Sıklıkla çocukluk çağında görülen otitis media, orta kulağın infeksiyonudur. En sık hayatın ilk 5 yaşında görülür. Otitis medialar; klinik farklılıklarına göre Akut otitis media (AOM), Efüzyonlu otitis media (EOM), Kronik otitis media (KOM) olmak üzere 3 ana başlıkta incelenir. Bu yazımızda akut otitis media anlatılmıştır.
Otitis media hastalarında üst solunum yolu patojenleri rol almaktadır. Otitis mediaya bağlı efüzyonların incelenmesinde %55 viral etken, %20 bakteriyel etken tespit edilirken %25 vakada bakteriyel ya da viral etken rastlanmamıştır.
- Bakteriyel etkenler;
-Streptococcus pneumoniae (%25-50)
-Haemophilus influenzae (15-30)
-Morexalla catarrhalis (%3-20)
- Viral etkenler; Rhinovirüs, respiratory synsytial virüs, parainflüenzavirüs, adenovirüs, enterovirüs
Çocukluk döneminde viral üst solunum yolu enfeksiyonu sıklığının fazla olması ve çocukların immün sisteminin yeterince gelişmemiş olması östaki tüpü aracılı orta kulak enfeksiyonuna yol açmaktadır. Özellikle bu çağda orta kulak ile üst solunum yolunu birbirine bağlayan östaki tüpünün anatomik olarak düz ve kısa olması enfeksiyona yatkınlığı arttırmaktadır.
İnfeksiyonlar sırasında ventilasyon, drenj ve koruma gibi fonksiyonları olan östaki tüpünün fonksiyonlarında ödem nedeniyle bozulma meydana gelir. Orta kulak ve dış kulak arasındaki basınç dengesinin bozulması ve bazen orta kulakta sızı birikim nedeniyle kulakta basınç ve dolgunluk hissi ve timpan zar üstünde şiddetli ağrı olur.
Hastalar sıklıkla mevsimsel allerjik şikayetler ya da üst solunum yolu enfeksiyonunun ardından oluşan kulak ağrısı ile başvururlar.
- Kulak ağrısı ve otitis media erişkinde tek taraflı olabilir. Kulak ağrısı efüzyonun şiddetine göre hafif, orta ya da şiddetli olabilir. Timpan zarın perforasyonu ile orta kulakta oluşan efüzyonun boşalması hastanın ağrısında aniden bir azalma sağlar.
- Orta kulakta biriken efüzyon iletide gecikme yaratacağından geçici olarak ileti tipi işitme azalması ya da işitme kaybı oluşturabiilir.
- Orta kulak basıncının artması hastada hafif denge problemleri oluşturabilir.
Ani başlayan şikayetlere ek olarak otoskobik muayenede timpan zarın değerlendirilmesi ile tanı konulur.
Timpan Zar; normalde parlak, yarı saydam, esnek ve canlı görünüme sahiptir.
- Timpan zarın bombeleşmesi ve esnekliğini kaybetmesi tanı koydurucudur, timpan zarda matlaşma ya da eritemli görünüm her zaman görülmeyebilir.
- Otitis media hastalarında timpan zarın durumuna göre hastalığın seyri evrelendirilebilir.
- Hiperemi: ÜSYE semptomlarının başladığı ilk aşama inflamasyonun ilk döneminde görülür. Klinikte huzursuzluk vardır. Hiperemi otit dışı nedenle oluşabilir( Ağlama, serümen temizlenmesi sırasında oluşan iritasyon ve ateş).
- Eksüdasyon: Kulakta tıkanıklık ,doygunluk hissi ve işitme kaybının olabildiği, ağrının başladığı dönem.
