Boksör kırığı, klasik olarak yumruk atma mekanizmasıyla oluşan 5. metakarpal boyun kırığıdır ve tüm el kırıklarının yaklaşık %10’unu oluşturur. Özellikle 5. metakarpal kırıkları, yani “boksör kırıkları”, genç ve aktif nüfusu etkiler. Bu tür yaralanmalar günlük yaşamda ve sporda gerekli olan kavrama gücünü ve el becerisini azaltabilir. Uygun şekilde tedavi edilmezse, genç bireylerde aktif yaşam tarzı nedeniyle malunion (yanlış kaynama) veya nonunion (kaynamama) riski artar. Sonuç olarak kronik ağrı, güçsüzlük ve el fonksiyonlarında kısıtlılık gelişebilir.
Metakarpal kırıklar, tüm el kırıklarının %40’ını oluşturur. 5. metakarpal yaralanmaları ise tüm el kırıklarının %20’sini oluşturur ve sıklıkla genç ve aktif bireylerde görülür. Bazı 5. metakarpal kırık tipleri, 5. parmak kavrama gücünde ve 5. metakarpofalangeal (MCP) eklem hareketliliğinde azalma şeklinde belirgin bir fonksiyonel bozulmaya yol açar. Bunun sonucunda el becerisi azalır, iş günü kayıpları ve ekonomik sonuçlar ortaya çıkar.
Tedavi yaklaşımı, kırığın açık veya kapalı olmasına, açılanma, kısalma, rotasyon derecesine ve eşlik eden diğer yaralanmaların varlığına göre değişir. Açılanma veya rotasyon bulunmayan kapalı ve yer değiştirmemiş kırıklarda kesin tedavi ulnar gutter atel ile immobilizasyondur. Buna karşılık, açık kırıklar, belirgin açılanma veya malrotasyon içeren kırıklar ya da nörovasküler hasarın eşlik ettiği yaralanmalar cerrahi tespit gerektirebilir.
Bir boksör kırığı için en yaygın yaralanma mekanizması yumruk atmadır; yani yumruk sıkılıyken metakarpal kemiğe güçlü bir aksiyel basınç uygulanır. Bunun dışında doğrudan darbe, projeksiyon (fırlayan cisim) yaralanması veya elin dorsumuna (üst kısmına) gelen travma da 5. metakarpal boynunu kırabilir. Birçok diğer el ve el bileği kırığının aksine, boksör kırığı genellikle elin açık olarak yere düşmesi sonucu oluşmaz. Metakarpal kırıklar, düşmeler, spora bağlı yaralanmalar, doğrudan travmalar ve trafik kazaları gibi çeşitli faktörlere bağlanabilir.
Metakarpal kırıklar tüm el kırıklarının %40’ını oluştururken, 5. metakarpal boyun kırıkları bu oranının %10’unu oluşturur. Erkeklerde insidans, kadınlara göre 5 kat daha fazladır. En yüksek insidans 10–19 yaş arası erkeklerde görülür, bunu 20–29 yaş arası erkekler takip eder. Beşinci metakarpal yaralanmaları genellikle evde ve sportif etkinliklerde meydana gelir.
Sıkılı yumruğa gelen doğrudan darbe, metakarpal kemiğe aksiyel yük uygular ve en çok 5. metakarpal boynunda kırığa neden olur. Bu kırıklar genelde kemiğin ucunun sırt (dorsal) tarafa doğru açılı durmasına yol açar. Bu açılanma, interosseöz kasların çekme kuvvetiyle oluşur.
Parmakların yanlara açılıp kapanmasını sağlayan interosseöz kaslar metakarpal gövdelerden başlar ve proksimal falankslara tutunur. Kollateral bağlar metakarpalleri proksimal falankslara bağlar. Atelleme sırasında bu bağların kısalıp hareket kaybı yapmaması için MCP eklemleri fleksiyonda (bükülü) pozisyonda atellenmelidir. Buna “intrinsik artı pozisyon” denir.
Metakarpal kemiklerin yanından damarlar ve sinirler geçer. Ciddi şekilde yer değiştirmiş boksör kırıkları bu yapılara zarar verebilir ve cerrahi tedavi gerektirebilir.
Metakarpal kırığı olan hastalar, elin sırtında (dorsal) ağrı, şişlik ve deformite şikayetleriyle başvurur. Bu yaralanmaya neden olabilecek mekanizmalardan birinin öyküsü sıklıkla vardır. Hastalar ayrıca morarma ve elin ulnar tarafındaki (serçe parmak tarafı) parmakları hareket ettirmede güçlük bildirebilirler.
Fizik muayene sırasında, etkilenen el tamamen değerlendirilip sağlam tarafla karşılaştırılmalıdır. Özellikle şu noktalara dikkat edilmelidir:
✅ Deri: Metakarpal başı çevresi başta olmak üzere ciltte kesi veya açıklık var mı dikkatle incelenmelidir. Açık kırıklar acil cerrahi gerektirir. Yumruk atarken oluşan boksör kırıklarında, karşı tarafın dişi kesi veya sıyrık oluşturabilir. Bu duruma “dövüş ısırığı” (fight bite) denir. Dövüş ısırıkları genellikle cerrahi yıkama ve debridman gerektirir.
✅ Nörovasküler muayene: Tüm kırıklarda olduğu gibi, duyu, motor fonksiyon ve yaralanmanın distalindeki kan akımı kontrol edilmelidir. Elde kompartman sendromu nadiren gelişir, ancak tanınmaz ve tedavide gecikilirse işlev kaybına yol açabilir.
✅ Açılanma (Angulation): Boksör kırıkları genellikle apikal-dorsal açılanma ile ilişkilidir. Bu durumda MCP ekleminde çökme ve normal eklem konturunun kaybı görülür. Belirgin açılanma varsa ekstansör mekanizmanın hasarı nedeniyle “yalancı pençeleme” (pseudoclawing) gözlenebilir. Yalancı pençeleme, MCP eklemlerinin aşırı ekstansiyonda, PIP eklemlerinin fleksiyonda olduğu bir pozisyondur. Düz grafiler açılanma derecesinin belirlenmesinde yardımcı olur.
✅ Rotasyonel hizalanma: Herhangi bir malrotasyon saptanması durumunda el cerrahına sevk edilmelidir. Rotasyonel hizalanmanın değerlendirilmesi fizik muayenenin kritik bir parçasıdır. El MCP ve PIP eklemleri fleksiyondayken, DIP eklemleri ekstansiyonda tutulur ve parmaklara çizilen hayali hatların distalde birleşip birleşmediğine bakılır. 5. parmağın çizgisi diğerleriyle birleşmiyorsa malrotasyondan şüphelenilmelidir.
✅ Malrotasyon: Ayrıca el MCP eklemleri fleksiyonda, PIP ve DIP eklemleri ekstansiyonda tutulurken tırnakların tek bir düzlem üzerinde hizalanıp hizalanmadığı kontrol edilerek de saptanabilir.
