Öne Çıkan Noktalar Kardiyopulmoner Resüsitasyon (CPR) Kılavuzu 2025 AHA

Bu özet, 2025 Amerikan Kalp Derneği (AHA) Kardiyopulmoner Resüsitasyon (CPR) ve Acil Kardiyovasküler Bakım (ECC) kılavuzlarındaki ana konuları ve değişiklikleri özetlemektedir.
2025 kılavuzları; yetişkin, pediatrik ve yenidoğan yaşam desteği, resüsitasyon eğitimi bilimi, bakım sistemleri ve etik konularında kapsamlı bir revizyon sunmaktadır.

Kılavuzlar; resüsitasyon profesyonelleri ve AHA eğitmenleri için hazırlanmıştır ve en önemli veya tartışmalı bilimsel bulgulara, eğitim ve uygulamayı değiştirecek önerilere odaklanmaktadır.

Bu doküman yalnızca bir özet niteliğindedir; ayrıntılı bilimsel kanıtlar, öneri sınıfları ve kanıt düzeyleri için  tam kılavuza başvurulmalıdır.

ÖNERİ SINIFLARI VE KANIT DÜZEYLERİ

AHA kılavuzları önerileri iki boyutta değerlendirir:
1️⃣ Öneri Sınıfı (Class of Recommendation – COR)
2️⃣ Kanıt Düzeyi (Level of Evidence – LOE)

Öneri Sınıfları

Sınıf	Anlamı	Kullanılan İfade
Class 1 (Güçlü)	Faydası >>> Risk	“Önerilir”, “Yapılmalıdır”
Class 2a (Orta)	Faydası >> Risk	“Uygun olabilir”, “Mantıklıdır”
Class 2b (Zayıf)	Faydası ≥ Risk	“Düşünülebilir”, “Belirsiz etkinlik”
Class 3 (Yarar yok)	Faydası = Risk	“Önerilmez”, “Yarar sağlamaz”
Class 3 (Zararlı)	Risk > Fayda	“Zararlıdır”, “Yapılmamalıdır”

 

Kanıt Düzeyleri

Düzey	Açıklama
Level A	Birden fazla yüksek kaliteli randomize kontrollü çalışma (RCT) veya meta-analizlerle desteklenmiş güçlü kanıt
Level B-R	Orta kaliteli RCT’lerden elde edilmiş kanıt
Level B-NR	Randomize olmayan, iyi tasarlanmış gözlemsel veya kayıt çalışmaları
Level C-LD	Sınırlı veriye dayalı klinik veya fizyolojik çalışmalar
Level C-EO	Uzman görüşüne veya klinik deneyime dayalı öneriler

Önemli not:
Bir önerinin “C düzeyinde” olması, zayıf olduğu anlamına gelmez. Bazı klinik konular etik veya pratik nedenlerle randomize çalışmaya uygun değildir; buna rağmen klinik fikir birliğiyle güçlü biçimde önerilebilir.

LEVEL (QUALITY) OF EVIDENCE
Level A	• Yüksek kaliteli birden fazla randomize kontrollü çalışma (RCT) • Yüksek kaliteli RCT’lerin meta-analizleri • Bir veya daha fazla RCT’nin yüksek kaliteli kayıt çalışmalarıyla desteklenmesi
Level B-R	• Orta kaliteli bir veya daha fazla RCT • Orta kaliteli RCT’lerin meta-analizleri
Level B-NR	• İyi tasarlanmış, iyi yürütülmüş randomize olmayan çalışmalar veya gözlemsel kayıtlar • Bu çalışmaların meta-analizleri
Level C-LD	• Kısıtlı veriyle yapılmış gözlemsel veya kayıt çalışmaları • Bu tür çalışmaların meta-analizleri • İnsanlarda yapılmış fizyolojik veya mekanistik çalışmalar
Level C-EO	• Uzman görüşü veya klinik deneyime dayalı fikir birliği

 

CLASS (STRENGTH) OF RECOMMENDATION
Class 1 (Strong)	Fayda >>> Risk	• Önerilir, yapılmalıdır • Yararlıdır / etkilidir • Tedavi/strateji A, B’ye tercih edilir • B’ye göre A seçilmelidir
Class 2a (Orta)	Fayda >> Risk	• Uygun olabilir, mantıklıdır • Yararlı/etkili olabilir • Tedavi/strateji A, B’ye göre tercih edilebilir • A’nın seçilmesi makuldür
Class 2b (Zayıf)	Fayda ≥ Risk	• Düşünülebilir, makul olabilir • Etkinliği belirsiz veya sınırlı • Yarar bilinmiyor veya net değil
Class 3 (Yarar Yok)	Fayda = Risk	• Önerilmez • Etkisiz / fayda sağlamaz • Uygulanmamalıdır
Class 3 (Zararlı)	Risk > Fayda	• Zararlıdır, uygulanmamalıdır • Potansiyel olarak zararlı veya ölümcül • Uygulanmamalıdır / verilmemelidir

COR ve LOE birbirinden bağımsız olarak belirlenir (herhangi bir COR, herhangi bir LOE ile eşleştirilebilir).

