Yeşil (yaş) ağaç kırığı, kemiğin bükücü güçlere maruz kalması sonrası gelişebilen tamamlanmamış bir kırıktır. Kemiğin esnek ve kemik zarının (periost) kalın olması nedeniyle oluşan, çocukluk çağına özel bir kırıktır. Kemikte oluşan eğrilik dışarıdan görülebilir ve genellikle sadece yakın takip edilmekle birlikte, bazen eğriliğin düzeltilmesini gerektirebilmektedir.
Yeşil ağaç kırığı, kemiğin bir tarafında sadece korteks ve periostun kesintiye uğradığı, diğer tarafta kırığın tamamlanmadığı kısmi kalınlıkta bir kırıktır. Genellikle bükülme tarzında travmalara maruz kalan uzun kemiklerde görülür. Bu tür kırıklar çocuklarda yaygındır ve genellikle konservatif yöntemlerle, örneğin alçı veya atel ile tedavi edilir. Cerrahi müdahale genellikle gerekmez, ancak deformitenin düzeltilmesi için bazı durumlarda manipülasyon yapılabilir.
Yeşil ağaç kırıkları genellikle tam fleksiyon çapmış kol üstü düşme sonucu meydana gelir. Bu tür kazalar, çocuklarda sık görülen bükülme tarzı travmalardır. Bunun yanı sıra, motorlu araç çarpışmaları, spor yaralanmaları veya çocuğa bir nesneyle doğrudan vurulması gibi durumlarda da yeşil ağaç kırıkları ortaya çıkabilir.
Beslenme durumu da bu kırıkların oluşumunda rol oynayabilir. Özellikle D vitamini eksikliği gibi yetersiz beslenme durumları, kemiklerin zayıf olmasına ve travma sonrası uzun kemiklerde yeşil ağaç kırığı riskini artırmaya yol açabilir. D vitamininin kemik sağlığı üzerindeki önemi, kemiklerin mineralizasyonu ve güçlenmesi için gereklidir. Bu nedenle, sağlıklı beslenme ve uygun vitamin desteği, çocukların kemik sağlığını korumak için önemlidir.
Yeşil ağaç kırıkları genellikle 10 yaşın altındaki pediyatrik popülasyonda daha sık görülse de, yetişkinler de dahil olmak üzere herhangi bir yaş grubunda ortaya çıkabilir. Bu kırıklar genellikle çocuklarda bükülme tarzı travmalara bağlı olarak gelişir.
Kadın ve erkekler arasında yeşil ağaç kırıklarının insidansı eşittir. Yani cinsiyet bu kırıkların sıklığını etkilemez.
Yenidoğanlarda kemik kırıkları özellikle dikkat gerektiren bir durumdur. Yenidoğanların kafatası kırıkları arasında en sık görülen türlerden biri yeşil ağaç kırıklarıdır. Bu durum genellikle doğum sırasında başın doğum kanalından geçerken maruz kaldığı baskı ve travmalara bağlı olarak ortaya çıkar. Yenidoğanlarda görülen kırıklar genellikle özel bir değerlendirme ve yönetim gerektirebilir.
Çocuk kemikleri, erişkin kemiklerine kıyasla daha az mineralize, damarsal yapıdan daha zengin, daha esnek (elastik modülü daha düşük) ve daha kalın periosta sahiptir. Erişkinlerde diyafiz ve metafiz kalsifiye olmasına rağmen, pediatrik popülasyona göre daha zayıftır ve bu yüzden yeşil ağaç, torus ve plastik bükülme yaralanmalarına yol açar.
Yeşil ağaç kırıkları, diyafiz ve metafiz boyunca herhangi bir yerde meydana gelebilir. Yeşil ağaç kırıklarının ortaya çıkışı, daha olgunlaşmamış çapraz bağlara sahip artan kolajen matris oranı ve daha yüksek olgunlaşmamış/olgun çapraz bağ oranı nedeniyle ortaya çıktığı teorik olarak açıklanmaktadır. Bu özellikler, çocuk kemiklerinin daha esnek ve bükülmeye karşı daha dirençli olmasını sağlar. Ancak bu esneklik, bükülme ve diğer travmalar sonucunda tamamlanmamış kırıkların, yani yeşil ağaç kırıklarının oluşmasına neden olabilir.
Yeşil ağaç kırığı olan hastaların öyküsü ve fiziksel muayeneleri, diğer kırıkları olan hastalardan farklı değildir. Yaş, cinsiyet, anatomik yerleşim, yumuşak doku tutulumu (açık ve kapalı olarak değerlendirilmesi) ve yaralanma mekanizması öykünün önemli özellikleridir. Fizik muayenede yumuşak doku değerlendirmesi ve nörovasküler yaralanma önemlidir. Kırık hattını her zaman görmek zor olabilir. Öyküde de her zaman travma olmayabilir. Ağrılı ekstremite değerlendirirken yumuşak doku tutulumu ve nörovasküler durum da değerlendirilmelidir. Ayrıca kırık hattı değerlendirirken kırık altı ve üstü eklemler gizli kırıklar veya çoklu kırıklar açısından değerlendirilmelidir.
