Lumbosakral omurga, vücudun en önemli biyomekanik bölgelerinden biridir. Torakal omurganın altında yer alır ve 5 lomber vertebradan oluşur. Bu bölgenin hemen altında sakrum bulunur, sakrum ise 5 kaynaşmış sakral vertebradan ve devamında koksiksten oluşur.

Omurilik (Medulla Spinalis), beyin sapındaki medulla oblongata’dan başlayarak vertebral kolonun lomber bölgesine kadar uzanır ve erişkinlerde yaklaşık L1-L2 seviyesinde sonlanır. Bu seviyeden sonra omurilik, sinir lifleri şeklinde devam eder ve cauda equina olarak adlandırılan sinir demetini oluşturur.

Omurga Dengesi ve Lomber Lordoz

Omurga dengesi, vertebralardaki kifoz ve lordoz eğrileri ile sağlanır. Lomber bölgedeki anatomik lordoz, iki ayak üzerinde duruşa ve dik yürüyüşe katkı sağlayan önemli bir faktördür. Lomber omurgada yaklaşık 40-60 derece lordoz mevcuttur. Her bireyde anatomik farklılıklar olsa da, lomber lordozun yaklaşık üçte ikisi L4-S1 seviyesinde meydana gelir.

Lomber Vertebraların Özellikleri

Tüm omurlarda olduğu gibi, lomber ve sakral omurlar da iki ana bölümden oluşur:

• Gövde (Corpus Vertebrae): Lomber bölgede diğer omurlara göre daha büyük ve silindirik yapıdadır.
• Vertebral Arkus (Arcus Vertebrae): Vertebral forameni çevreleyerek nöral dokuları korur.

Lomber omurlar birbirlerinden intervertebral eklemlerle ayrılır ve bu eklemler arasında intervertebral diskler bulunur. Bu diskler, omurganın hareketlerine esneklik kazandırarak öne, arkaya, yana eğilmeyi ve dönmeyi sağlar.

Lomber Disk Hernisi (Bel Fıtığı)

Lomber disk hernisi, omurlar arasında bulunan diskin yer değiştirmesiyle omuriliğe veya omurilikten çıkan sinir köklerine bası yapması durumudur. Lomber bölge, disk hernilerinin en sık görüldüğü bölgedir, özellikle L4-L5 ve L5-S1 seviyelerinde yaygındır.

• Çocuklar ve adolesanlarda nadir görülür, ancak 40-50 yaş arasında daha sık rastlanır.
• Risk faktörleri şunlardır:
  • Ağır yük kaldırma
  • Omurgaya uygulanan döndürücü (torsiyonel) zorlamalar
  • Ağır fiziksel çalışma
  • Fazla kilo

Lomber Vertebraların 3 Kolona Ayrılması

Omurganın stabilitesini anlamak için lomber vertebralar üç kolona ayrılır:

1. Anterior Kolon:

   • Vertebra gövdesinin ön yarısını içerir.
   • Anterior longitudinal ligamenti (ALL) kapsar.

2. Orta Kolon:

   • Vertebra gövdesinin arka yarısını içerir.
   • İlişkili intervertebral diski ve posterior longitudinal ligamenti (PLL) içerir.

3. Posterior Kolon:

   • Posterior nöral arkus, pediküller, laminalar, facet eklemlerini içerir.
   • Transvers ve spinöz çıkıntılar ile posterior ligamentöz kompleks bulunur.

Sakrumun Özellikleri

Sakrum, beş vertebranın kaynaşmasıyla oluşan üçgen şeklinde bir kemiktir. Vücut ağırlığını yanlardaki kalça kemiklerine ve uyluk kemiğine aktararak dengeyi sağlar. Ağırlık aktarımında doğrudan rol oynayan ilk üç sakral vertebra, diğerlerine göre daha büyüktür. Nadiren dört veya altı sakral vertebradan oluşan varyasyonlar görülebilir.

Sakrum, omurganın en alt kısmında yer alır ve:

• Yanlarda leğen kemikleri (os coxae) ile,
• Altta ise koksiks (kuyruksokumu) ile eklem yapar.

Sakrumun genel yapısı tabanı yukarı bakan bir üçgen şeklinde tanımlanabilir.

• Sağda ve solda üst üste sıralanmış dörder delik bulunur.
  • Ön taraftaki delikler: Foramina sacrale pelvina
  • Arka taraftaki delikler: Foramina sacrale dorsalia
• Ön yüzeyde, sakral vertebralar arasındaki birleşim bölgelerinde yatay çizgiler bulunur.
• Yan kısımları, pelvis (kalça kemiği) ile eklem yaparak vücudun yük taşıma mekanizmasına katkıda bulunur.