LOE C olan bir öneri, zayıf olduğu anlamına gelmez.
Kılavuzlarda ele alınan birçok klinik soru, klinik çalışmalarla doğrudan yanıtlanamaz.
Randomize kontrollü çalışmalar (RCT) mevcut olmasa bile, belirli bir test veya tedavinin yararlı veya etkili olduğuna dair çok güçlü bir klinik görüş birliği olabilir.

• Müdahalenin sonucu veya etkisi belirtilmelidir (örneğin, klinik sonucun iyileştirilmesi, tanısal doğruluğun artırılması veya prognostik bilginin geliştirilmesi).

• Karşılaştırmalı etkinlik önerileri (Class 1 ve 2a; LOE A ve B) için, öneriyi destekleyen çalışmaların, değerlendirilen tedavi veya stratejiler arasında doğrudan karşılaştırmalar içermesi gerekir.

• Kanıt düzeyini değerlendirme yöntemi gelişmektedir; bu kapsamda standart, yaygın olarak kullanılan ve tercihen doğrulanmış kanıt derecelendirme araçlarının uygulanması ve sistematik derlemelerde “Kanıt İnceleme Komitesi” (Evidence Review Committee) kullanımının dâhil edilmesi önerilir.

Kısaltmalar:
COR: Class of Recommendation (Öneri Sınıfı)
EO: Expert Opinion (Uzman Görüşü)
LD: Limited Data (Sınırlı Veri)
LOE: Level of Evidence (Kanıt Düzeyi)
NR: Nonrandomized (Randomize olmayan)
R: Randomized (Randomize)
RCT: Randomized Controlled Trial (Randomize Kontrollü Çalışma)

2025 KILAVUZLARINDAKİ GENEL DURUM

• Toplam 760 öneri bulunmaktadır:

  • 233 Class 1 (kesin öneri)

  • 451 Class 2 (orta/zayıf öneri)

  • 76 Class 3 (yararsız veya zararlı)

• Bunların sadece 11 tanesi (%1,4) yüksek kaliteli randomize kanıtlara (Level A) dayanmaktadır.
  ➤ Bu durum, resüsitasyon araştırmalarında yüksek kaliteli RCT yapmanın hâlen çok zor olduğunu göstermektedir.

• AHA, çıkar çatışmalarını önlemek için tüm yazar ve katılımcılardan şeffaflık beyanı istemiştir.
  Yazım grubu başkanlarının ve üyelerinin en az %50’si herhangi bir finansal çıkar ilişkisi olmayan kişilerden seçilmiştir.

ETİK

Temel Konular ve Önemli Değişiklikler

CPR ve ECC uygulamaları genellikle beklenmedik, yüksek stresli durumlardır. Bu nedenle hem bireysel sağlık profesyonelleri hem de sağlık kuruluşları etik açıdan zorlayıcı kararlarla karşılaşabilir.

2025 kılavuzları, etik konulara özel olarak ayrılmış yeni bir bölüm içerir.
Bu bölüm; sağlık çalışanlarının sorumluluklarını, karar verme ilkelerini ve toplumda adaletin sağlanmasına yönelik çerçeveleri tanımlar.

Yeni eklenen noktalar şunlardır:

• Etik kavramların anlatımı artık daha narratif ve öğretici bir biçimde yapılmıştır.

• Sağlık çalışanları ve kurumlarının, sosyal belirleyicilerden kaynaklanan sağlık eşitsizliklerini aktif biçimde gidermesi gerektiği vurgulanır.

• CPR’ın fiziksel, duygusal ve etik etkileri hem hastalar hem aileleri hem de sağlık profesyonelleri açısından ele alınır.

Temel Etik İlkeler

Modern tıp etiğinde en yaygın kullanılan yaklaşım “Prensipçilik (Principlism)” olarak adlandırılır.
Bu yaklaşım dört eşit öneme sahip ilkeye dayanır:

İlke	Tanım
Yararlılık (Beneficence)	Hastanın yararına olacak eylemlerde bulunmak.
Zarar vermeme (Nonmaleficence)	Hastaya zarar verebilecek uygulamalardan kaçınmak.
Özerklik (Autonomy)	Hastanın kendi bakımına dair bilgilendirilmiş karar verme hakkına saygı göstermek.
Adalet (Justice)	Her bireye adil, eşit ve uygun şekilde davranmak.

Bunlara ek olarak 2025 kılavuzları, farklı etik çerçeveleri de tanımlar:

• Anlatı etiği (Narrative ethics)

• Erdem etiği (Virtue ethics)

• Kriz koşullarında etik (Crisis standards of care)

• İnsana saygı ve onur etiği (Dignity)

Bu çerçeveler, özellikle kriz veya belirsizlik anlarında karar almayı kolaylaştıran tamamlayıcı yaklaşımlardır.

