org/articles/rigler-sign-bowel
- https://www.acilcalisanlari.com/divertikulit-acil-yaklasim.html
İLGİLİ YAZI
