Hava Yolu Yönetimi (Airway Management), akciğerler ile dış ortam arasında hava akışının açık bir yoldan sağlanmasını garanti ederek yeterli oksijenlenme ve ventilasyonu temin eder. İşlem, hava yolunun değerlendirilmesini, hava akışını optimize edecek şekilde pozisyon verilmesini ve orofaringeal airway, endotrakeal tüp veya laringeal maske gibi cihazlarla hava yolunun güvence altına alınmasını kapsar. İşlem süresince kapnografi ve nabız oksimetresi gibi izleme araçları ventilasyon ve oksijenlenmenin değerlendirilmesinde kullanılır. Bu işlem; acil durumlarda, anestezi gerektiren cerrahi girişimlerde veya hava yolu obstrüksiyonu, solunum arresti ya da şiddetli solunum sıkıntısı gibi solunumu bozan durumlarda uygulanır.
Hava yolu yönetiminin endikasyonları arasında solunum yetmezliği, bilinç değişikliği ve kontrollü ventilasyon gerektiren cerrahi işlemler bulunur. Kontrendikasyonlar kullanılan cihaz ve yönteme bağlıdır; örneğin, gag refleksi tam olan hastalarda orofaringeal airway kullanmaktan kaçınılmalı veya servikal omurga yaralanmalarında dikkatli olunmalıdır. Standart yöntemler başarısız olduğunda krikotiroidotomi gibi alternatifler gerekebilir. Temel amaç, hipoksiyi önlemek ve kritik bakım ile acil servis ortamlarında etkili ventilasyonu sağlamaktır.
Bu sağlık profesyonellerine yönelik eğitim etkinliği, hava yolu yönetiminde öğrenenlerin yeterliliklerini artırmayı hedefler; endikasyonların tanımlanması ile temel ve ileri tekniklerin ustalıkla uygulanmasına odaklanır. Katılımcılar, yetişkin ve pediatrik hava yolu arasındaki farkları vurgulayan hava yolu anatomisi, fizyolojisi ve patolojisi hakkında kapsamlı bir anlayış geliştirir
Öğrenenler, zor hava yollarını tanıma ve yönetme becerileri kazanarak hasta güvenliğini artırır ve komplikasyonları azaltır. Kurs, farklı klinik senaryolara uyarlanmış kanıta dayalı uygulamaları vurgular ve sağlık ekip üyelerinin rollerini ön plana çıkarır. Katılımcılar, hava yolu acillerinde kendinden emin bir şekilde müdahale edecek donanıma sahip olur ve hava yolu sorunu yaşayan hastalara optimal bakım sağlamayı öğrenir.
Hava yolu yönetiminde yetkin olabilmek için klinisyenlerin hava yolunun kritik anatomik, fizyolojik ve patolojik özelliklerini ayrıntılı şekilde anlaması gerekir. Hava Yolu Yönetimi için tasarlanmış çeşitli araç ve tekniklere aşina olmak çok önemlidir. Endotrakeal entübasyonun endikasyonlarını, kontrendikasyonlarını ve komplikasyonlarını bilmek önem taşır. Endotrakeal tüpün (ETT) doğru yerleşimini nasıl doğrulayacağını anlamak da temel bir beceridir. Yetişkin, pediatrik ve neonatal hava yolları arasındaki farklılıkları tanımak ve zor hava yollarını yönetme stratejilerinde ustalaşmak, güvenli ve etkili hava yolu kontrolünün ana unsurlarıdır.[1]
İleri Kardiyovasküler Yaşam Desteği (ACLS) kapsamında hava yolu yönetilirken şu sorular göz önünde bulundurulmalıdır:
-
Hava yolu açık mı?
-
İleri hava yolu gereksinimi var mı?
-
Hava yolu cihazının uygun yerleşimi doğrulandı mı?
-
Tüp güvenli mi ve yerleşimi düzenli olarak doğrulanıyor mu?
