Pulmoner Embolizm Şiddet İndeksi (PESI)

Pulmoner emboli mortalite ve morbiditesi yüksek, tekrarlayabilen, bazen tanısı güç olan ve önlenebilir bir hastalıktır ve hastanede yatan hastalarda ani ölümlerin %10’nundan sorumlu tutulmaktadır . Klinik tablo embolinin şiddetine, sayısına, lokalizasyon, hastanın yaşı ve kardiyopulmoner hastalık varlığına göre değişiklik gösterir. Hastaların çoğunda nefes darlığı, göğüs ağrısı, takipne gibi semptomlardan en az biri mevcuttur. Fakat semptom ve bulguları spesifik olmadığı için PE tanısı gözden kaçabilir.

Pulmoner trombolide klinik olasılıği belirlemede ve prognozun değerlendirilmesinde  ESC 2014  Pulmoner Emboli yeni kılavuzda daha detaylı ve açık bir yol haritası çizildiği görülmektedir. Bunun için ilk basamakta klinik verilerin değerlendirilmesi ikinci basamakta ise biyobelirteçler ve sağ ventrikül yüklenme bulgularının değerlendirilerek risk sınıflaması yapılması önerilmektedir. Klinik belirteçler: Kötü prognozun en önemli belirleyicisi olarak şok, hipotansyion önceden beri bilinmektedir. Ancak daha yeni kayıt çalışmalarından elde edilen veriler doğrultusunda pulmoner emboli ciddiyet indeksi geliştirilmiş ve geçerliliği araştırılmıştır. Yeni kılavuz Pulmonary Embolism Severity Index (PESI) veya basitleştirilmiş PESI skorlamasının kullanılmasını önermektedir. Bu skorlama sisteminde yaş, erkek cinsiyet, kanser, kronik kalp ve akciğer hastalığı, taşikardi, kan basıncı, solunum sayısı, vücut ısısı, mental durum ve arter oksijen satürasyonu risk faktörleri olarak yer almaktadır. PESI I-II veya basitleştirilmiş PESI 0 ise 30 günlük mortalite riski de ≤%1’dir. PESI özellikle düşük riskli hastaları güvenli bir şekilde belirlemektedir. Basitleştirilmiş PESI ≥1 olanlarda biyobelirteçler ve görüntüleme ile sağ ventrikül yüklenme bulgularının değerlendirilerek daha detaylı risk derecelendirmesi yapılması önerilmektedir. Ekokardiyografi ve BT: Eskiden beri bilindiği gibi sağ ventrikül yüklenmesi ve işlevinin bozulması ekokardiyografi ile ya da sağ ventrikül genişlemesi tomografi ile saptanabilir ve mortalite riskini öngördürür. Bu konuda yeni çalışmalardan elde edilen bilgiler de önceki kılavuz bilgilerini destekler niteliktedir. Biyobelirteçler: Eskiden olduğu gibi prognostik değer taşıyan biyobelirteçler olarak BNP, NT-proBNP, D-dimer, troponin-I ve T ile kalp tipi yağ asit bağlayıcı protein (H-FABP) ön plana çıkmaktadır. Ancak bunların hemodinami bakımından iyi durumda olan hastalarda pozitif öngördürücü değerlerinden çok negatif öngördürücü değerlerinin yüksek olduğu bu nedenle erken taburcu edilme konusunda karar vermek için daha çok işe yarayacağı akılda tutulmalıdır. Diğer biyobelirteçlerin ise rutin kullanım için benimsenebilmesi için daha fazla klinik veriye ihtiyaç vardır. Basitleştirilmiş PESI ≥1 olan ve bunun yanında hem pozitif biyobelirteçleri hem de sağ ventrikül yüklenmesi olan hastalar orta-yüksek risk grubunda kabul edilir ve bu hastaların hemodinami yönünden yakın takibi gereklidir, çünkü kurtarıcı reperfüzyon tedavisine ihtiyaçları olabilir. PESI’dan bağımsız olarak, biyobelirteçler ya da sağ ventrikül yüklenme bulgularından biri bile olumsuz ise bu hastalar orta-düşük risk kategorisinde yer alır ve hastanede takip edilmesi önerilir. Basitleştirilmiş PESI 0 ya da PESI I-II olan ve biyobelirteçleri negatif, sağ ventrikül işlevleri normal olan hastaların (%13-51), yeni veriler ışığında, evden takip edilebileceği belirtilmektedir.

• PESI Sınıf I-II veya sPESI =0 hesaplanan hastalar düşük riskli olarak,
• PESI Sınıf III-IV veya sPESI ≥ 1 bulunan hastalar orta riskli olarak belirlenir.

• https://www.acilcalisanlari.com/akut-pulmoner-emboli-tani-ve-tedavi-kilavuzu-esc-2014.html