Eşitlikçi Sağlık ve Resüsitasyon Hakkı

AHA’nın “herkes için kardiyovasküler sağlığı geliştirme” hedefi, sağlık hizmetlerindeki sistematik eşitsizlikler giderilmeden gerçekleşemez.

• Sosyoekonomik koşullar, eğitim düzeyi, ırk, dil, toplumsal cinsiyet gibi sosyal belirleyiciler CPR sonuçlarını doğrudan etkiler.

• Bu nedenle sağlık çalışanları ve kurumları, yapısal eşitsizlikleri azaltmak ve adil bakım sağlamak için aktif çaba göstermelidir.

• Bu sadece klinik bir görev değil, etik bir yükümlülüktür.

Resüsitasyon Kararlarında Etik Yaklaşım

Kardiyak arrest durumlarında, sağlık çalışanları sıkça şu kararları vermek zorunda kalır:

1. Resüsitasyona başlanmalı mı?

2. Ne kadar süre devam edilmeli?

3. Ne zaman sonlandırılmalı?

AHA’ya göre genel ilke:

Varsayılan yaklaşım CPR’a başlamaktır,
ancak üç istisna vardır:

• Sağlık çalışanı için ciddi fiziksel tehlike varsa,

• Geri dönüşsüz ölüm belirtileri varsa (ör. rigor mortis, çürümeye başlamış beden),

• Hastanın önceden belgelenmiş “CPR istemiyorum” (Do Not Resuscitate – DNR) kararı varsa.

Eğer hastanın isteği belgelenmemişse, karar vekil kişi (surrogate) tarafından “hastanın yerine karar verme ilkesi (substituted judgment)” çerçevesinde alınmalıdır.

Ortak Karar Verme (Shared Decision-Making)

Resüsitasyon gibi kritik kararlar mümkünse paylaşımlı karar verme yöntemiyle alınmalıdır.
Bu süreç şu adımlardan oluşur:

1. Sağlık çalışanı, hastanın mevcut durumunu net biçimde açıklar.

2. Tüm tıbbi seçenekler hasta veya vekiline sunulur.

3. Hastanın değerleri, hedefleri ve tercihleri belirlenir.

4. Bu tercihlerle uyumlu tıbbi öneri yapılır.

5. Son kararda hasta/vekili desteklenir.

Tedavi Etmeme (Futility) Durumları

Bazı durumlarda uygulanan tedavinin hastaya gerçek bir yarar sağlamayacağı açıktır.
Bu gibi durumlarda:

• Sağlık profesyonelleri etik olarak tedaviyi sürdürmek zorunda değildir.

• Ancak bu karar subjektif olabilir ve çatışma doğurabilir.

• Bu nedenle kararlar hastane etik kurulu veya etik danışman gözetiminde alınmalıdır.

Diğer Etik Konular

• Resüsitasyon araştırmaları sırasında bilgilendirilmiş onam (informed consent) genellikle mümkün değildir. Bu nedenle yalnızca etik kurul onayı olan, “onamdan muafiyet” koşullarını sağlayan araştırmalar yapılmalıdır.

• Sağlık çalışanlarının güvenliği önemlidir. CPR sırasında fiziksel yaralanma veya moral yorgunluk (moral distress) riski taşıyan personel desteklenmelidir.

• Ailelerin CPR sırasında bulunmasına izin verilmesi, yas sürecini ve psikolojik iyileşmeyi kolaylaştırabilir. Ancak kurumlar bu uygulama için politikalar ve eğitim oluşturmalıdır.

• Kriz standartları (Crisis Standards of Care): Afet, salgın veya kaynak kıtlığı durumlarında sağlık çalışanlarının etik sorumluluğu devam eder. Adalet ve fayda dengesine göre kaynak paylaşımı yapılmalıdır.

• ECPR (Ekstrakorporeal CPR) ve organ bağışı süreçleri özel etik tartışmalar içerir. Organ bağışı kararları, yaşam desteğinin sonlandırılması kararından bağımsız olarak alınmalıdır.

 Sonuç:

2025 kılavuzları, etik karar vermeyi yalnızca bireysel vicdana bırakmamakta; sağlık sisteminin, kurumların ve toplumun ortak sorumluluğu olarak tanımlamaktadır.

Sistem Yaklaşımları

Genel Bakış

Kardiyak arrest sonrası sağkalım, yalnızca bireysel beceriye değil; insanlar, protokoller, politikalar ve kaynaklardan oluşan entegre sistemlerin varlığına bağlıdır.
Bu sistemler aynı zamanda sürekli veri toplama, analiz ve kalite iyileştirme döngüsüyle desteklenmelidir.

