Testisin (orşit) ve testisin arkasında yer alan sperm taşıyıcı kanalın (epididim) birlikte iltihaplanması durumudur. Genellikle bakteriyel enfeksiyonlara bağlı gelişir ve özellikle erişkin erkeklerde sık görülen akut skrotal ağrı nedenlerinden biridir.
ETİYOLOJİ
- N. Gonore (en sık)
- K. Trahomatis (en sık)
KLİNİK
- Testislerde ağrı
- Testislerde ani şişme ve kızarıklık
- Testiste sertlik, kitle, ağrı, kızarıklık
- Diğer testiste hassasiyet
- Kasık ağrısı
- Ateş, üşüme, titreme
- Üretra da inflamasyon
- Cinsel temas sırasında ve boşalma sırasında ağrı
- İdrar yaparken yanma ve ağrı hissi
- Dışkılama sırasında testis ağrısı
- Alt karın ağrısı
- Peniste akıntı
TEDAVİ
Epididimit hızlı, acil tedavi verilmesi gereken acil bir durumdur. Öncelikli torsiyon ekarte edilmelidir.
Tedavi epididimite neden olan organizmanın tanımlanmasına dayanır, ama acil serviste bu mümkün olmadığından en tipik ajanların (C. trachomatis, N. gonore, E. coli) prevalansına bağlı olarak varsayımsal tedavi başlanmalıdır.
Viral etken düşülüyorsa antibiyotik gerekli değildir. Yatak istirahati, ateş düşürücüler, analjezikler, skrotal destek ve analjezi için sıcak veya soğuk paketler gibi destekleyici tedaviler tavsiye edilir.
Eğer Antibiyotikler yaşa ve cinsel geçmişe göre olası patojenlere göre ampirik olarak başlamalıdır.
Öncelikle yatak istirahati, soğuk uygulama, skrotal elevasyon, hidrasyon yapılmalı ve analjezi sağlanmalıdır. Tedaviye ampirik olarak başlanır. Öyküsünde ürolojik problemi olan ya da ürogenital girişim yapılmış 35 yaş üzeri hastalarda bakteriyel epididimit veya orşit (epididimoorşit) düşünülmeli ve hem gram-negatif basiller, hem de gram-pozitif koklara etkili geniş spektrumlu antibiyotikler tercih edilmelidir. 35 yaş altı cinsel aktif erkeklerde, N. gonorrhoeae ve C. trachomatis’un etken olduğu düşünülmeli ve tedavide tek doz seftriakson ile doksisiklin ya da azitromisin kombinasyonu uygulanmalıdır. Florokinolonlar, enterik bir organizmadan şüphelenilen veya muhtemel olan yaşlı hastalarda kullanılabilir. Ampirik tedavi kültür ve antiobiyogram sonuçlarına göre değerlendirilir ve gerekirse sonuca uygun değişikliklerle tedavi yeniden düzenlenir. Akut orşit tedavisi kliniğe göre 10-14 günden 2-4 haftaya kadar uzayabilir.
Kabakulak orşitinde spesifik bir tedavi yoktur, destek tedavi uygulaması yeterlidir.
Skrotal apse saptanırsa perkütan ya da açık drenaj ve debritman yapılmalıdır. Kronik orşit ve orşialjide destek tedavisi verilir. Tedavinin düzenlenmesi takibi için üroloji polikliniğine hasta yönlendirilmelidir.
- İstirahat
- Skrotal elevasyon
- Soğuk uygulama
- Ağrı kesiciler
- Ateş düşürücüler
- Antibiyotikler
- Bol hidrasyon
- Destek tedavileri
- Şiddetli ağrı durumunda spermatik kord blokajı
- Apse formasyonu varsa cerrahi drenaj
ÖRNEK REÇETE
C. trachomatis ve N. gonorrhoeae’den şüphelenildiğinde:
C. trachomatis ve N. gonorrhoeae enfeksiyonundan şüphelenildiğinde tedavi, her iki etkeni de kapsayacak şekilde planlanmalıdır. Tedavi 10 gün boyunca, tek doz 500 mg seftriakson (Desefin®) intramüsküler ve günde iki kez 100 mg doksisiklin (Tetradox®) şeklinde olmalıdır. Doksisiklin yerine alternatif olarak, 1 g azitromisin (Azitro®) oral yoldan tek doz kullanılabilir.