Bu sorulara yanıt aramak, klinisyenlerin güvenli ve etkili solunum desteği için kritik kararlar almasına yardımcı olur.
ANATOMİ
Erişkin hava yolu glottiste en dar noktadayken, pediatrik hava yolu en dar kısmını subglottiste gösterir ve daha sefalad (üstte) ve anterior (öne doğru) yerleşimlidir. 12 yaş ve altındaki çocuklarda krikotiroid membran daha küçüktür, larinks daha uyumlu, huni şeklindedir ve daha rostral konumdadır. Daha büyük oksiput (arka kafa çıkıntısı) ve daha kısa boyun, laringoskopiyi zorlaştırır ve oral, larengeal ve trakeal aksların hizalanmasında engel oluşturur. 
Nötral boyun pozisyonu sağlamak ve hava yolunu açmak genellikle katlanmış bir havlu veya omuz yastığı gerektirir. Hava yolunun doğru şekilde pozisyonlanması başarılı entübasyon için çok önemlidir ve erişkin ile pediatrik hava yolları arasındaki farkların bilinmesi büyük önem taşır.
Trakeanın boyutları çocuğun yaşına ve cinsiyetine bağlıdır. Uygun endotrakeal tüp (ETT) boyutunu belirlemek için kullanılabilecek farklı formüller şunlardır:
-
Cole formülü (mansetsiz tüpler için): İç çap (mm) = (yaş / 4) + 4 (F)
-
Motoyama formülü (2 yaş ve üzeri çocuklarda mansetli ETT için): İç çap (mm) = (yaş / 4) + 3.5 (EK)
-
Khine formülü (2 yaşından küçük çocuklarda mansetli ETT için): İç çap (mm) = (yaş / 4) + 3.0
1 ay ile 6 yaş arasındaki çocuklarda subglottik hava yolu çapının ultrason ile ölçülmesi, yaş ve boy temelli geleneksel formüllere göre uygun ETT boyutunu daha doğru öngörür. Ancak bu yöntem acil veya kritik durumlarda pratik olmayabilir. Bu nedenle yukarıda belirtilen tüp boyutlandırma algoritmalarına aşina olmak çok önemlidir.
Kaflı ETT’ler, ventile edilen hastalarda hava kaçağını ve basınca bağlı nekrozu azaltmak için tercih edilir, çünkü uzun süreli entübasyonda kafsız tüplerle laringospazm insidansı daha yüksek olabilir. Ancak kaflı tüpün daha geniş çapı, entübasyon sırasında laringospazma yol açabilir. Bu avantajlar ve riskler dengelenmelidir. Video yardımlı laringoskopi, hava yolu yönetiminde görüşü artıran daha yeni bir araçtır.