Kılavuz, “Kurtarma Zinciri (Chain of Survival)” kavramını hem erişkin hem de pediatrik, hem hastane içi (IHCA) hem de hastane dışı (OHCA) vakalar için tek bir birleşik model hâline getirmiştir.

Şekil 3. Kardiyak Arrest Yaşam Zinciri

1. Tanıma ve Acil Yardımın Aktive Edilmesi (Recognition and Emergency Activation)
   Kardiyak arrestin hızlı tanınması ve acil yardım sisteminin (112) derhal çağrılması.

2. Yüksek Kaliteli CPR (High-Quality CPR)
   Erken ve etkili göğüs kompresyonları ile temel yaşam desteğinin uygulanması.

3. Defibrilasyon (Defibrillation)
   Şok uygulanabilir ritimlerde hızlı defibrilasyonun sağlanması.

4. İleri Resüsitasyon (Advanced Resuscitation)
   İleri hava yolu yönetimi, ilaç uygulamaları ve monitörize resüsitasyonun gerçekleştirilmesi.

5. Kardiyak Arrest Sonrası Bakım (Post–Cardiac Arrest Care)
   Spontan dolaşımın geri dönmesinden sonra yoğun bakımda nörolojik ve hemodinamik desteğin sürdürülmesi.

6. İyileşme ve Hayatta Kalma (Recovery and Survivorship)
   Hastanın uzun dönem takibi, rehabilitasyonu ve yaşam kalitesinin artırılmasına yönelik destek süreçleri.

Önemli Yenilikler ve Değişiklikler

1. Birleşik Kurtarma Zinciri:

   • Artık erişkin ve pediatrik hastane içi/dışı kardiyak arrest vakaları için tek bir zincir kullanılacaktır.

   • Bu zincir; önleme ve hazırlık, ardından erken tanı, etkin resüsitasyon, arrest sonrası bakım ve iyileşme süreci aşamalarını kapsar.

   • Bu yaklaşım, önleme stratejilerinin CPR başarısını artırabileceğini vurgular

2. Toplum Tabanlı Girişimler:

   • Halkın CPR konusunda bilinçlendirilmesi ve AED (otomatik eksternal defibrilatör) kullanımının artırılması için sistematik toplum programları önerilir.

   • Naloksonun halkın erişimine sunulması, tıpkı defibrilatörler gibi yaşam kurtarıcı halk müdahalesi araçları arasına alınmıştır

3. Erken Uyarı ve Hızlı Müdahale Ekipleri:

   • Pediatrik ve erişkin hastalarda erken uyarı sistemleri, hızlı müdahale ekipleri (Rapid Response Teams) veya tıbbi acil ekipleri (Medical Emergency Teams) önerilir.

   • Ayrıca, hastane içi arresti önlemek için “güvenlik toplantıları (safety huddles)” kavramı yeni olarak eklenmiştir.

Saha (Prehospital) ve Hastane İçi Kod Ekipleri

Saha (OHCA) Resüsitasyonu:

• Olay yerinde resüsitasyonun tamamlanması ve nakil öncesi kalıcı ROSC (spontan dolaşımın geri dönmesi) hedeflenmelidir.
• Bu, CPR kalitesini artırır ve sağlık çalışanı güvenliğini korur.
• Resüsitasyonun sonlandırılması (termination of resuscitation) eğitimi, paramediklerin ölüm bildirimini uygun biçimde yapabilmesi için önemlidir.

Hastane İçi Kod Ekipleri:

• Kod ekipleri, ileri yaşam desteği (ALS) eğitimi almış ve rollerin açıkça tanımlandığı profesyonellerden oluşmalıdır.

• Simülasyon temelli eğitim ekip koordinasyonunu ve müdahale etkinliğini artırır.

ECPR (Ekstrakorporeal CPR) ve Bölgesel Sistemler

• ECPR programına sahip merkezlerin, hasta seçimi kriterlerini düzenli olarak gözden geçirmesi önerilir.

• ECPR uygulayıcılarının, özellikle erişkin periferik kanülasyonlarda, perkütan teknik konusunda deneyimli olması gerekir.

• ECPR yüksek maliyetli ve kaynak yoğun bir yöntem olduğundan, bölgesel sistemler (regionalized approach) oluşturmak; kaynak kullanımını optimize eder ve eşit erişimi destekler.

• Sınırlı sayıda, dikkatle seçilmiş erişkin OHCA vakalarında resüsitasyon sırasında hızlı nakil (intra-arrest transport) düşünülebilir.

Organ Bağışı Sistemleri

• Kurumlar, kardiyak arrest sonrası organ bağışını kolaylaştıran ve değerlendiren sistemler kurmalıdır.

• Bu sistemler, yerel yasal ve etik düzenlemelere uygun olmalıdır.