Koksiksin (Kuyruk Sokumu Kemiği) Özellikleri

Koksiks, yani kuyruk sokumu kemiği, 4 veya 5 omurun kaynaşmasıyla oluşan küçük bir kemiktir. Omurganın en alt bölümünü oluşturur ve evrimsel süreçte giderek küçülerek bugünkü halini almıştır.

• Yukarıdan aşağıya doğru belirgin bir küçülme gösterir ve omurganın uç kısmında küçük bir çıkıntı olarak kendini belli eder.
• Koksiksin üst yüzeyinde, yukarı doğru uzanan ve Cornu coccygeum (koksigeal boynuz) adı verilen çıkıntılar bulunur.
• Bu boynuz şeklindeki çıkıntılar, sakrum ile eklem yaparak kuyruk sokumunun omurga ile bağlantısını sağlar.

Lomber Omurga Grafisi Çekim Teknikleri

Lomber omurganın işlevsel genel görünümünü değerlendirmek için, travma öyküsü olmayan hastalarda grafi dik pozisyonda çekilmelidir. Ancak, spinal yaralanma şüphesi olan hastalarda, olası hareket kısıtlamaları nedeniyle sırtüstü pozisyonda ve hastanın hareketsiz tutulması sağlanarak çekim yapılmalıdır.

Sırtüstü (AP) Projeksiyon

• Hastanın elleri yanlara yerleştirilmelidir.
• Grafide üst sınır olarak T11/T12 ve alt sınır olarak sakrumun tamamı yer almalıdır.

Lateral Projeksiyon

• Yan pozisyonda çekilen grafide, T12-S1 aralığındaki tüm lomber omurga görünür olmalıdır.
• İntervertebral disk mesafeleri ve foraminalar açıkça değerlendirilebilecek şekilde görüntülenmelidir.

Lomber Grafi (AP Projeksiyon)

Pozisyon

• Hasta supin pozisyonda sırtüstü yatar.
• Vertebral kolon, masanın ortasına gelecek şekilde hizalanmalıdır.
• Konvansiyonel röntgen kullanılıyorsa kasetin, dijital röntgen kullanılıyorsa dedektörün ortası, her iki tarafın kosta alt sınırları arasındaki hatta yerleştirilmelidir.
• Lomber lordozu azaltmak için dizler hafifçe bükülerek hastanın karnına doğru çekilir.

Santralizasyon ve Tüp Açısı

• Konvansiyonel röntgende kasetin, dijital röntgende dedektörün ortasına dik açıyla çekim yapılmalıdır.
• Erkek hastalarda gonad koruyucusu kullanılmalıdır.
• Kolimatör diyaframı, sağ-sol yönünde sakroiliak eklemleri kapsayacak şekilde ayarlanmalıdır.

Teknik Parametreler

• Tüp ile masa arasındaki mesafe: 100 cm
• Film boyutu: 30 × 40 cm veya 35 × 43 cm

Sakrum Grafisi (AP Projeksiyon)

Pozisyon

• Hasta supin pozisyonda sırtüstü yatar.
• Vertebral kolon, masanın ortasına hizalanmalıdır.

Santralizasyon ve Tüp Açısı

• Simfizis pubis ile bilateral anterior superior iliak spinalar arasındaki çizginin tam ortasına santralize edilir.
• Tüpe 15° kaudo-kranial açı verilir.
• Erkek hastalarda gonad koruyucusu kullanılmalıdır.

Teknik Parametreler

• Tüp ile masa arasındaki mesafe: 100 cm
• Film boyutu: 24 × 30 cm

Lomber ve Lumbosakral Grafi Değerlendirilmesi

Travmatik vertebra kırıklarının yaklaşık %60’ı, alt torakal ve üst lomber bölgede (T12-L2) görülür. Bu seviyedeki kırıkların değerlendirilmesi için AP (ön-arka) grafilerin yanı sıra lateral grafilerin de istenmesi daha ayrıntılı bilgi sağlayabilir.

Bu bölgenin travmaya daha yatkın olmasının birkaç önemli nedeni vardır:

• Sert bir kosta ve kas yapısından, göreceli olarak daha mobil ve desteksiz olan lomber bölgeye geçiş noktasıdır.
• Sagittal düzlemde, kifotik torakal omurgadan lordotik lomber omurgaya geçiş bölgesidir.
• Apofizyel eklemlerin yönleniminin değiştiği bir noktadır.

