Aortokaval kompresyon sendrom sırtüstü hipotansif sendrom olarak da bilinir. Tipik olarak gebe kadınlarda, genellikle 20. gebelik haftasından sonra, hasta yatar pozisyondayken ortaya çıkar. Uterusun inferior vena kava ve aortayı sıkıştırması nedeniyle alt ekstremitelerden maternal kalbe ve merkezi dolaşıma kan akışı engellenir. Bu da plasentaya giden kan akışını kısıtlar ve anne ile fetüste morbidite ve mortaliteye yol açabilir.
Gebe olmayan kadınlarda uterus dakikada yaklaşık 60 mililitre kan akışına sahiptir. Ancak, gebe kadınlarda özellikledoğum zamanında rahim dakikada 600 mililitreye kadar çıkabilir. Bu artmış vasküler dinamik durum nedeniyle, kan dönüşündeki hafif bir azalma bile maternal ve fetal dolaşım üzerinde belirgin olumsuz etkilere neden olabilir. Aortokaval kompresyon sendromu başlangıçta taşikardi ve geç bradikardi, solukluk, terleme, bulantı, hipotansiyon ve baş dönmesi ile karakterizedir. Tüm bu semptomlar, gebelik boyunca venöz basınçları giderek artan alt ekstremitelerden maternal dolaşıma geri kan akışının engellenmesine bağlanabilir. Hamile bir kadın sırt üstü yattığında ortaya çıkar ve daha sonra yan döndüğünde düzelir, böylece gravid uterusun vena kava üzerindeki sıkıştırıcı basıncı hafifler.
Travma ve/veya kaza sonucu yaralanma gebelik sırasında %6-7 olarak görülmektedir. Aortokaval kompresyon sendromu, hasta güvenli taşıma, spinal immobilizasyon önlemleri ve resüsitasyon pozisyonuna yerleştirildiğinde travma ortamında ortaya çıkabilir, ancak anne hasta aynı pozisyona yerleştirildiğinde rutin prosedürlerde ve doğumlarda da meydana geldiği belirtilmiştir. Gebelik haftası 20 haftadan büyük olan hastalarda görülür, ancak bazı durumlarda daha erken ortaya çıkabilir.
Lomber omurganın lordotik eğriliği, alt (L4 – L5) omurga bölgesindeki vertebral kolonun karın-pelvik boşluğa doğru dışa doğru eğilmesine neden olur. Uterus, aynı L4 – L5 vertebra seviyesinde intraabdominal olarak yer almaktadır. Lomber omurga ile uterus arasında inferior vena kava bulunur. Yer çekimi, anne dik dururken veya otururken uterusu ve kapalı fetüsü inferior vena kava ve lomber omurganın dışında tutmak için çalışırken, sırtüstü pozisyondayken durum böyle değildir. Sırtüstü pozisyondayken, yerçekimi uterusun lordotik omurganın posterioruna yaslanmasına izin verir ve potansiyel olarak inferior vena kavayı ağırlığı altında sıkıştırır. Bu sıkışmanın bir sonucu olarak, ekstremitelerden dönen kan akışı büyük ölçüde engellenerek maternal hipotansiyona neden olabilir.
Sırtüstü hipotansif sendromun tanımı 1953 yılında Howard ve arkadaşları tarafından yapılmıştır. Bu makalede, sırtüstü pozisyonda yatırılan 160 gebe kadından 18’inde kan basıncında bir düşüş kaydedilmiştir. Sistemik kan basıncındaki bu düşüşü, radyolojik veya anjiyografik doğrulama olmasa da, inferior vena kavanın gravid uterus tarafından tıkanmasına bağladılar. 1966 yılında Bieniarz ve arkadaşları, sırtüstü yatış pozisyonunda uterusun aortaya bası yaptığı sonucuna varmak için aortik anjiyografik ölçümlerle birlikte üst ve alt ekstremitelerde kan basıncını ölçmüştür. Bu çalışmayı takiben, aortanın sırtüstü hipotansif sendromda rol oynadığı düşünülmüş ve aortokaval kompresyon sendromu terimi sırtüstü hipotansif sendrom ile eş anlamlı hale gelmiştir.