• Farklı ülkelerdeki bağış politikaları kültürel değerlere göre değişiklik gösterdiğinden, kurumlar halk güvenini artıracak şeffaf süreçler geliştirmelidir

  252500_Hghlghts_2025ECCGuidelin…

Kardiyak Arrest Sonrası Rehabilitasyon ve Takip

• Kardiyak arrestten sağ kurtulan hastalar için bütüncül, entegre takip sistemleri önerilmektedir.

  • Taburculuk öncesi değerlendirme,

  • Taburculuk sonrası yeniden değerlendirme,

  • Uzun dönem fiziksel, bilişsel ve duygusal ihtiyaçların yönetimi.

• Bu, multidisipliner ekip koordinasyonu gerektirir: hastane içi ve dışı sağlayıcılar arasında iş birliği kurulmalıdır.

Özet

2025 kılavuzları, resüsitasyonun yalnızca bir olay değil, sistemsel bir süreç olduğunu vurgular.
Etkili bir resüsitasyon sistemi:

• Eğitimli personel,

• Net protokoller,

• Veri temelli kalite iyileştirme,

• Toplum katılımı,

• Etik ve adil kaynak yönetimiyle mümkündür.

Yenidoğan Yaşam Desteği (Neonatal Life Support)

Genel Bakış

ABD ve Kanada’da her yıl yaklaşık 4 milyon doğum gerçekleşmektedir.
Bu bebeklerin her 10 ila 20’sinden biri, doğum sonrası rahim içi sıvı dolu ortamdan hava dolu ortama geçerken yardıma ihtiyaç duyar.

Her doğumda, bu geçişi kolaylaştırmak için eğitimli ve donanımlı bir sağlık profesyonelinin hazır bulunması hayati önem taşır.

Önemli Noktalar ve Başlıca Değişiklikler

1. Kapsamlı Yenidoğan Bakım Zinciri

• Yenidoğan bakım zinciri artık doğum öncesinden başlar:
  Prenatal bakım → doğum → resüsitasyon → toparlanma → postnatal izlem.

• Bu zincir boyunca amaç, sağlıklı bir geçişi kolaylaştırmak ve uzun dönem sağkalımı desteklemektir.

2. Hazırlık ve Antisipasyon

• Yenidoğan resüsitasyonu, ekip düzeyinde hazırlık ve önceden planlama (anticipation) gerektirir.

• Sağlık profesyonelleri, bireysel ve ekip olarak düzenli simülasyon temelli eğitim almalıdır.

• Ekip üyeleri, rollerini önceden belirlemeli ve doğum anında hızlıca uygulamaya geçmelidir.

3. Göbek Kordonunun Geciktirilmiş Klemplenmesi

• Yeni öneri (2025):
  Göbek kordonu en az 60 saniye geciktirilerek klemplenmelidir.

• Çoğu bebek, bu süre içinde:

  • Değerlendirilebilir,

  • Monitörize edilebilir,

  • Anne ile ten tene temas sürdürebilir.

Bu uygulama, yenidoğanda kan hacmini artırır, demir depolarını güçlendirir ve uzun dönem nörogelişimsel sonuçları iyileştirebilir.

4. Ventilasyonun Önceliği

• Akciğer ventilasyonu, resüsitasyonun en önemli basamağıdır.

• Solunumun başlaması, oksijenlenmenin sağlanması ve dolaşımın desteklenmesi için:

  • Tepe inspiratuar basınç: 20–30 cmH₂O

  • Solunum hızı: 30–60/dk önerilir.

• Eğer kalp hızı 100/dk’nın altında kalırsa, ventilasyonun etkinliği değerlendirilir ve düzeltici adımlar (MR SOPA) uygulanır.

• Gerekirse laringeal maske veya endotrakeal tüp kullanılır.

5. Göğüs Kompresyonu

• Endikasyon: Kalp hızı <60/dk ise, ventilasyona rağmen.

• Oran: 3 kompresyon : 1 ventilasyon (3:1 oranı).

• Hedef hız: Dakikada yaklaşık 120 olay (90 kompresyon + 30 ventilasyon).

• Kompresyonlar iki başparmak tekniğiyle göğsün alt yarısına uygulanır.

6. Oksijen Kullanımı ve Satürasyon Takibi

• Yenidoğanlarda resüsitasyon sırasında oda havası (FiO₂ 0.21) ile başlanması önerilir.

• Hipoksi veya persistan bradikardi durumunda oksijen kademeli olarak artırılır.

• Pulse oksimetre, doğumdan hemen sonra sağ el veya bileğe (preduktal yerleşim) takılmalıdır.

7. Yeni Eklenen Uygulamalar

Bazı uygulamalar zaten birçok merkezde rutin olarak yapılmaktaydı ancak 2025 kılavuzunda kanıt düzeyiyle birlikte resmî öneri haline getirildi:

• Göğüs kompresyonu pozisyonunun netleştirilmesi,

• Pulse oksimetre yerleştirme zamanlaması,

• Ventilasyon düzeltici adımların sıralı uygulanması,

• Laringeal maske kullanımının yaygınlaştırılması.