Bu nedenle T12-L2 seviyesine ek olarak, yan grafide mutlaka lumbosakral bölgenin de iyi şekilde görüntülenmesi gereklidir.

Alt lomber bölge (L4-L5) kırıkları, diğer spinal bölgelerle kıyaslandığında daha nadir görülür ve genellikle:

• Travmatik yaralanmalara,
• Osteoporoza bağlı çökme kırıklarına,
• Metastatik süreçlere bağlı olabilir.

En Sık Görülen Omurga Kırığı: Kompresyon Fraktürü

• Kompresyon kırıkları, omurganın ön bölgesinde (vertebra korpusu) çökme ve yükseklik kaybı ile karakterizedir.
• En sık T12, L1 ve L2 seviyelerinde görülür.
• Çökme sonucu omurgada kamalaşma meydana gelir.

Ancak bu tip kırıkların bazıları direkt grafilerle tespit edilemeyebilir. Bu nedenle:

• Şüpheli olgularda,
• Sınırlı klinik muayene bulguları olan hastalarda,
  bilgisayarlı tomografi (BT) tercih edilmelidir.

BT, özellikle:

• Lamina ve pedikül kırıklarının tespitinde,
• Santral kanal basısının belirlenmesinde değerli bilgiler sağlar.

Ancak BT her zaman yeterli olmayabilir.
Bu nedenle, posterior ligamentöz kompleksin değerlendirilmesi ve uygun cerrahi tedavi seçimi için gerekli durumlarda manyetik rezonans görüntüleme (MRG) istenmelidir.

Lomber ve Sakral Grafiler

Lomber ve sakral bölgelerin değerlendirilmesi için aşağıdaki grafiler istenebilir:

• Antero-posterior (AP) Lumbosakral Grafi (Standart)
• Lateral Lumbosakral Grafi (Standart)
• Oblik Lomber Grafi
• Sakrum AP Grafi
• Sakrum Lateral Grafi

Travmatik hastalarda, lumbosakral bölge hem ön-arka (AP) hem de lateral grafilerle görüntülenmelidir. Göğüs ve abdomen grafileri omurga değerlendirmesi için yetersiz kalabileceğinden, spesifik lomber ve sakral grafiler ayrıca istenmelidir. Değerlendirme sırasında torakolomber grafide olduğu gibi ABC yaklaşımı uygulanmalıdır.

Standart AP ve Lateral Grafi Değerlendirme: ABC Yaklaşımı

A: Alignment (Hizalanma, Hatlar)

• Omur gövdelerinin köşeleri hizalanmalı ve herhangi bir kayma olup olmadığı değerlendirilmelidir.

B: Bones (Kemik Yapılar)

• Vertebra gövdeleri üstten alta doğru kademeli olarak büyümelidir.
• Yükseklik farkları ve çökme olup olmadığı kontrol edilmelidir.

C: Cartilage ve Aralıklar

• İntervertebral disk mesafeleri üstten alta doğru kademeli olarak artmalıdır.

K: Kifoz & Skolyoz

• Omurgadaki eğim açıları dikkatle incelenmelidir.
• Kifoz her zaman anormal kabul edilir ve dikkatlice değerlendirilmelidir.

P: Paraspinal & Psoas Hattı

• Paravertebral çizgiler düzgün mü? Psoas kas gölgeleri belirgin mi?
• Psoas kas gölgesinin kaybı, spinal fraktür açısından yüksek duyarlılığa sahiptir (T12-L5).

A: Apofizeal Eklemler

• Apofizeal eklemler düzgün ve hizalanmış mı?

İ: İnterpedinküler & İnterspinöz Mesafeler

• İnterpedinküler mesafe, T1-T6 arasında azalır, T6-L5 arasında artar.
• İnterspinöz aralıklarda genişleme olup olmadığı incelenmelidir.

AP Grafi Değerlendirmesi

• Grafide son torasik omur (T12) görüntü içinde olmalı.
• Spinöz çıkıntılar vertebra cisimlerinin ortasında hizalanmalı.
• Retrokardiyak vertebralar izlenebilmelidir.
• İnterpediküler mesafenin artışı, kemik devamlılığında bozulmalar veya pedikül & nöral ark yapılarında deformasyonlar dikkatlice incelenmelidir.

