N-Asetil Sistein (NAC) Uygulama Akıl Kartı

N-asetil sistein (NAC), mukolitik ve antioksidan özelliklere sahip bir ilaçtır. Parasetamol (asetaminofen) toksisitesinde antidot olarak kullanılır ve yaklaşık 50 yıldır parasetamole bağlı karaciğer toksisitesinin tedavisinde etkili bir şekilde kullanılmaktadır. Son yıllarda, NAC bronkopulmoner hastalıklarda yoğun kıvamlı balgamın atılmasını, azaltılmasını ve ekspektorasyonu kolaylaştırmak amacıyla C vitamini ile kombine edilerek kullanılmaktadır.

Etki Başlangıcı: 5-10 dk
Etki süresi: 2 saat
Yarılanma Ömrü (t½): Yetişkinlerde 5,6 saat ve yenidoğan da 11 saat
Metabolizma: Karaciğer
Atılım: İdrar

Ampul Formu: Asist^® 300 mg/3 mL (% 10) solüsyon içeren ampul

Her ampulde 300 mg asetilsistein içerir.

N-asetil-L-sistein (NAC), bir amino asit olan L-sisteinin asetillenmiş bir türevidir. Mukusun polimerleri arasındaki disülfid bağlarını parçalayarak, solunum yollarından salgılanan balgamın yoğunluğunu ve yapışkanlığını azaltır ve balgamın daha akıcı hale gelmesini sağlar. NAC, mukusun viskoelastik özelliklerini düzenleyerek bronşiyal sekresyonların atılımını artırır ve mukosiliyer klirens üzerinde olumlu etkiler yaratarak solunumu kolaylaştırır ve akciğer fonksiyonlarının düzenlenmesine yardımcı olur.

NAC’nin bir diğer önemli etkisi, antioksidan özellikleridir. Parasetamol aşırı doz zehirlenmelerinde, NAC parasetamolün antidotu olarak kullanılır ve gastrointestinal sistemin dekompresyonu ile birlikte en önemli tedavi yöntemlerinden biridir.

NAC, glutatyon üretiminde kritik bir öncü olan sisteini sağlar, glutatyon rezervlerini artırır, toksik metabolitlere bağlanır ve serbest radikalleri temizler. Ayrıca dokulara oksijen iletimini artırır, mitokondriyal ATP üretimini destekler ve mikrovasküler tonu değiştirerek karaciğer ve diğer hayati organlara kan akışını ve oksijen iletimini iyileştirir.

Parasetamol zehirlenmelerinde NAC bu nedenle antidot olarak kullanılır. Parasetamol oral alındıktan sonra, karaciğerde sitokrom P450 enzim sistemi tarafından toksik bir metabolit olan N-acetyl-p-benzoquinonimine (NAPQI) metabolize edilir. Normal dozlarda, bu toksik metabolit endojen glutatyon ile detoksifiye edilir. Ancak, yüksek doz parasetamol alımlarında glutatyon depoları tükenir ve NAPQI detoksifiye edilemediği için karaciğer toksisitesi oluşur.

Akut parasetamol zehirlenmelerinde, parasetamol alımını takip eden ilk 8 saat içinde uygulanan NAC, karaciğer toksisitesinin gelişimini %100’e yakın oranda önler.

1. Mukolitik:

• Pnömoni
• Bronşit
• Trakeobronşit
• Kistik fibroz
• Trakeostomi hastaları
• Ameliyat sonrası yapışkan veya yoğun mukus salgılarının olduğu durumlar
• Mukus tıkanmasını önlemek amacıyla tanısal bronkoskopi öncesi

2. Antidot:

• Parasetamol aşırı doz zehirlenmesi

3. Diğer Kullanımlar:

• Kontrast kaynaklı nefropatinin önlenmesi
• Keratokonjonktivit sicca’nın topikal tedavisi

• Asetilsistein veya formülasyonun herhangi bir bileşenine karşı aşırı duyarlılık.

20 Saatlik IV NAC Tedavi Protokolü

Tedavi Süresi: 20 saat

Aşamalar:

1. Yükleme Dozu (1. saat):
   • Hazırlık: 200 mL %5 dekstroz içerisine 150 mg/kg NAC eklenir.
   • Uygulama: 15-60 dakika içinde infüzyon şeklinde verilir (genelde 15 dakika içinde uygulanır).
2. İkinci Aşama (4 saat):
   • Hazırlık: 500 mL %5 dekstroz içerisine 50 mg/kg NAC eklenir.
   • Uygulama: 4 saat süren sürekli infüzyon şeklinde uygulanır.
3. Üçüncü Aşama (16 saat):
   • Hazırlık: 1000 mL %5 dekstroz içerisine 100 mg/kg NAC eklenir.
   • Uygulama: 16 saat boyunca sürekli infüzyon şeklinde uygulanır.