Acil serviste, CDC’nin eski önerisine göre tek doz 250 mg seftriakson intramüsküler uygulanabilir. Ancak güncel kılavuzlara göre artan antimikrobiyal direnç nedeniyle bu doz yetersiz kalmıştır. CDC’nin 2024 güncel önerisi, standart tek doz olarak 500 mg seftriakson intramüsküler uygulanması yönündedir. Vücut ağırlığı 150 kg ve üzeri olan hastalarda ise bu doz 1 g intramüsküler olarak artırılmalıdır. Avrupa’daki güncel yaklaşımlar, tüm yetişkin hastalarda 1 g seftriakson tek doz uygulamasını standart hale getirmiştir.
Seftriakson, Neisseria gonorrhoeae’ye karşı yüksek etkinlik gösterirken, Chlamydia trachomatis üzerinde etkisizdir. Bu nedenle olası ko-enfeksiyon durumunda seftriaksonun mutlaka doksisiklin ile kombine edilmesi gerekir.
Anal-insertif cinsel ilişki öyküsü olan erkeklerde enterik patojenlerin etken olma olasılığı daha yüksek olduğundan, tedavi rejiminde doksisiklin yerine levofloksasin (örneğin Tavanic®) gibi bir florokinolon tercih edilmelidir.
Bu hastalar genellikle şiddetli ağrı ve ödem ile başvurduklarından, ağrı ve inflamasyonu azaltmak için non-steroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAİİ) uygulanabilir. Acil serviste en sık tercih edilen ajan diklofenak (Voltaren® ampul) olup, intramüsküler yoldan uygulanabilir.
I – Desefin® 500 mg IM (Seftriakson) Enjeksiyonluk Flakon DIB (bir) DIB s: 1×1
-
Kullanım şekli: Tek doz 500 mg IM
I – Tetradox® 100 mg (Doksisiklin) Tablet DIB (bir) s: 2×1
Kullanım şekli: Günde 2 defa 100 mg tablet oral yolla alınır.
I – Arveler® 25 mg (Deksketoprofen) Tablet DIB (bir) s: 2×1
Kullanım şekli: Günde 2 defa 25 mg tablet lüzm halinde oral yolla alınır.
02 ÖRNEK REÇETE
Koliform bakterilerden (enterik organizmalar) şüphelenildiğinde:
Enterik (koliform) patojenlerin olası etken olduğu durumlarda, aşağıdaki antibiyotik rejimleri tercih edilmelidir:
I – Tarivid® 200 mg (Ofloksasin) Tablet DIB (bir) DIB s: 2×1
-
Kullanım şekli: Günde 2 kez, 10 gün boyunca
II– Arveles® 25 mg (Deksketoprofen) Tablet DIB (bir) s: 2×1
Kullanım şekli: Günde 2 defa 25 mg tablet lüzm halinde oral yolla alınır.
03 ÖRNEK REÇETE
I – Tavanic® 500 mg (levofloksasin) Tablet DIB (bir) DIB s: 1×1
-
Kullanım şekli: Günde 1 kez, 10 gün boyunca
II– Arveles® 25 mg (Deksketoprofen) Tablet DIB (bir) s: 2×1
Kullanım şekli: Günde 2 defa 25 mg tablet lüzm halinde oral yolla alınır.
Klinik Not
Enterik patojenlere bağlı epididimo-orşit veya testis enfeksiyonlarında, tedaviye başlanmadan önce mümkünse idrar kültürü alınmalı ve ampirik tedavi sonrası duyarlılık sonuçlarına göre antibiyotik rejimi yeniden düzenlenmelidir.
TANI KODU
N45 — Orşit ve epididimit
-
N45.0 — Orşit, epididimit ve epididimo-orşit, apse ile birlikte
-
N45.9 — Orşit, epididimit ve epididimo-orşit, apsesiz
İLGİLİ YAZI