Lateral Grafi Değerlendirmesi

• Dizilim bozukluğu, yükseklik kaybı, kifotik açılanma ve interspinöz mesafe artışı dikkatlice değerlendirilmelidir.
• Omur cismi çökmesi, ardışık omur yükseklikleriyle kıyaslanarak yüzde olarak hesaplanmalı ve not edilmelidir.
• Torasik alanda kifozdan, lomber bölgede hafif lordoza yumuşak geçiş olmalıdır.
• İntervertebral disk aralıkları net ve açık olmalıdır.
• Nöral foramenler düzgün ve uniform görünmelidir.
• Torakolomber bileşkede posterior vertebral hatta özellikle dikkat edilmelidir.
• Lateral grafide rotasyon olmamalıdır ve intervertebral disk aralıkları açık şekilde görüntülenmelidir.

Travmatik Kırıkların Görüldüğü Bölgeler

Travmatik vertebra kırıklarının %60’ı alt torakal ve üst lomber bölgede (T12-L2) görülür.
Bu bölgenin daha fazla travmaya maruz kalmasının nedenleri:

• Sert kosta ve kas yapısından, daha mobil ve desteksiz lomber bölgeye geçiş noktası olması.
• Kifotik torakal omurgadan lordotik lomber omurgaya geçiş alanı olması.
• Apofizyel eklem yönleniminde değişimin olduğu bir bölge olması.

L2 seviyesi, optimal görüntü sağlamak için yan grafide merkezi odak noktası olarak alınmalıdır.

Fraktür Bulguları

Omurga kırıklarını değerlendirmek için dikkat edilmesi gereken radyolojik bulgular şunlardır:
✅ Paraspinal hatta genişleme
✅ Psoas kas hattının silinmesi
✅ Vertebral kayma (displacement)
✅ Skolyoz veya kifoz gelişimi
✅ İnterspinöz aralıklarda genişleme
✅ İntervertebral disk aralıklarında düzensizlik/anormallik
✅ İnterpedinküler mesafede artış

Omurga Kırıklarının Sınıflandırılması ve Stabilite Kavramı

Omurga kırıklarının sınıflandırılması temel olarak kırık yapısının stabiliteyi etkileyip etkilemediğini belirlemeye dayanır. Stabilite, omurganın fizyolojik yüklenmelere karşı dayanıklılığını ifade eder.

Omurga kırıklarında stabilite kavramı, başlangıçta veya sonrasında:

• Nörolojik defisit gelişmemesi,
• Majör deformite olmaması,
• Günlük aktiviteleri kısıtlayan şiddetli ağrı bulunmaması anlamına gelir.

Zaman içinde bu amaçla farklı sınıflamalar geliştirilmiştir. En yaygın kullanılan sınıflamalar şunlardır:

• Denis Sınıflaması
• McAfee Sınıflaması
• Ferguson & Allen Sınıflaması
• McCormack Sınıflaması
• TLICS (Thoracolumbar Injury Classification and Severity Score) Sınıflaması
• AOspine TLICS Sınıflaması

Günümüzde en yaygın kullanılan sınıflama, bazı eksiklikleri olmasına rağmen TLICS (Thoracolumbar Injury Classification and Severity Score) sistemidir. Bu sistem, omurga kırıklarının yönetiminde standartlaştırılmış bir yaklaşım sunarak cerrahi veya konservatif tedavi kararlarını yönlendirmektedir.

TLICS Sınıflaması
Kırık Vertebranın Morfolojisi	Kompresyon	1
	Patlama (Burst)	2
	Translasyon/Rotasyon	3
	Distraksiyon	4
Posterior Ligamentöz Kompleksin Bütünlüğü	İntakt	0
	Şüpheli	2
	Yaralanmış	3
Nörolojik Durum	İntakt	0
	Sinir kökü hasarı	2
	Komplet spinal kord hasarı	2
	nkomplet spinal kord hasarı	3
	Kauda equina sendromu	3
Tedavi Seçimi	Konservatif	3 ve altı
	Şüpheli/Cerrahın tercihi	4
	Cerrahi	5 ve üstü

Vertebra Kırıklarının Sınıflaması

Genel olarak vertebra kırıkları üç ana gruba ayrılır:

Tip A: Kompresyon Kırıkları

• Kompresyon kuvvetleri sonucu oluşan kırıklardır.
• En sık görülen vertebra kırığı tipidir.
• Genellikle vertebra korpusunun çökmesi ile karakterizedir.