0–20 yaş arası trakea boyutları tablosu (ortalama ± SD)
| Yaş (yıl) | Ortalama Boy Persentili | Trakea Uzunluğu (cm) | Ortalama AP Çapı (cm) | Ortalama Transvers Çapı (cm) | Ortalama Kesit Alanı (cm²) | Ortalama Hacim (cm³) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 0–2 | 40 | 5.4 ± 0.7 | 0.53 ± 0.04 | 0.64 ± 0.12 | 0.28 ± 0.09 | 1.57 ± 0.61 |
| 2–4 | 47 | 6.4 ± 0.8 | 0.74 ± 0.06 | 0.81 ± 0.07 | 0.48 ± 0.08 | 3.11 ± 0.84 |
| 4–6 | 54 | 7.2 ± 0.8 | 0.80 ± 0.11 | 0.90 ± 0.09 | 0.60 ± 0.09 | 4.16 ± 1.01 |
| 6–8 | 54 | 8.2 ± 0.8 | 0.92 ± 0.05 | 0.93 ± 0.08 | 0.89 ± 0.10 | 5.67 ± 1.45 |
| 8–10 | 54 | 8.8 ± 1.0 | 1.05 ± 0.11 | 1.07 ± 0.09 | 1.10 ± 0.18 | 7.87 ± 1.51 |
| 10–12 | 54 | 10.1 ± 1.0 | 1.16 ± 0.05 | 1.18 ± 0.09 | 1.39 ± 0.36 | 11.5 ± 2.8 |
| 12–14 | 58 | 11.2 ± 1.1 | 1.39 ± 0.07 | 1.46 ± 0.12 | 1.54 ± 0.29 | 15.4 ± 4.3 |
| 14–16 | 67 | 12.2 ± 1.1 | 1.37 ± 0.17 | 1.39 ± 0.11 | 1.59 ± 0.13 | 18.2 ± 4.8 |
| 16–18 | 67 | 12.8 ± 1.1 | 1.42 ± 0.08 | 1.43 ± 0.06 | 1.64 ± 0.20 | 19.8 ± 2.4 |
| 18–20 | 62 | 13.1 ± 0.9 | 1.57 ± 0.17 | 1.66 ± 0.14 | 2.30 ± 0.30 | 30.3 ± 5.9 |
| Genel | 51.7 | 13.1 ± 0.9 | 1.25 ± 0.17 | 1.30 ± 0.17 | 1.40 ± 0.30 | 15.1 ± 5.9 |
- Yaş (yıl): Yaş aralığı
- Ortalama Boy Persentili: Katılımcıların ortalama boy yüzdelik dilimi (popülasyona göre)
- Trakea Uzunluğu (cm): Ortalama trakea boyu ± standart sapma
- Ortalama AP Çapı (cm): Anteroposterior (ön-arka) çap ± standart sapma
- Ortalama Transvers Çapı (cm): Yanlamasına (enine) çap ± standart sapma
- Ortalama Kesit Alanı (cm²): Trakeanın iç kesit alanı ± standart sapma
- Ortalama Hacim (cm³): Trakea hacmi ± standart sapma
Tablo, 0–20 yaş arası çocuk ve gençlerde trakeanın büyümesini nicel olarak gösterir. Tüm ölçümler (uzunluk, çaplar, alan, hacim) yaşla birlikte kademeli olarak artar.
✅ Klinik önemi:
-
Entübasyon tüpü seçimi (çap, derinlik) yaş ve vücut ölçülerine göre ayarlanmalıdır.
-
Özellikle küçük çocuklarda daha dar çap ve kısa uzunluk, uygun ekipman seçimini zorunlu kılar.
ENDİKASYONLAR
Endotrakeal entübasyon endikasyonları arasında şunlar yer alır:
- Hipoksik veya hiperkapnik tipte solunum yetmezliği,
- Apne (solunumun durması),
- Genellikle Glasgow Koma Skalası 8 veya daha düşük olarak tanımlanan bilinç düzeyinde azalma,
- Mental durumda hızlı değişiklikler,
- Hava yolu yaralanması veya yaklaşan hava yolu tıkanma riski,
- Yüksek aspirasyon riski,
- Boyun, karın ve göğse yönelik tüm penetran (delici) yaralanmaları kapsayan laringeal travma.
KONTRENDİKASYONLAR
Endotrakeal entübasyonun kontrendikasyonları arasında, ETT’nin (endotrakeal tüp) güvenli şekilde yerleştirilmesini engelleyen ciddi hava yolu travması veya obstrüksiyonu bulunur. Hava yolu güvence altına alınması gereken durumlarda ETT yerleştirilemiyorsa cerrahi hava yolu girişimi endikedir. Yetişkinlerde acil durumlarda krikotiroidotomi veya iğne krikotiroidotomisi uygulanabilir; hava yolu sağlandıktan sonra bu işlem formal bir trakeostomiye dönüştürülmelidir. Acil trakeostomi (bazen “slash trakeostomi” olarak adlandırılır) da kabul edilebilir bir seçenektir.
