Güncelleme Tarihi: 04.05.2020
Numune Alınması
Sağlık bakanlığı rehberinde, alt solunum yollarından alınacak örnekler için trakeal aspirat veya bronkoskopik örneklemenin tercih edilmesini önerse de pratik uygulamada coronavirüs tanısı için orofaringeal ve nasal sürüntünün kombine alınması işlemi ön plandadır. Bu kombine örnekleme yönteminde ideal olarak, önce orofaringeal sürüntü alınmalı, sonra da aynı swab kullanılarak burundan örnek alınmalı ve alınan örnek tek sıvı taşıma besiyerine konulmalıdır. Aynı hastadan alınan orofaringeal ve nazal sürüntü örnekleri ayrı besi yerlerinde gönderilmemelidir. Bugün için standart bir serolojik test bulunmamaktadır ancak epidemiyolojik değerlendirme amacıyla akut ve konvelasan serum örnekleri (bu numuneler solunum yolu numunesine ilave olarak alınır ve gerçek ajanın identifikasyonunu destekler) alınarak hasta onamı dahilinde saklanabilir. Olası vaka tanımına uyan ve enfeksiyon bulguları ağırlaşarak devam eden kişilerden alınan ilk numunenin üst solunum yolu numunesi olması ve test sonucunun negatif olması; COVID19 enfeksiyonu şüphesini dışlamaz. Kuvvetle şüphe olan durumlarda kişiden yeni numune alınmalı (mümkünse bir önceki numuneden farklı bir bölgeden) ve test tekrar edilmelidir.
Olası vaka tanımına uyan ve enfeksiyon bulguları ağırlaşarak devam eden kişilerden alınan ilk numunenin üst solunum yolu numunesi olması ve test sonucunun negatif olması; COVID-19 enfeksiyonu şüphesini dışlamaz.
Sürüntü Alımı
- Ağız içi ve farinks net olarak görülecek şekilde aydınlatılır.
- Dil, bir dil basacağı ile bastırılır ve steril eküvyon (swab) farinks ve tonsillalar üzerinde döndürülür. Bu işlem sırasında eküvyonun yanak iç kısımlarına ve dile değdirilmemesine özen gösterilir.
- Tonsillalar üzerinde; membran, beyaz noktalar veya yangılı/hiperemik alanlar görülüyorsa eküvyon özellikle bu kısımlara hafifçe bastırılarak numune alınır.
- İlk olarak farinkse değdirilmiş olan sürüntü swabı ile, damağa paralel olacak şekilde bir burun deliğinden girilir.
- Burun deliğinden en az 1 cm içeri sokulur.
- Sekresyonların yeterince emilmesi için birkaç saniye bekletildikten sonra swab yavaşça ve döndürülerek çıkarılır.
- Sıvı besiyeri içeren tüpe konur.
- Tüpün dışında fazladan kalan swab çubuğu kırılır veya makas ile kesilir.
- Tüpün kapağı sıkıca kapatılır.
- Hastanın isim bilgisini içeren hbys barkodu, tüpün üzerine yapıştırılır.
- Alinan kültür tüpü virolojik incelemeler için, viral nakil kabına (VTM) konularak halk sağlığına yollanır.
Numune alımı ve gönderilmesi sırasında güvenlik prosedürleri
- Alınan tüm numunelerin potansiyel olarak enfeksiyöz olduğu düşünülmeli, numune alma işlemi damlacık / aerosolizasyona neden olan işlem olarak kabul edilmeli ve örnek alacak kişiler buna yönelik kişisel koruyucu ekipmanları (en az N95/FFP2 maske, gözlük veya yüz koruyucu) kullanmalıdır.
- Ayrıca numune alan ve gönderen kişiler, enfeksiyondan korunma ve kontrol prosedürlerine uyarak, numuneleri üçlü taşıma sistemi ile soğuk zincir kurallarına uygun olarak göndermelidirler.
- Numunelerin doğru etiketlendiğinden, istem formlarının doğru bir şekilde doldurulduğundan ve hastanın klinik bilgilerinin doğruluğundan emin olunmalıdır.
- Laboratuvarla iyi iletişim kurulmalı ve ihtiyaç duyulduğunda bilgi edinilmelidir.
- Numune göndermeden önce mutlaka laboratuvara bilgi verilmelidir.