8. İlaç Kullanımı

• Epinefrin yalnızca kalp hızı <60/dk olup, 30 saniye etkili ventilasyon ve 60 saniye kompresyona rağmen düzelmeyen vakalarda uygulanır.

• Doz: 0.01–0.03 mg/kg IV (0.1–0.3 mL/kg, 1:10.000 solüsyon).

• Alternatif yol: Umbilikal ven kateteri veya intraosseöz yol.

9. Termoregülasyon

• Yenidoğanlarda hipotermi, mortaliteyi artırır.

• İlk 10 dakika içinde vücut ısısı korunmalıdır:

  • Sıcak odada doğum (≥26 °C),

  • Kurulama, plastik örtü veya radyan ısıtıcı kullanımı,

  • Prematürelerde ek ısı kaybı önlemleri.

10. Takip ve Aile Eğitimi

• Resüsitasyon sonrası izlemde bebeklerin:

  • Nörolojik durumu,

  • Beslenme yeterliliği,

  • Solunum ve dolaşım stabilitesi değerlendirilmelidir.

• Ailelere evde izlem ve riskli durumlar hakkında eğitim verilmelidir.

Şekil 4. Yenidoğan Resüsitasyon Algoritması

Doğum öncesi hazırlık:

• Antenatal danışmanlık

• Ekip bilgilendirmesi

• Ekipman kontrolü

Doğum → Kordon yönetim planını başlat

Term gebelik, iyi tonus, nefes alıyor veya ağlıyor mu?

• Evet: Anneyle ten teması kur, rutin bakım, normal sıcaklığı koru, sürekli değerlendirme yap.

• Hayır: Vücut ısısını koru, kurula, uygun pozisyon ver, gerekirse hava yolunu temizle ve uyar.

Apne veya gasping var mı? Kalp hızı <100/dk mı?

• Evet: Ventilasyon başlat, pulse oksimetre tak, kardiyak monitör düşün.

• Hayır: Zorlanmış solunum veya kalıcı siyanoz var mı?

  • Evet: Pulse oksimetre, gerekirse oksijen ver, CPAP düşün.

  • Hayır: Resüsitasyon sonrası bakım, aile ile iletişim, ekip değerlendirmesi.

Kalp hızı <100/dk mı?

• Evet: Ventilasyon düzeltici adımlar, entübasyon veya laringeal maske düşün, kardiyak monitör uygula.

• Hayır: İzle ve değerlendir.

Kalp hızı <60/dk mı?

• Evet:

  • Entübe et veya laringeal maske yerleştir

  • Göğüs kompresyonu başlat (3:1 oranında ventilasyon ile koordineli)

  • %100 oksijen kullan

  • UVC (Umbilikal Ven Kateteri) veya IO (İntraosseöz erişim) uygula

• Hayır: İzle.

Kalp hızı 60/dk’nın altında kalıyor mu?

• Evet:

  • Her 3–5 dakikada bir UVC veya IO yoluyla epinefrin uygula

  • Kalp hızı <60/dk kalırsa: hipovolemi veya pnömotoraks düşün

Zaman	SpO₂ Hedefi
2. dakika	%65–70
3. dakika	%70–75
4. dakika	%75–80
5. dakika	%80–85
10. dakika	%85–95

Şekil 5. Yenidoğan Bakım Zinciri

1️⃣ Prevention (Önleme)
Yenidoğan morbidite ve mortalitesini azaltmak için gebelik öncesi ve gebelik süresince risk faktörlerinin belirlenmesi, doğum öncesi eğitim ve hazırlığın sağlanması.

2️⃣ Recognition and Activation (Tanı ve Yardım Çağrısı)
Riskli doğumların erken tanınması, uygun ekip ve donanımın çağrılması, doğum öncesi planlamanın yapılması.

3️⃣ Initial Steps (İlk Basamaklar)
Doğumdan hemen sonra ısı kontrolü, kurutma, pozisyon verme, hava yolunun açılması ve stimülasyon uygulanması.

4️⃣ Ventilation (Ventilasyon)
Apne veya yetersiz solunum durumunda pozitif basınçlı ventilasyonun (PPV) başlatılması ve oksijen satürasyonunun izlenmesi.

5️⃣ Advanced Resuscitation (İleri Resüsitasyon)
Kalp hızı <60/dk olduğunda entübasyon, göğüs kompresyonu, adrenalin uygulaması gibi ileri girişimlerin yapılması.

6️⃣ Postnatal Care (Doğum Sonrası Bakım)
Spontan dolaşım sağlandıktan sonra vital bulguların takibi, hipoglisemi ve hipotermiden korunma, aileyle temasın sağlanması.

7️⃣ Recovery (İyileşme ve İzlem)
Nörolojik değerlendirme, beslenme desteği, uzun dönem rehabilitasyon ve aileye psikososyal destek.