Krikotiroidotomi, ETT ile entübe edilemeyen pediatrik hastalarda nadiren uygulanır; çünkü bu hastalarda tercih edilen yaklaşım acil trakeostomidir. Cerrahi krikotiroidotominin tek mutlak kontrendikasyonu çocuğun yaşıdır. Cerrahi krikotiroidotominin güvenle uygulanabileceği kesin yaş sınırı tartışmalıdır ve net şekilde tanımlanmamıştır; genellikle spesifik bir yaştan çok hastanın boyutu ve vücut yapısına bağlıdır. Farklı kaynaklar pediatrik hava yolu yönetiminde alt yaş sınırını 5 ila 12 yaş arasında belirtir. Ancak Pediatrik İleri Yaşam Desteği (PALS) kılavuzlarına göre pediatrik hava yolu 1 ila 8 yaş arası çocuklar için tanımlanır.
Kesiye dayalı cerrahi krikotiroidotomi yerine, pediatrik hastalarda transtrakeal ventilasyon ile iğne krikotiroidotomisi uygulanmalıdır ve daha sonra bu işlem formal bir trakeostomiye dönüştürülmelidir.
HAZIRLIK
Hava Yolu Pozisyonu ve Temizliği
Üst hava yolu obstrüksiyonu baş-çene pozisyonu (head tilt), çene kaldırma (chin lift) veya mandibula itme (jaw thrust) manevralarıyla giderilebilir.
Bebek ve çocuklarda basit aspirasyon işlemi, mukus veya diğer kalıntıları çıkarmak için balonlu enjektör (bulb syringe) veya herhangi bir mekanik aspiratör kullanılarak hava yolunun temizlenmesine yardımcı olur. Bebeklerde balonlu enjektörle aspirasyon yapılırken, aspirasyon sırasında aspirasyonu önlemek için önce ağız sonra burun aspirasyonu yapılmalıdır. İşlem, balonun sıkılması, ağıza yerleştirilmesi ve ardından burnun aspire edilmesini içerir. Bebekler, aspirasyon sırasında vagal uyarılmaya karşı özellikle hassastır ve bu bradikardiye yol açabilir. Bu nedenle aspirasyon işlemi 10 saniyeden uzun sürmemelidir.
Üst Hava Yolu Obstrüksiyonuna Yardımcı Cihazlar
Üst hava yolu tıkanıklığını gidermek için kullanılan yardımcı cihazlar arasında orofaringeal ve nazofaringeal airwayler yer alır. Orofaringeal airwayler, gag refleksi belirgin veya ağız travması olan hastalarda kullanılmamalıdır; çünkü gag refleksini tetikleyerek mide içeriğinin aspirasyonuna neden olabilir. Çeşitli boyutlarda ağız içi aparatlar mevcuttur ve bu aparatlar dudaktan çene açısına kadar ölçülerek boyutlandırılır. Orofaringeal airwayler, spontan solunum yapan ve hava yolunun açık tutulmasına yardımcı olunması gereken (ör. uyku apnesi olan) hastalarda faydalıdır.
Nazofaringeal airway, gag refleksi korunmuş, trismus (çene kasılmaları), ağız travması olan veya ağız/ orofaringeal cerrahi geçirmiş ve ağız içi girişimden kaçınılması gereken hastalarda kullanılır. Nazofaringeal airway boyutlandırılırken yalnızca tüpün çapı (burun deliğinin genişliği veya nazal septum ve konkaların durumu ile belirlenebilir) değil, aynı zamanda hastanın vücut yapısı da dikkate alınır. Ortalama bir yetişkin erkek için 7 numara, ortalama bir yetişkin kadın için 6 numara tercih edilir. Uzun boylu erkeklerde 8 numara, uzun boylu kadınlarda 7 numara önerilir. Hastanın boyu, yüzün anteroposterior uzunluğunu ve dolayısıyla nazal kaviteyi yaklaşık olarak yansıtır. 12 aydan küçük 413 bebekle yapılan bir çalışmada, boy uzunluğu ile burun deliği–vokal kord mesafesi arasında bir ilişki bulunmuştur. Bebeklerde nazofaringeal airway yerleştirirken, uzunluk burun ucundan kulak memesine kadar olan antropometrik ölçüden biraz daha kısa olmalıdır.
