Hipomagnezemi Acil Yaklaşım

Magnezyum (Mg), vücutta bulunma oranlarına bakıldığında hücre içinde potasyumdan sonra ikinci sırada yer alırken, insan vücudunun tamamına oranlandığında dördüncü sırada yer almaktadır.

İnsan vücudunda enzimatik olayların düzgün çalışmasını, sinir sistemi iletimini ve diğer ihtiyaçları etkileyen birçok reaksiyonun önemli bir parçasıdır. Magnezyum, düz kas vazokonstriksiyonuna etki ederek ve hücre içi kalsiyumu kontrol eden enzimleri düzenleyerek bu süreçlerde önemli bir rol oynar.

Normal serum magnezyum seviyeleri 1.7 ile 2.1 mg/dL arasındadır. Hipomagnezemi, kronik hastalıklara, alkol kullanım bozukluğuna, gastrointestinal kayıplara, böbrek kayıplarına ve diğer koşullara bağlı olarak gelişebilir. Hipomagnezemi, serum Mg seviyesinin 0.66 mmol/L’nin (< 1.6 mg/dL) altına inmesi olarak tanımlanır. Semptomatik hipomagnezemi ise serum Mg seviyesinin 1.2 mg/dL’nin altına inmesi durumunda kullanılır.

Hipomagnezemi, ventriküler aritmi ve kalp fonksiyonlarının ani olarak durması gibi ciddi sonuçlara yol açabilir. Ayrıca, Mg düzeyindeki değişiklikler neredeyse tüm yaşamsal fonksiyonları etkileyebilir.

ETİYOLOJİ

Magnezyum eksikliğinin başlıca nedenleri gastrointestinal sistem ve idrar aracılığıyla oluşan kayıplardır. Ayrıca, diyetle alınan magnezyumun yetersizliği de hipomagnezemi gelişmesine yol açabilir.

Magnezyum Eksikliğinin Nedenleri:

• Alım Azlığı: Yetersiz diyet magnezyumu.
• Alkol Kullanım Bozukluğu: Alkol tüketimi magnezyum emilimini etkileyebilir.
• Total Parenteral Beslenme (TPN): Kritik hastalar bu beslenme yönteminde magnezyum alımını yeterli düzeyde sağlayamayabilir.
• Açlık: Uzun süreli açlık magnezyum eksikliğine neden olabilir.
• Kronik İshal: Crohn hastalığı, ülseratif kolit gibi durumlar.
• Akut Pankreatit: Pankreas iltihabı magnezyum düzeylerini etkileyebilir.
• Aç Kemik Sendromu: Paratiroidektomi veya tiroidektomi sonrası kemiğin yenilenmesiyle artan magnezyum alımı, serum magnezyum seviyelerinde azalmaya yol açabilir.
• Gastrik Bypass Ameliyatı: Bu tür bir cerrahi işlem sonrası magnezyum emilimi etkilenebilir.
• Kalıtsal Tübüler Bozukluklar: Gitelman sendromu, Bartter sendromu gibi durumlar.
• Hiperkalsiüri ve Nefrokalsinozlu Ailesel Hipomagnezemi: Yüksek kalsiyum seviyeleri ile ilişkilidir.

İkincil Nedenler (İlaçlar):

• Diüretikler
• Proton Pompası İnhibitörleri
• Aminoglikozitler
• Amfoterisin B
• Dijitaller (Digoksin)
• Sisplatin ve Siklosporin gibi Kemoterapötik İlaçlar

EPİDEMİYOLOJİ

Hipomagnezemi prevalansını şu şekilde özetleyebiliriz:

• Genel Popülasyon: %2
• Hastanede Yatan Hastalar: %10 ila %20
• Yoğun Bakım Hastaları: %50 ila %60
• Alkol Kullanım Bozukluğu Olan Kişiler: %30 ila %80
• Ayaktan Diyabetli Hastalar: %25

FİZYOLOJİ VE MEKANİZMA

Magnezyum (Mg) ve Vücuttaki Rolü

• Biyokimyasal Fonksiyonlar: Magnezyum, birçok biyokimyasal reaksiyonda bir kofaktör olarak görev yapar. Hücrelerin büyümesi, yenilenmesi, protein sentezi, kemik ve kas dokusunun güçlenmesi açısından büyük öneme sahiptir.
• Elektrolit Dengelemesi: Magnezyum, sodyum, kalsiyum ve potasyum gibi elektrolitler üzerinde doğrudan bir etkiye sahiptir. Elektriksel olarak uyarılabilen dokuları aktive ederek hücre zarları arasında elektriksel farkı oluşturan bir membran pompası gibi işlev görür. Ayrıca, düz kas hücrelerindeki kalsiyum hareketini düzenleyerek kalp kasının kasılmasını (aritmi) ve periferik vasküler tonusun devamlılığını sağlar.
• Vücut Dağılımı:
  • Magnezyumun %40’ı kan, karaciğer ve kas dokularında bulunur.
  • %60’ı ise kemik dokusunda depolanır, burada kalsiyum ve fosfat ile birlikte bulunur.
• Emilim ve Depolama: Besinlerden alınan magnezyumun yetersizliği, vücutta magnezyum eksikliğine neden olabilir. Sağlıklı bireylerin dengeyi koruyabilmesi için günlük 0.15-0.2 mmol/kg magnezyum almaları gerekir.
• Elektrolit ve İyon Kanalları Üzerindeki Etkiler: Magnezyum, kalsiyum ve potasyumun işlevlerini yerine getirmesinde kritik bir rol oynar. Miyokardiyal iyon kanalları üzerinde karmaşık etkileri vardır; özellikle sodyum pompası (Na-K-ATP’az) üzerindeki etkisi önemlidir. Magnezyum eksikliğinde, Na-K-ATP’az aktivitesi azalır ve bu da hücrelerin potasyum tutma kapasitesini düşürür.
• Hipokalsemi ile İlişki: Magnezyum eksikliği, hipokalsemiye neden olabilir. Magnezyum seviyesi 0.4 mmol/L’nin altına düştüğünde, paratiroid bez yeterli düzeyde paratiroid hormon salgılayamaz ve bu da kalsiyum seviyelerinin azalmasına yol açar.