Tip B: Fleksiyon-Distraksiyon Kırıkları

• Posterior ligamentöz kompleks lezyonları ile birlikte görülür.
• Fleksiyon ve distraksiyon kuvvetlerinin etkisiyle oluşur.
• Omurga ikiye ayrılır gibi hareket ederek bir yırtılma mekanizması ile oluşur.

Tip C: Rotasyon ve Yer Değiştirme Kırıkları

• Sagital veya koronal düzlemde yer değiştirme ile birlikte görülen kırıklardır.
• Omurlar arasında ciddi rotasyon ve yer değiştirme vardır.
• En ciddi instabilite riski taşıyan kırık tipidir.

Kompresyon Fraktürleri (%50-70)

Tüm majör torakolomber vertebra kırıklarının yaklaşık 2/3’ü kompresyon yaralanmalarıdır.

Omur gövdeleri, intervertebral diskler ile birbirinden ayrılır. Omurgaya düşme, ani yüklenme veya ağır bir cismin taşınması gibi dış kuvvetler uygulandığında, omur gövdesinin yük taşıma kapasitesi aşılabilir. Bu durumda, omur gövdesinin ön kısmı çökerek kama (wedge) şekli alabilir ve vertebral kompresyon kırığı meydana gelir.

Eğer tüm omur gövdesi kırılırsa, bu patlama kırığı (burst fracture) olarak sınıflandırılır.

Kompresyon Kırık Türleri

1️⃣ Basit Wedge (Kama) Kompresyon Fraktürleri
2️⃣ Ciddi Wedge Kompresyon Fraktürleri
3️⃣ Stabil Burst (Patlama) Fraktürleri
4️⃣ Unstabil Burst Fraktürleri

Stabil ve İnstabil Burst Kırıkları

• Stabil burst kırıklarında, posterior kolon sağlamdır ancak anterior ve orta kolon yaralanmıştır.
• Yan grafide akut kifoz derecesi mutlaka ölçülmelidir.
• Konservatif tedavi planlanan hastalarda, erken dönemde korse ile ayakta grafiler çekilerek çökme veya progresif kifoz olup olmadığı takip edilmelidir.

Kifoz Açısı ve Stabilite Değerlendirmesi

???? Yan grafide ölçülen 15° ve üzeri kifoz, stabil olmayan bir kırık düşündürür.
???? 30° ve üzeri kifoz, posterior bağ yaralanması ile ilişkilidir.
???? 2,5 mm ve üzeri translasyon veya vertebra korpusunda %50’den fazla yükseklik kaybı, posterior bağ yaralanması ile birlikte makaslama yaralanması düşündürür.
???? Bu tür instabil kırıklar, yüksek parapleji veya nörolojik defisit riski taşır.

Ancak, grafiler posterior kolon ve bağ yaralanmalarını değerlendirmede çoğu zaman yetersiz kalabilir. Bu nedenle, ileri görüntüleme yöntemleri (BT ve MR) gereklidir.

Wedge ve Burst Fraktürlerinin Anatomik Özellikleri

✅ Wedge kompresyon fraktürleri:

• Eksenel yükleme ile gelişen hiperfleksiyon yaralanmalarıdır.
• Anatomik olarak kifoz açısı nedeniyle en sık torakal vertebralarda görülür.

✅ Burst fraktürleri:

• Genellikle C1, alt servikal, torakolomber bileşke ve lomber vertebra seviyelerinde meydana gelir.
• Daha ciddi omurilik basısı ve instabilite ile ilişkilidir.

Distraksiyon Yaralanmaları (%5-15)

Distraksiyon yaralanmaları, omurgada posterior elemanların fraktürü veya ligament yırtılmasıyla karakterizedir. Chance fraktürü, bu yaralanmalar içinde özel bir tip olarak değerlendirilir.

Chance Kırıkları (Fleksiyon-Distraksiyon Yaralanmaları)

• Hiperfleksiyon yaralanmalarıdır ve genellikle emniyet kemeri takmış kişilerde, ani yavaşlama sonucu üst lomber bölgede görülür.
• Orta ve posterior kolonu ilgilendiren instabil kırıklardır.
• X-ray değerlendirmesinde, üç kolonun da yaralandığı, sadece kemik veya kemik-bağ anatomik yapıları içeren kırıklar olarak tespit edilebilir.
• Stable olmayan bir kırık tipidir ve genellikle yandaş yaralanmalarla (karın içi organ hasarı) birlikte görülür.