Airway konu anlatımlı yazımıza buradan erişebilirsiniz.
Balon-Maske Ventilasyonu
Doğru balon-maske ventilasyonu, hava yolu yönetiminde temel bir manevradır. Yetişkin ve çocuklarda tek el ve iki el teknikleri kullanılır.
Yenidoğan hava yolu yönetiminde genellikle tek el tekniği yeterlidir, çünkü tüm manevralar tek el ile yapılabilir. Basit maske ventilasyonu sırasında üst hava yolu obstrüksiyonu baş-çene pozisyonu, çene kaldırma, mandibula itme ve sürekli pozitif hava yolu basıncı (CPAP) ile giderilebilir. Balon-maske ventilasyonu aynı zamanda entübasyon hazırlığı sırasında da uygundur.
Ambu Balon Valf Maske (BWM) yazımıza buradan erişebilirsiniz.
İleri Hava Yolu
İleri hava yolu cihazları arasında supraglottik cihazlar ve ETT (endotrakeal tüp) yer alır. Supraglottik cihazlar; laringial maske airway (LMA), laringial tüp ve özofagotrakeal cihazı kapsar.
Supraglottik hava yolu cihazlarının geliştirilmesi, hava yolu yönetiminde görece yeni bir adımdır ve birçok farklı cihaz mevcuttur. Pediatrik popülasyonda klasik ve Pro-Seal laringial maske airwaylerin güçlü güvenlik ve etkinlik verileri vardır. Laringial maske airway manşonunun şişirme basıncını ölçmek için manometre önerilir.
Yakın zamanda üst solunum yolu enfeksiyonu geçirmiş çocuklarda, sağlıklı çocuklara göre LMA kullanımında solunum komplikasyonu riski daha yüksektir. King tüp gibi supraglottik cihazlar, hastane öncesi ortamda genellikle ETT’ye göre tercih edilir, çünkü kullanımları kolaydır ve hızlı bir şekilde uygulanabilir. Bu sayede özellikle acil durumlarda ve pediatrik hava yolunu yönetme konusunda daha az deneyimli olan acil sağlık personeli için hızlı bir şekilde güvenli hava yolu sağlanır.
Supraglottik Araçlar Alternatif Havayolu yazımıza buradan erişebilirsiniz.
Özofagotrakeal Tüp ve Endotrakeal Entübasyon
Bu supraglottik hava yolu cihazı, günümüzde birçok acil sağlık personeli tarafından yaygın olarak kullanılmakta olup, özofagusu entübe etmeye yönelik tasarlanmıştır. İki manşonlu sistem ve portlu tüp tasarımı sayesinde ventilasyon sağlar. Kullanımı kolay olduğu için tercih edilir ve çeşitli boyutlarda mevcuttur; ancak pediatrik hava yolu yönetiminde yaygın olarak kullanılmaz.
Oksijen
Oksijen, hava yolu yönetiminin kritik bir bileşenidir. Entübasyon öncesi oksijen desteği, nazal kanül, bivalv maske, yüksek akımlı oksijen veya bipap (bilevel-pozitif hava yolu basıncı) kullanılarak sağlanabilir.
Bougie
Bougie, uzun ve yarı sert plastikten yapılmış bir cihazdır; plastik stile olarak da bilinir. Zor entübasyonlarda yardımcı veya kurtarıcı bir araç olarak ya da birincil entübasyon protokollerinin bir parçası olarak kullanılır. Bu araç, özellikle vokal kordların görülmesinin zor olduğu durumlarda ETT’nin yerleştirilmesine kılavuzluk eder.