Toplam NAC Dozu:

• 20 saat içerisinde toplamda 300 mg/kg NAC uygulanır.

Tedavi Süresi: 72 saat

Dozlama:

1. Yükleme Dozu:
   • 140 mg/kg tek seferlik yükleme dozu, ağız yoluyla verilir.
2. İdame Dozu:
   • 70 mg/kg, her 4 saatte bir, toplamda 17 kez olacak şekilde uygulanır.
   • Toplam tedavi süresi 72 saat içinde tamamlanır.

Toplam NAC Dozu:

• 1330 mg/kg NAC 72 saat içinde uygulanır.

Uygulama Şekli:

• NAC çözeltisi, %5’e kadar seyreltilir ve tercih edilen bir içecek (örneğin meyve suyu) ile karıştırılarak verilir.
• Nazogastrik tüp: Kusma durumunda veya ağız yoluyla alınamıyorsa kullanılabilir.

Kusma Durumu:

• Eğer hasta NAC yükleme dozunu aldıktan sonraki 1 saat içinde kusarsa, doz tekrar edilmelidir.
• Kusmayı önlemek için:
  • Metoklopramid (0,5-1 mg/kg) veya Ondansetron (0,15 mg/kg) uygulanabilir.

Mukolitik – Ekspektorasyon:

Asist® 1200 mg/400 mg Efervesan Tablet her bir efervesan tablette 1200 mg asetilsistein ve 400 mg askorbik asit (C vitamini) içerir. 14 yaş üzerindeki ergenler ve yetişkinlerde, solunum yollarını ilgilendiren hastalıklarda artmış sekresyonu azaltmak ve atılımını kolaylaştırmak amacıyla günde 1 efervesan tablet şeklinde kullanılır. Tablet bir bardak suda eritilerek içilir. Çiğnenmemeli ve yutulmamalıdır. Aç veya tok karnına alınabilir. Bol sıvı tüketimi NAC-C’nin mukolitik etkisini destekler.

Asetilsistein mukolitik etkisiyle solunum yollarındaki yoğun sekresyonu azaltır ve atılımını kolaylaştırır. İçeriğinde bulunan 400 mg askorbik asit (C vitamini), doku onarımında ve bazı nörotransmitterlerin enzimatik üretiminde rol oynar. Güçlü bir antioksidan olup nötrofil fagositozunu ve kemotaksisini artırır, makrofaj migrasyonunu etkiler, T hücre ve NK hücre proliferasyonunu artırır ve fonksiyonlarını modüle eder. Sist® efervesan tabletin bu özellikleri, solunum yolları hastalıklarının tedavisinde etkisini artırır ve bağışıklık sistemine katkıda bulunur.

Gebelik Kategorisi: B

Asetilsisteinin süte geçip geçmediği bilinmemektedir.

• Mide bulantısı (Oral)
• Kusma (Oral)
• İshal
• Gastroözofageal reflü
• Burun kanaması
• Pruritus
• Taşikardi
• Anafilaktoid reaksiyonlar

• Aşırı sıvı yüklenmesi geliştirme eğilimi olan hastalarda (örneğin kardiyomiyopati veya konjestif kalp yetmezliği), intravenöz (IV) NAC uygulamasında kullanılan seyreltici sıvı miktarı, aşırı sıvı yüklenmesini önlemek için uygun şekilde titre edilmelidir.
• IV NAC tedavisinde görülen anafilaktoid reaksiyonların çoğu hafif (%6) veya orta (%10) şiddettedir. Ancak, bronkospazm ve hipotansiyon gibi ciddi reaksiyonlar nadiren, %1 oranında görülmektedir. Bu tür durumlar dikkatle izlenmeli ve tedavi sırasında gerekli önlemler alınmalıdır.

• NAC-C 1200 MG/400 MG EFERVESAN TABLET
• NAC 900 MG 20 EFERVESAN TABLET
• ASİST 300 MG/3 ML CÖZELTİ İCEREN AMPUL (10 AMPUL)
• ACT 300MG/3ML (%10) ENJEKSIYONLUK COZELTI (10 AMPUL)
• ASİST 1200 MG TOZ ICEREN 20 SASE
• ASIST % 4 SURUP HAZIRLAMAK ICINGRANUL (100 ML)
• ACETYLCYSTEIN 600 TROM 20 EFERVESAN TABLET

• https://cms.galenos.com.tr/Uploads/Article_22143/EAJEM-10-145-En.pdf
• https://acilci.net/asetilsistein/
• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK537183/
• https://guncel.tgv.org.tr/journal/48/pdf/100171.pdf
• https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/414548
• https://guncel.tgv.org.tr/journal/48/pdf/100171.pdf
• https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/414548
• https://tatd.org.tr/toksikoloji/2020/05/09/parasetamol-zehirlenmelerinde-asetilsistein/

Parasetamol Zehirlenmesi