- 20 haftanın üzerinde gebeler
Aortokaval sendromun teşhisi çok zordur. Tanı kadın doğum uzmanı ve radyolog işbirliği ile yapılır. Acil yaklaşım açısında hastaya pozisyon vermek önelidir.
- Aortik intramural hematom
- Aort yetersizliği
- Bronşiolit
- Kardiyak tamponad
- Kardiyojenik şok
- Hemorajik şok
- Laringomalazi
- Mekanik sırt ağrısı
- Miyokardit
- Pankreatit
- Pediatrik Subglottik Stenoz Cerrahisi
- Periferik vasküler yaralanmalar
- Stridor
- Torasik çıkış sendromu
- Trakeomalazi
Fizik muayenede bu sendrom için spesifik, patognomonik bulgular görülmez. Aortokaval kompresyon tanısı klinik değerlendirme ve şüpheye dayanır, ancak ultrason tanısı da eşlik edebilir. Kan basıncı gebelik boyunca düşer, ancak termde normale döner. Birinci ve ikinci trimesterde hem diyastolik kan basıncı hem de sistolik kan basıncı 15 ila 20 mmHg azalır. Bu nedenle, üçüncü trimesterdeki bir hastada herhangi bir hipotansiyon anormaldir. Her hipotansif hastada olduğu gibi, birden fazla etiyoloji aynı anda araştırılmalı ve hızla tedavi edilmelidir. Bunlar arasında travmatik hepatik, dalak veya böbrek kanaması, pelvik kırıklar, uterus rüptürü , plasenta dekolmanı, amniyotik sıvı embolisi, pulmoner emboli, sepsis ve diğerleri yer alır, ancak bunlarla sınırlı değildir.
Travması olmayan gebelerde
Hasta basitçe sol yan pozisyona getirilebilir. Bununla birlikte, travma mevcut olduğunda, omurganın immobilizasyonu aynı anda gerçekleşmelidir ve farklı manevralar endikedir.
Travması olan gebelerde
Travma hastalarının çoğunda omurga immobilizasyonunun gerekli olduğu için hastalara genellikle sırt tahtası ve servikal kollar zorunlu olarak takılır. Bu hastalarda immobilizasyondan ödün vermeden hastayı lateral pozisyonu gerçekleştirmenin üç yolu vardır.
1- İlk olarak, sağ kalçanın tek başına yükseltilmesi kompresyonu hafifletebilir.
2- İleri Travma Yaşam Desteği Kılavuzlarına göre, sırt tahtasını 15 ila 30 derece sola yatırmak (sağ taraf yukarı doğru) ek bir seçenektir. Bu işlem elle ya da önceden hazırlanmış yükselticiler veya tahtanın altına yerleştirilmiş havlu ruloları gibi yükselticilerle yapılabilir. Bu seçenek bazen zordur, çünkü gebe karnın ağırlığı yerçekimsel olarak hastayı sol tarafa çeker ve potansiyel olarak spinal immobilizasyonu tehlikeye atar. Zor olsa da, sıralı immobilizasyon bir önceliktir.
3- Son olarak, ilk iki manevradan herhangi biri yapılmıyor ise veya hastada periarrest veya CPR yapılor ise, uterusun orta hattın soluna manuel olarak kaydırılması yapılabilir. Bu manevrada bir sağlık görevlisi elini hastanın karnın sağ tarafına, gravid uterusun lateraline yerleştirir ve uterusu sola, dolayısıyla vena kavanın dışına doğru kaydırır. Bu manevra basittir, uzmanlık gerektirmez ve rahim veya fetüs için zararlı değildir.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK430759/
- 2010 American Heart Association guidelines for cardiopulmonary resuscitation and emergency cardiovascular care Circulation, 122 (18 Suppl. 3) (2010), pp. S829–S861.