Sonuç

2025 AHA Yenidoğan Yaşam Desteği önerileri, erken hazırlık, ekip uyumu, etkili ventilasyon ve aile odaklı bakım ilkelerine dayanır.
Amaç yalnızca hayatta kalmayı değil, nörolojik olarak sağlıklı bir yaşam kalitesi sağlamaktır.

Pediatrik Temel Yaşam Desteği (PBLS)

Genel Bakış

Çocuklarda kardiyak arrest genellikle primer kardiyak nedenlerden değil, sekonder nedenlerden (hipoksi, şok, travma) kaynaklanır.
Bu nedenle erken tanı, ventilasyonun korunması ve etkin göğüs kompresyonu temel öneme sahiptir.

PBLS’nin amacı; kalp ve solunum durması gelişmeden önce erken müdahale ile hipoksi ve dolaşım yetmezliğini önlemektir.

2025 Kılavuzundaki Temel Güncellemeler

1. Kompresyon-ventilasyon dengesi

• Kompresyon derinliği: Göğüs ön-arka çapının en az 1/3’ü kadar,

  • Bebeklerde yaklaşık 4 cm,

  • Çocuklarda yaklaşık 5 cm.

• Kompresyon hızı: Dakikada 100–120.

• Kompresyon araları <10 saniye olmalıdır.

• Her kompresyon sonrası göğüs tamamen geri dönmelidir (recoil).

2. Kompresyon Tekniği

• Bebeklerde (<1 yaş):

  • Tek kurtarıcı varsa: İki parmak tekniği (sternumun alt yarısına).

  • İki kurtarıcı varsa: İki başparmak tekniği (thumb-encircling) önerilir.

• Çocuklarda (>1 yaş):

  • Tek kurtarıcı: Bir elin topuğu,

  • Büyük çocuk veya iki kurtarıcı varsa: İki elin topuklarıyla göğüs ortasına kompresyon yapılır.

3. Ventilasyon ve Solunum Yönetimi

• Solunum değerlendirmesi için:

  • 10 saniyeyi aşmayacak şekilde “bak–dinle–hisset” yöntemiyle kontrol yapılır.

• Solunum yoksa veya anormalse (agonal solunum):

  • Kurtarıcı sayısına göre 2 soluk → 30 kompresyon (tek kurtarıcı)

  • 2 soluk → 15 kompresyon (iki kurtarıcı) uygulanır.

• Soluk verme süresi 1 saniye olmalı ve göğüs yükselmesi gözlenmelidir.

• Baş–çene kaldırma (head tilt–chin lift) tekniği hava yolu açıklığı sağlar; travma şüphesi varsa çene itme (jaw thrust) tercih edilir.

4. Yabancı Cisimle Tıkanma (FBAO)

• Bebeklerde (<1 yaş):

  • 5 sırt darbesi + 5 göğüs itişi döngüsel olarak uygulanır.

• Çocuklarda (>1 yaş):

  • Bilinci açık çocukta: 5 sırt darbesi + 5 abdominal itiş (Heimlich manevrası).

  • Bilinç kaybı gelişirse: CPR’a başlanır, her kompresyondan önce ağız içi kontrol edilir.

• Körlemesine parmakla süpürme yapılmamalıdır.

5. Defibrilasyon (AED Kullanımı)

• Çocuk AED pedleri (varsa) tercih edilir.

• Eğer yoksa, erişkin pedleri kullanılabilir ancak bir ped göğse, diğeri sırta (anteroposterior yerleşim) uygulanır.

• Enerji dozu: 2–4 J/kg (ilk şok), gerekirse 4 J/kg’a kadar artırılır.

• AED çocuk moduna ayarlanmalıdır (varsa).

6. Olay Zinciri (Pediatric Chain of Survival)

AHA, çocuklar için tek ve birleşik bir kurtarma zinciri önermektedir:

Halk	Tanım	Amaç
1️⃣ Önleme	Boğulma, travma, SIDS gibi önlenebilir nedenleri azaltmak	Arrest gelişimini engellemek
2️⃣ Tanı ve Yardım Çağrısı	Kardiyak arrestin hızlı tanınması ve 112 çağrısı	Müdahale gecikmesini önlemek
3️⃣ Yüksek Kaliteli CPR	Kompresyon derinliği, hızı ve minimal kesinti	ROSC oranını artırmak
4️⃣ Defibrilasyon (gerekirse)	Şok uygulanabilir ritimlerde hızlı defibrilasyon	VF/VT’nin erken sonlandırılması
5️⃣ İleri Yaşam Desteği (PALS)	İlaçlar, hava yolu, monitörizasyon	ROSC ve stabilizasyon
6️⃣ Arrest Sonrası Bakım	Nörolojik iyileşme ve rehabilitasyon	Uzun dönem sağkalım

7. CPR Kalitesinin İzlenmesi

• Kapnografi (ETCO₂) monitörizasyonu önerilir.