PERSONEL
İdeal olarak, entübasyonu gerçekleştiren birincil hekime yardımcı olmak üzere en az 2 ek personel hazır bulunmalıdır. Bu personel, ilaç uygulamasına yardımcı olabilir, ambu (balon-maske) ventilasyonu yapabilir ve hastayı izleyebilir.
ENTÜBASYON HAZIRLIĞI
Entübasyon işlemine başlamadan önce kullanılan araç ve gereçlerin hazır ve çalışır durumda olduğu kontrol edilmelidir. Endotrakeal entübasyon uygulamasında bulundurulması gerekli malzemeler şunlardır:
- Laringoskop gövdesi (kısa ve uzun) ve blade (Macintosh ve Miller)
- Endotrakeal tüpler(bir küçük bir büyük boy)
- Aspirator, aspirasyon kateteri
- Kaf şişirmek için enjektör
- Stile (klavuz tel)
- Tespit malzemeleri (holder, sargı bezi)
- Balon-valf- maske sistemi
- Orofarengeal airway (küçük, orta, büyük boy)
- Oksijen kaynağı
- Magill pens
- Eldiven
- Doğrulayıcı cihazlar (steteskop, kapnometre)
- İlaçlar (Sedasyon veya hızlı ardışık entübasyon için ilaçlar)
- Alternatif veya kurtarma cihazları (LMA, videolaringoskop, trakeastomi hazırlığı)
- Monitör ( kalp hızı, ritim, solunum, kan basıncı, pulse oksimetri takibi için)
Zor hava yolunun 4 D’si şunlardır:
✅ Distorsiyon (Bozulma/Deformasyon)
✅ Disproportion (Orantısızlık)
✅ Dysmobility (Hareket Kısıtlılığı)
✅ Dentition (Diş Yapısı/Sorunları)
İlaçlar
✅ Hızlı ardışık indüksiyon için ilaç dozları:
Sedatifler (İndüksiyon için):
-
Etomidate: 0.3 – 0.4 mg/kg
-
Fentanyl: 2 – 10 mikrogram/kg
-
Midazolam: 0.1 – 0.3 mg/kg
-
Propofol: 1 – 2.5 mg/kg
-
Thiopental: 3 – 5 mg/kg
Paralizan ajanlar:
-
Süksinilkolin: 1 – 2 mg/kg
-
Rokuronyum: 0.6 – 1.2 mg/kg
-
Vekuronyum: 0.15 – 0.25 mg/kg
Teknik veya Uygulama
- Hazırlık: Fizik muayene, öykü, ekipman hazırlığı kapsar.
- Oksijenizasyon: İşlem öncesinde hasta 3 dakika 10-15L/dk akışla %100 oksijen maske ya da ambu desteği solutulur.
- Premedikasyon: Acil servis için önerilmemektedir.
- Paralizi-İndüksiyon: İndüksiyon ve paralizan ajanlar verilerek hastanın spontan solunumu önlenmiş olunur.
- Pozisyon Verme: Başa pozisyon verilir.
- Tüpün Trakeaya Yerleştirilmesi
- Entübasyon Sonrası Kontrol-Bakım
Bu teknik, hava yolunun güvence altına alınması için en güvenli ve en etkili yaklaşım olarak kabul edilir.
Krikoid bası ve hat içi servikal stabilizasyon eşliğinde yapılan preoksijenizasyonun ardından, hızlı ardışık indüksiyon (RSI) ve direkt laringoskopi hava yolu hazırlığı için en güvenli ve en etkili yaklaşımdır.
Vallekula, entübasyon yapan sağlık profesyonelleri için kritik bir anatomik işarettir. Trakeanın ağız yoluyla entübasyonu sırasında bu yapının doğru şekilde tanımlanması çok önemlidir.