KLİNİK BULGULAR

Başlıca klinik belirtiler, nöromüsküler ve kardiyovasküler belirtiler ve diğer elektrolit anormalliklerini içerir. Tetani; hipokalsemi ve alkol yoksunluğunda ortaya çıkabilir ve sinir uyarımı için eşik değerin düşmesinden kaynaklanmaktadır. Hipomagnezemide ortaya çıkan nörolojik belirtilerin şiddetini hipokalsemi ve hipokalemi düzeyleri belirler.

Nöromüsküler Belirtiler

• Titreme
• Kas spazmları
• Pozitif Trousseau ve Chvostek belirtileri
• Tetani
• Parestezi
• Nöbetler
• Horizontal ve vertikal nistagmus
• Koma
• Hiperaktif derin tendon refleksleri
• Zihinsel durum değişiklikleri (sinirlilik, oryantasyon bozukluğu, depresyon, deliryum ve psikoz).

Diğer Elektrolit ve Hormon Anormallikleri

• Hipokalsemi
• Hipokalemi
• Hipoparatiroidizm

ELEKTROKARDİYOGRAFİ (EKG)

Hipomagnezemide görülen EKG değişiklikleri çoğunlukla hipokalemi ve hipokalsemideki değişikliklere benzerlik gösterir ve karışabilir. Tehlikeli derecede düşük magnezyum seviyeleri, **Torsades de Pointes** (belirgin QT uzaması olan polimorf ventriküler taşikardi) gibi ölümcül kardiyak aritmilere neden olma potansiyeline sahiptir.

Görülebilecek EKG Bulguları:

• Non-spesifik T-dalgası değişiklikleri
• U dalgaları
• QRS kompleksinin genişlemesi
• PR aralığının uzaması
• Atriyal ve ventriküler erken sistoller
• Atriyal fibrilasyon
• Torsades de pointes dahil ventriküler aritmiler
• Monomorfik ventriküler taşikardi
• Ventriküler fibrilasyon
• Artmış dijital toksisitesi
• Kardiyak iskemi

LABORATUVAR VE TANI

Hipomagnezemi olduğundan şüphelenilen bir hastada aşağıdakilerin tetkiklerin istenmesi önerilir:

• Serum magnezyum, fosfat, kalsiyum seviyesi
• Serum kreatinin/böbrek fonksiyonu, glikoz seviyeleri dahil olmak üzere temel metabolik panel
• Elektrokardiyogram (EKG)

Normal böbrek fonksiyonu olan bir kişide fraksiyonel magnezyum atılımı %2’nin üzerindeyse, hipomagnezemi muhtemelen diüretikler, aminoglikozitler veya sisplatin gibi ilaçlardan kaynaklanan renal magnezyum kaybına sekonderdir.

TEDAVİ VE YÖNETİM

Hipomagnezemili hastaların tedavisi, hastanın böbrek fonksiyonuna, semptomlarının ciddiyetine ve hemodinamik stabiliteye dayanır.

1. Anstabil ve Şiddetli Semptomları Olan Hastalar

Hemodinamik olarak stabil olmayan, tetani, aritmi veya nöbet geçiren semptomatik hastalar intravenöz magnezyum almalıdır.

• Bu tür hastalar sürekli kardiyak monitörize edilmeli ve sürekli izlenmelidir.
• Genel Doz: 1 ila 2 gram Magnezyum Sülfat 2-15 dakika içerisinde verilebilir.
• Polimorf Ventriküler Taşikardi (Torsades): İ.V. olarak 2 g Magnezyum Sülfat (16 mEq – 8 mmol magnezyum) 1-2 dakikada i.v. infüzyonla verilir. Aritmi kontrol edilemezse enjeksiyon 5-15 dakika sonra tekrarlanabilir. Ayrıca dakikada 3-20 mg magnezyum sülfat infüzyonu gerekebilir.

2. Stabil ve Semptomatik Hastalar

Stabil bir hastada semptomatik, şiddetli hipomagnezemi için bir saat içinde 1 ila 2 gram magnezyum sülfat verilebilir. Erişkin hastanın acil olmayan tekrarı, genellikle 12 ila 24 saat boyunca yavaş yavaş verilen 4 ila 8 gram magnezyum sülfattır. Pediyatrik hastalarda doz 25 ila 50 mg/kg’dır (maksimum 2 gram).

PODCAST

(Podcast linki buraya eklenecek)

SORU

KAYNAKLAR

• NCBI Bookshelf: Hypomagnesemia
• ResearchGate: Magnezyum Metabolizması ve Hipomagnezemiler
• Acilci.net: Magnezyum Bozuklukları

İLGİLİ YAZI

https://www.acilcalisanlari.com/magnezyum-sulfat-uygulama-akil-karti.html