- Numuneye ait atıklar, tıbbi atık yönetmeliği gerekliliklerine göre imha edilmelidir.
Laboratuvar Testleri
COVID-19 olası vaka tanımına uyan hastalarda solunum yolu numuneleri SARS-CoV-2 açısından Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü (HSGM) Mikrobiyoloji Referans Laboratuvarı ve belirlenmiş illerde hizmet veren laboratuvarlarda değerlendirilmektedir (https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/tr/covid-19-yetkilendiril
mis-tani-laboratuvarlari-listesi).
Hastada diğer solunum yolu patojenleri tespit edilse dahi koenfeksiyonların
oluşabileceği dikkate alınarak COVID-19 olası vaka tanımına uyan tüm hasta
numuneleri SARS-CoV-2 için de değerlendirilmelidir.
Kayıt Edilmesi Gereken Bilgiler
2019 Yeni Koronavirus Enfeksiyonu (COVID-19) Vaka Bilgi Formu için tıklayınız.
Evde İzlem Formu İçin Tıklayınız
• Hasta Bilgileri
– İsim
– Doğum tarihi
– Cinsiyet
– İkamet adresi
– İletişim bilgileri
– Barkod numarası vb.
– Ziyaret ettiği riskli bölgenin adı
– Gerekli diğer bilgiler (örn: hastane numarası, hastane adı, adresi, doktorun adı iletişim
bilgileri)
• Numunenin alındığı tarih ve saat
• Numunenin alındığı anatomik bölge ve lokasyon
• İstenen testler
• Klinik semptomlar ve ilgili hasta bilgileri (epidemiyolojik bilgiler, risk faktörleri, aşılama durumu ve antimikrobiyal tedaviler)Hasta bilgileri – isim, doğum tarihi, cinsiyet, ikamet adresi, iletişim bilgileri, barkod numarası vb. ayrıca ziyaret ettiği riskli bölgenin adı ve gerekli diğer bilgiler (örn: hastane numarası, hastane adı, adresi, doktorun adı, doktorun iletişim bilgileri)
• Numunenin alındığı tarih ve saat
• Numunenin alındığı anatomik bölge ve lokasyon
• İstenen testler
• Klinik semptomlar ve ilgili hasta bilgileri (epidemiyolojik bilgiler, risk faktörleri, aşılama durumu ve antimikrobiyal tedaviler)
| Semptomatik Vakalardan Alınabilecek Numune Türleri | ||||
| Numune Türü | Alınacağı Materyal | Laboratuvar Transportu | Teste Kadar Saklanması | Yorum |
| Nazofaringeal ve orofaringeal swab | Viral Transport Besiyeri (VTB) | 4°C | ≤5 gün 4°C >5 gün -70°C | Viral yükü artırmak için nazofaringeal ve orofaringeal swablar aynı tüpe konmalıdır |
| Bronkoalveolar lavaj | Steril sızdırmaz kap (vida kapaklı) veya (VTB) (2-3 ml) | 4°C | ≤48 saat 4°C >48 saat -70°C | Patojen dilue olabilir ancak yine de kıymetli numunedir |
| (Endo)trakeal aspirat, nazofaringeal aspirat veya nazal yıkama | Steril sızdırmaz kap (vida kapaklı) veya (VTB) (2-3 ml) | 4°C | ≤48 saat 4°C >48 saat -70°C | |
| Balgam | Steril sızdırmaz kap (vida kapaklı) (2-3 ml) | 4°C | ≤48 saat 4°C >48 saat -70°C | Materyalin alt solunum yolundan alındığından emin olunmalıdır |
| Biyopsi veya otopsi materyali | Steril sızdırmaz kap (FTS içeren) | 4°C | ≤24 saat 4°C >24 saat -70°C | |
| Serum (akut ve akut fazdan 2-4 hafta sonra alınan konvelasan olmak üzere 2 numune) | Serum tüpü (3-5 ml) | 4°C | ≤5 gün 4°C >5 gün -70°C | |
| Tam kan | Kan tüpü | 4°C | ≤5 gün 4°C >5 gün -70°C | Antijen tespiti için özellikle hastalığın ilk haftası |
| İdrar | İdrar kabı | 4°C | ≤5 gün 4°C >5 gün -70°C | |