✅ Macintosh veya Miller bıçağı, arka farenksi görüntülemek için kullanılabilir:
-
Kavisli Macintosh laringoskop kullanırken, bıçak dilin üzerinden vallekulaya doğru ilerletilir.
-
Bıçak vallekulaya yerleştirilir ve aşağı bastırılarak glottis ve vokal kordlar görünür hale getirilir.
-
Bu adım, endotrakeal tüpün (ETT) doğru yerleştirilmesini sağlar.
-
Vallekulanın görüntülenememesi, özofagus entübasyonu riskini artırır.
✅ Düz bıçaklı Miller laringoskop kullanıldığında:
-
Bıçak vallekulanın ötesine geçirilir ve doğrudan epiglottisin altına yerleştirilir.
-
Epiglottis kaldırılarak vokal kordlar görünür hale getirilir ve ETT yerleştirilir.
-
ETT yalnızca glottis ve vokal kordlar net görüldükten sonra yerleştirilmelidir.
✅ Direkt laringoskopiye alternatif olarak video laringoskopi kullanılabilir:
-
Kamera bağlı kavisli bir bıçak kullanılır.
-
Cihaz vallekula bölgesine yerleştirilir ve vokal kordlar görüntülenerek ETT yerleştirilmesi sağlanır.
-
Eğer ilk denemede larengeal yapılar görünmüyorsa, bıçak yavaşça geri çekilerek larenks veya epiglottis görünene kadar konum yeniden ayarlanır.
-
Bu adım, klinisyenin pozisyonunu yeniden değerlendirmesine olanak tanır.
✅ ETT yerleşimini değerlendirmede altın standart, laringoskop kullanılarak doğrudan görsel doğrulamadır.
Yerleşimin doğru olduğunu onaylamak için ek yöntemler şunlardır:
-
End-tidal karbondioksit ölçümü
-
Kapnografi dalga formu analizi
-
Göğüs röntgeni
-
Ultrason
-
Klinik değerlendirme
Amerikan Kalp Derneği (AHA), doğru ETT yerleşiminin onayı ve takibi için klinik değerlendirme ile birlikte sürekli dalga formu kapnografiyi en güvenilir yöntem olarak önermektedir.
Acil servislerde bazı merkezlerde yatağı başı ultrasonu da kullanılabilirken, birçok klinisyen göğüs röntgenini sıkça kullanır.
✅ İdeal ETT pozisyonu karinanın 2 cm üzerinde olacak şekilde yerleştirilmelidir.
✅ ETT yerleşimi onaylandıktan sonra tüp mutlaka sabitlemelidir. Ardından:
-
Sürekli dalga formu kapnografi
-
Nabız oksimetresi ile izlem yapılır.
Pediatrik yoğun bakım uzmanları genellikle hava kaçağını önlemek için mansetli (cuffed) ETT kullanmayı tercih ederler.
KOMPLİKASYON
Entübasyon sırasında ortaya çıkabilecek komplikasyonlar arasında hava yolunun güvence altına alınamaması, özofagus entübasyonu ve hipoksik veya hiperkapnik solunum yetmezliği bulunur. Bu durumlar kalp durmasına kadar ilerleyebilir.
Diğer riskler arasında orofaringeal veya laringeal hava yolunda yaralanma yer alır. Bu yaralanmalar kanama, yumuşak doku şişmesi ve vokal kord hasarına neden olabilir.
Özellikle göğüs yaralanması olan hastalarda, entübasyon sırasında tansiyon pnömotoraks ve bronşiyal yaralanmalardan kaynaklanan hava kaçağı gibi komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Pnömotoraksu olan hastalarda entübasyon öncesinde göğüs tüpü yerleştirilmelidir.
Bronşiyal yaralanma durumunda, entübasyon önemli bir hava kaçağını tetikleyebilir. Bu gibi durumlarda, hasarlı akciğer segmentini kapatmak ve hava kaçışını önlemek için bir bronşiyal bloklayıcı kullanılabilir.
