43 yaşında kadın hasta, ev içi merdivenden elinde eşya taşıyarak yukarı doğru çıkarken üçüncü basamakta ayağı kaymış ve sol ayak bileği inversiyonda kalacak şekilde burkulma sonrası ayak bileğinde ağrı ve şekil bozukluğu şikayetiyle acil servise başvurdu.
Hastanın fizik muayenesinde sol ayak bileği ödemli ve yer yer hematomlu görünümdeydi. Aktif hareketi ve pasif hareketi ağrılı unstabil olarak değerlendirildi. Diğer ekstremite ve sistem muayenelerinde patolojik bulgu yoktu.
Çekilen direkt grafide medial malleolde, lateral malleolde ve tibia distal uç posteriorunda fraktür ve buna eşlik eden tibiotalar dislokasyon izlendi.
Hastanın analjezisi sağlandıktan sonra ortopedi bölümü ile konsülte edildi. Hastanın uygun sedasyon ile kapalı redüksiyonu sağlandı. Girişimsel sedoanaljezi ile ilgili daha önceki yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
Redüksiyon sonrası ayak bileği atele alınan hastanın, kontrol grafide tibiotalar eklemin başarılı bir şekilde redükte edildiği görüldü. Hasta cerrahi amaçlı ortopedi servisine yatırıldı.
Cotton kırığı; lateral malleol, medial malleol ve tibia distal uç posterior kısmını içeren kırığa denilir. Frederic Jay Cotton (1869-1939) 1910 yılında yazdığı ders kitabının ‘Injuries at and about the ankle’ isimli bölümünde posterior çıkık ve kırık eşlik eden Pott kırığı mekanizmasını ve redüksiyonunu açıklamıştır.
Frederic Jay Cotton:
“Uzun zamandır bu lezyondan bahsediyordum, ta ki Şehir Hastanesi’ndeki bazı hekimler bıkıp bu lezyonu Cotton kırğı olarak isimlendirene kadar.Bahsedilen kırığın karakterisrik özelliği tibianın arka kısmında kama şeklinde bir parçanın ayrılmasıyla birlikte çıkıktır. Bu kama şeklinde parça posterior tibia-astragaloid ligamanı taşır; ayak ve tibial fragman birlikte yukarı ve arkaya doğru hareket eder. Posterior tibia fragmanı ayrıdır ancak her iki malleol kırığı ile ilişki içerisindedir.”
1915 yılında 53 vakadan oluşan bimalleolar kırık ve distal tibianın posterior dislokasyonuna eşlik eden posterior kırık mekanizmasını, redüksiyonunu ve cerrahi tedavisini tanımlamıştır.
Cotton Kırığı; ayak bileği kırıkları adlandırılırken sık kullanılan bir terminoloji olan “Trimalleolar Kırık” olarak adlandırılır, aslında anatomik açıdan karşılığı olmayan bir adlandırmadır. Ayak bileğinde tibia ve fibula malleollerine eşlık eden tibia posteriorunda yer alan kırıkların klinik adlandırması bu şekilde yapılmaktadır.
Özellikle 65 yaş üstü hastalarda ev içi düşmelerde, motorlu araç kazalarında ve spor yaralanmalarında bu kırıklar oldukça sık karşılaşılabilir. Unstabil kırık olan “Cotton kırığı” cerrahi yöntemler ile tedavi edilmelidir. Acil serviste saptanmasının ardından hastaların ortopedi bölümü ile konsülte edilmesi gerekmektedir.
Yazının hazırlanmasında katkı sağlayan Asist. Dr. M. Reha YILMAZ’a teşekkür ederiz.
- https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21803-trimalleolar-fracture#:~:text=A%20trimalleolar%20fracture%20happens%20when,Request%20an%20Appointment
- https://litfl.com/frederic-jay-cotton