- Süpürasyon, orta kulak basıncının timpan zarın perfore etmesine bağlı pürülan akıntının olduğu dönem
- Koelesans, enfeksiyon yangısının azaldığı sadece mastoid bölgede hafif olarak devam ettiği, yatar pozisyonda ağrının ve bir miktar akıntının olduğu dönem
- Komplikasyon, tedavi edilmeyen durumlarda iç kulak ya da mastoid sinüslere enfeksiyonun yayılması ile ek semptomların oluştuğu dönem
- Rezolüsyon, enfeksiyonun geçmesinin ardından timpan zarın kendi kendini tamir ettiği dönem
Antibiyotik
- Olguların büyük çoğunluğunda etken bakteriyel değildir fakat olası komplikasyonların önlenmesi için antibiyotik kullanımı öneriliyor.
- Fakat bazı kaynaklar otitis mediayı ciddi hastalık ve ciddi olmayan hastalık olarak ayırarak ciddi olmayan hastalık grubunda ilk 72 saatte antibiyotik kullanımını geciktirerek antibiyotiksiz tedavi olabileceğini savunuyorlar.
- Ciddi olmayan hastalık son 24 saatte hafif kulak ağrısı ve 39 derecenin altında ateş
- Ciddi hastalık orta ve ileri derecede kulak ağrısı ve 39 derecenin üstünde ateş
- Antibiyotik kullanımında ilk tercih amoksisilin-klavunat’tır.
- Yetişkin için 875mg amoksisilin-125mg klavulanat günde 2 kez
- Çocuklarda 90mg/kg/gün amoksisilin, 6,4mg/kg/gün klavulanat 2’ye bölünerek
- Alternatif birinci basamak antibiyotik tedavileri
- Cefdinir, günde iki kez ağızdan 300 mg veya günde bir kez 600 mg
- Cefpodoxime, günde iki kez ağızdan 200 mg
- Sefuroksim, günde iki kez ağızdan 500 mg
- Beta laktam allerjisi olan hastalar için tedavi önerileri
- Doksisiklin, 12 saatte bir ağızdan 100 mg
- Azitromisin, 1. günde ağızdan 500 mg, ardından 2. 3.4.ve 5. gün 250 mg
- Klaritromisin , her 12 saatte bir ağızdan 500 mg
Ağrı ve Ateş
- Ağrı yönetimi için parasetamol ya da nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar kullanılabilir, bu ilaçlar ateşin etkin olarak kontrol edilmesini de sağlayacaktır.
- Parasetamol 10-15mg/kg/doz 6-8 saatte bir
- İbuprofen 5-10mg/kg/doz 6-8 saatte bir
Dekonjestanlar
Dekonjestanlar; lokal (ksilometazolin..) ya da sistemik (12 yaş altında önerilmez, psödoefedrin..) uygulamalar ile Östaki borusu ventilasyonunu iyileştirir.
Antihistaminik
- Antihistaminikler sekresyon kurutucu etkisinden dolayı kullanılmamalıdır. Mukolitikler, steroidler endike değildir.
- Allerjik zemini olan hastalarda antihistaminik kullanımı ya da steroidli burun spreyi kullanımı hekim tercihine göre seçilebilir.
Parasentez
Parasentez rutin yapmaya gerek yoktur. Acilde mümkün değil ancak poliklnik şartlarında yapılabilir. Eksüdasyon safhasında başvuran hastalarda ileri derecede kulak zarı bombeleşmesi ve ağrı varsa yapılması hastanın semptomlarını hafifletir. En uygun kadran kulak zarının arka-alt kadranıdır.
Türkiyede Genel Yaklaşım
Gözlem ve bekleme seçeneği, hastayı yakın takip imkanının olmadığı ülkemizde ve bize benzer bir çok ülkede pek kullanılmamaktadır. Ülkemizde AOM düşünülmüşse ampirik antibiyotik tedavisi + dekonjestan +analjezik-antipiretik başlanmaktadır.
- https://www.uptodate.com/contents/acute-otitis-media-in-adults?search=otitis%20media&source=search_result&selectedTitle=1~150&usage_type=default&display_rank=1
- Cander Acil Tıp 2. baskı KBB ve Göz Acilleri Akut Otitis Media
- http://www.jcam.com.tr/files/KATD-3445.pdf