Fizik muayenede, hastanın yaşına bağlı olarak hastalar ekstremiteyi hareket ettirmek istemez; küçük yaş grubu hastalar teselli edilemezse ağlar, ağrıdan şikayet eder ve yaralı ekstremiteyi korur. Sık görülen fiziksel bulgular arasında hareket açıklığında azalma, palpasyonda ağrı ve yaralanan bölgede ekimoz, ödem, abrazyon ve laserasyon yer alır.
Yeşil ağaç kırıkları vücuttaki hemen hemen her kemikte görülse de, genellikle fibula, tibia, ulna, radius, humerus ve klavikula gibi uzun kemiklerde görülürler. En sık olarak ulna, radius veya humerusu içeren önkolda ve kolda travma sonrasında saptanır. Bunun nedeni, insanların uzatılmış bir kolla düşmeleri ve üst ekstremitelerde kırıklara neden olmasıdır. Bunun yanında yeşil ağaç kırıkları çenede ve burunda da oluşabilir.
Bu özellikler, yeşil ağaç kırıkları tanısı ve yönetimi için önemli ipuçları sunar ve çocuk hastaların tedavisinde dikkate alınması gereken kritik faktörlerdir.
Tanısal değerlendirme, yaralı ekstremitenin veya şikayet alanının bir röntgenini içerir. Tipik röntgen bulgularında kemiğin tamamen içinden geçmeyen kırık hattının gözlemlenmesidir Bir tarafta (gerginlik tarafı), korteksin ve periostun diğer tarafına uzanmayan periosteum ve korteksin kırığı var. Bir röntgende, kemiğin karşı tarafında basınç kuvvetleri nedeniyle plastik deformasyon gösteren gerilim tarafında gözle görülür bir kırık var.
Çoğu yeşil ağaç kırığı ortopedi konsültasyonu gerektirmez. Ancak, kırığın açılanması fazla olan veya redüksiyon planlanan hastalarda, redüksiyon başarısız olursa ortopedi konsültasyonu istenebilir. Komplikasyonları azaltmak için ilk başvurudan sonra ortopedi polikliniğine başvuru önerisi gereklidir. Bu, kırığın doğru bir şekilde iyileşmesini ve olası komplikasyonların erken tespitini sağlamak için önemlidir.
Kırık hattında açılanma derecesi fazla ise kapalı bir redüksiyon ve hareketsizleştirme yapılması gerekir. Tüm yeşil ağaç kırıkları immobilizasyon gerektirir ve ilk yaralanmadan birkaç gün sonra immobilizasyon uygulanmazsa, kırık sonrası artan ödem gelişebilir ve tekrar redüksiyon ihtiyacı oluşabilir. Bu yüzden hastaya ortopedi polikliniğine başvuru önerilmesi gerekir.
Açılanma derecesi düşük veya yok ise tedavide immobilizasyon (atel-splint), elevasyon, antiinflamatuar tedavi ve yakın takip yeterlidir. Atel uygulaması, hasta için daha konforlu olup, duş alırken atelin çıkarılmasına izin verir.
Uzun kemik yeşil ağaç kırıklarının alçı immobilizasyonu yaklaşık altı hafta sürmelidir. Alçı tipi, kırığın konumuna bağlıdır. Ön kol kırıklarında distal kırıklarda kısa kol alçı önerilirken, proksimal kırıklarda uzun kol alçısı gereklidir ve yaklaşık üç hafta alçının kalması önerilir. İyileşme sürecinin ortasında kısa kol alçısına geçilebilir. Klavikula kırıklarında, 12 yaş altında bandaj önerilmektedir. Proksimal kırıkları olan hastalar daha yakın ortopedik takip gerektirir.
Genel olarak prognoz iyidir. Yeşil ağaç kırıklarının çoğu, yaralı kemiğin görünümünde fonksiyonel veya büyük değişiklikler olmaksızın iyi iyileşir. Bununla birlikte, uygun şekilde hareketsiz hale getirilmezse ve uygun ortopedik takip yapılmazsa, kırığın tam kırılma ve yer değiştirme riski vardır.
| Ön Kol Kabul Edilebilir Açılanma | |||
| Açı | Malrotasyon(°) | Kısalma | |
| 0-10 Yaş | <15 | <45 | Evet. <1cm kısaysa |
| ≥ 10 Yaş | <10 | <30 | Hayır |
| Hasta bazlı iskelet olgunluğa yaklaşır (epifiz kapanması başladıysa ) | 0 | 0 | Hayır |
- https://radiopaedia.org/articles/greenstick-fracture?lang=us
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK513279/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK513279/
- http://dergi.totbid.org.tr/20194/2.pdf
- http://www.jcam.com.tr/files/KATD-3632.pdf
- https://www.researchgate.net/publication/326380758