Kör entübasyonda tüp sıklıkla sağ ana bronşa girer. Anormal yerleşim göğüs röntgeninde veya kapnografi dalga formunun düzleşmesi ve 0 mm Hg ölçülen değer ile saptanır. Normal aralık 35–45 mm Hg’dir.
Klinik olarak:
-
Sağ ana bronşa entübasyonda → sol hemitoraks solunum sesleri kaybolur.
-
Özofagus entübasyonunda → her iki tarafta solunum sesi alınmaz.
-
Özofagus entübasyonunda ventilasyon sırasında mide bölgesinde (mide epigastrik bölgede) hava sesi duyulabilir ve oksijen satürasyonu düşer.
Travma Hastalarında Hava Yolu Yönetimi
Travma, dünya çapında 15–50 yaş arası bireylerde morbidite ve mortalitenin başlıca nedenlerinden biridir. Travma, tüm ölümlerin %8’ini oluşturan ikinci en yaygın tekil ölüm nedenidir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), trafik kazaları, boğulma, zehirlenme, düşme, yanık ve şiddet gibi travmatik yaralanmaların yılda 5 milyondan fazla ölüme neden olduğunu ve milyonlarca insanın yaralanma sonrası kalıcı etkilerle yaşadığını tahmin etmektedir.
✅ Ağır yaralı hastalarda hızlı tahliye ve travma merkezine nakil, sonuçları önemli ölçüde iyileştirir.
Ancak hastane öncesi entübasyon, acil sağlık hizmetleri (EMS) literatüründe tartışmalıdır. EMS ekipleri bu hastaları hızlı ve güvenli bir şekilde en yakın travma merkezine taşır.
Cerrahi Hava Yolu
Cerrahi krikotiroidotominin tek mutlak kontrendikasyonu çocuğun yaşıdır. Ancak cerrahi krikotiroidotominin güvenli bir şekilde uygulanabileceği net bir yaş sınırı yoktur ve bu konuda fikir birliği bulunmamaktadır.
Farklı kaynaklar alt yaş sınırını 5 ila 12 yaş arasında belirtir. Pediatrik İleri Yaşam Desteği (PALS) kılavuzuna göre ise pediatrik hava yolu 1 ila 8 yaş arası çocuklar için tanımlanır.
SONUÇ
Bebek ve çocuklarda hava yolu yönetiminde doğru pozisyonlama, hava yolu açıklığının korunması ve entübasyon başarısı için kritik önemdedir. Anatomik farklılıklar—büyük baş, kısa boyun, rostral ve anterior yerleşimli larinks—yanlış pozisyonlandığında hava yolu tıkanmasına yol açabilir. Hava yolu yönetiminde dikkate alınması gereken temel noktalar şunlardır:
✅ Sniffing (Koklama) pozisyonu, ağız, farenks ve larinks akslarını hizalayarak hava yolunun açık kalmasını sağlar.
✅ Omuz rulosu ve baş desteği kombinasyonu, boyun fleksiyonunu dengeler ve başın aşırı ekstansiyonunu önler.
✅ Doğru pozisyonlama, entübasyon sırasında optimal görüş sağlar ve komplikasyon riskini azaltır.
✅ Klinik pratikte her yaş grubuna uygun pozisyonlama tekniğinin bilinmesi, pediatrik hastalarda güvenli ve etkili hava yolu yönetimini mümkün kılar.
KAYNAKLAR
- https://www.acilcalisanlari.com/endotrakeal-entubasyon.html
- Tracheal Dimensions to the 20th Birthday. Male and female individuals shown separately at age 14 and older. Adapted from Griscom NT, Wohl MEB. Dimensions of the growing trachea related to age and gender. AJR. 1986;146:233-237.
- https://www.maskinduction.com/positioning-infants-and-children-for-airway-management.html