Chance Kırığına Eşlik Edebilecek Yandaş Yaralanmalar

• Spinal kord yaralanmaları (kauda equina sendromu dâhil)
• Dalak rüptürü
• Pankreas travması
• Duodenum perforasyonu
• Sigmoid kolon perforasyonu

Bu tür bir kırık tespit edildiğinde, karın içi organ hasarı açısından ileri görüntüleme yöntemleri (BT, MR) mutlaka yapılmalıdır.

Fleksiyon-Distraksiyon Yaralanmalarında Radyolojik Bulgular

• Posterior kolon distraksiyona uğrarken, anterior kolon kompresyona uğrar.
• Lateral grafide, anterior vertebra gövdesinde yükseklik kaybı,
  • Posterior elemanlarda (spinöz çıkıntılar arası) mesafenin artışı izlenebilir.

Spondilolistezis ve Spondilolizis

???? Spondilolistezis:

• Bir omurun, alttaki omur üzerinden öne doğru kaymasıdır.
• Genellikle lomber bölgede (L4-L5, L5-S1 seviyelerinde) görülür.

???? Spondilolizis:

• Omurun ön ve arka bölümlerini bağlayan “pars interartikülaris” adlı kemik köprünün kırılmasıdır.
• Bilateral pars kırığı sonucu spondilolistezis gelişebilir.

Olası vertebra yaralanması bulunan hastaya yaklaşım, multipl travmalı hasta yönetimi prensiplerine göre yapılmalıdır.

1️⃣ İlk Değerlendirme (ABCDE Yaklaşımı)

• Havayolu güvenliği (A): Öncelikli olarak sağlanmalı, hastanın entübasyon ihtiyacı değerlendirilmelidir.
• Solunum (B) ve dolaşım (C) değerlendirilmesi: Hayatı tehdit eden majör yaralanmalar sistematik olarak tespit edilmelidir.
• Nörolojik muayene (D): Eğer mümkünse hasta entübe veya sedatize edilmeden detaylı nörolojik değerlendirme yapılmalıdır.
• Spinal yaralanma şüphesi varsa, acilen görüntüleme tetkikleri istenmelidir.

2️⃣ Görüntüleme ve İkincil Yaralanmaların Değerlendirilmesi

• Vertebral kırık tespit edildiğinde, servikal, torasik ve lomber vertebralar dikkatlice yeniden incelenmelidir, çünkü bu hastalarda ikinci bir kırık olasılığı yüksektir.
• İkincil yaralanmaların önlenmesi için erken yönetim büyük önem taşır.

3️⃣ Acil Servis Yönetimi

• Spinal immobilizasyon sağlanmalıdır.
• Hasta hipotansiyondan korunmalıdır (spinal şok riski göz önünde bulundurulmalıdır).
• Oksijenasyon ve yeterli perfüzyon sağlanmalıdır.
• Gastrik ve mesane distansiyonu ile stres ülseri gelişimine karşı önlemler alınmalıdır.

1. 50 yaşındaki erkek hasta yaklaşık 3 metre yükseklikten düşmüş. Düşme sonrasında bel gölgesinde 10 üzerinden 9 şiddetinde ağrı oluşmuş. Çekilen görüntülerde lomber vertebrada kompresyıon kırığı (Burst Fraktürü) mevcut.

2. Çekilen lateral grafide torakal omurgasında kama şeklinde bir vertebral kompresyon kırığı gösteriyor.

3. Spondilolistezis, bel omurlarından birinin diğeri üzerinde öne doğru kaymasıdır. Öne doğru olan kaymaya anterolistezis denilir. Üstteki omur kemiğinin alttakine göre arkaya kayması durumu ise retrolistezis terimi ile ifade edilir.

• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK553181/#https://radiopaedia.org/articles/chance-fracture
• https://dergi.totbid.org.tr/uploads/pdf_945.pdf
• https://litfl.com/chance-fracture/
• https://dergi.totbid.org.tr/uploads/pdf_945.pdf
• https://www.fizyodemi.com/makale/lumbosakral-biyomekanik-p-482
• https://www.radyolojinet.com/egitim/ct/rnt/lomber_vertebralar_ap.html
• https://www.physio-pedia.com/Lumbar_Spine_Fracture
• https://radiologykey.com/lumbosacral-spine-plain-radiographs/
• https://geekymedics.com/lumbar-x-ray-interpretation-osce-guide/
• https://www.imaios.com/en/e-anatomy/spine/radiography-spine
• https://norosirurji.dergisi.org/pdf/pdf_TND_1612.pdf

Akciğer Grafisi Değerlendirme