  • ETCO₂ >15 mmHg, etkili kompresyon göstergesidir.

• Pulse oksimetre ile oksijen satürasyonu izlenir (SpO₂ 94–99% hedef).

• CPR sırasında aşırı ventilasyondan kaçınılmalıdır.

8. Resüsitasyonun Sonlandırılması

• ROSC (spontan dolaşım) sağlanamayan pediatrik vakalarda, sonlandırma kararı hastane içi ekip lideri tarafından alınmalıdır.

• Aile bilgilendirilirken empati ve psikolojik destek sağlanmalıdır.

Sonuç

Pediatrik temel yaşam desteği, erken tanı + kaliteli CPR + uygun ventilasyon üçlüsüne dayanır.
AHA 2025 kılavuzu, çocuklarda resüsitasyonun başarısının yalnızca teknik değil, sistematik ve ekip temelli olduğunu vurgular.

Erişkin Temel Yaşam Desteği (Adult Basic Life Support – BLS)

Genel Bakış

Erişkinlerde kardiyak arrestin yönetimi, sağkalımı belirleyen en kritik aşamadır.
Erken tanı, erken CPR ve erken defibrilasyon sağkalımı doğrudan artırır.
2025 kılavuzu, özellikle saha (OHCA) ve hastane içi (IHCA) durumlar arasında uyumlu protokoller oluşturmayı amaçlamaktadır.

2025 Kılavuzundaki Başlıca Güncellemeler

1. Kardiyak Arrestin Tanınması

• CPR’a hemen başlamak için gereksiz gecikmelerden kaçınılmalıdır.

• Bilinç kontrolü: Hasta yanıt vermiyorsa ve solunum yoksa veya anormalse (agonal solunum), 112 aranır ve CPR başlatılır.

• Agonal solunum (yavaş, düzensiz, hırıltılı) kalp durmasının bir göstergesidir ve “nefes alıyor” olarak değerlendirilmemelidir.

2. Göğüs Kompresyonu

• Hız: Dakikada 100–120.

• Derinlik: 5–6 cm (göğüs ön-arka çapının yaklaşık 1/3’ü).

• Tam geri çekilme (recoil): Her kompresyondan sonra göğüs tamamen eski konumuna dönmelidir.

• Kompresyon/ventilasyon oranı:

  • Tek kurtarıcı → 30:2

  • İki kurtarıcı → yine 30:2 (erişkinlerde oran değişmez).

• Kesintisiz CPR: Kompresyon araları 10 saniyeyi geçmemelidir.

• Yüksek kaliteli CPR, hayatta kalma oranlarını 2–3 kat artırabilir.

3. Ventilasyon ve Hava Yolu Yönetimi

• Baş–çene kaldırma (head tilt–chin lift) yöntemi hava yolunu açmak için kullanılabilir.

  • Travmalı hastalarda dikkatli uygulanmalıdır.

• Solunum yoksa veya yetersizse:

  • 30 kompresyon sonrası 2 kurtarıcı nefes (her biri 1 saniye, göğüs yükselmesi gözlenecek).

• Aşırı ventilasyon (yüksek hacim veya hız) intratorasik basıncı artırarak venöz dönüşü azaltır; bundan kaçınılmalıdır.

• Gelişmiş hava yolu (endotrakeal tüp, laringeal maske) mevcutsa:

  • Kompresyon durdurulmadan her 6 saniyede 1 ventilasyon (≈10/dk) uygulanır.

4. Defibrilasyon (AED Kullanımı)

• Erişkin kardiyak arrestte erken defibrilasyon en güçlü prognostik faktördür.

• Otomatik eksternal defibrilatör (AED) mümkün olan en kısa sürede kullanılmalıdır.

• Pedler yerleştirilmeden önce göğüs kuru olmalı, metal yüzey veya suyla temas olmamalıdır.

• Ped yerleşimi: Sağ üst göğüs–sol alt toraks (anterolateral).

• Şok sonrası hemen CPR’a devam edilir (2 dakika boyunca).

• Şok uygulanabilir ritimler: VF (ventriküler fibrilasyon) ve nabızsız VT (ventriküler taşikardi).

5. Yabancı Cisim Tıkanması (FBAO)

Şekil 6. Erişkin Yabancı Cisimle Tıkanma (FBAO) Algoritması

1️⃣ Olay yerinin güvenliğini sağla.

• Çevrenin güvenli olduğundan emin ol.

2️⃣ Ciddi hava yolu tıkanıklığı (severe FBAO) belirtilerini kontrol et:

• Zayıf veya hiç öksürük olmaması

• Konuşamama

• Renk değişikliği (siyanoz)

• Bilinç değişikliği

• Apne

Yoksa (absent):

• Hastayı öksürmeye teşvik et

• Durumu izle, ciddi tıkanma gelişimine karşı takip et

Varsa (present):

• Acil yardım sistemini aktive et (112 çağrısı)

3️⃣ Hasta tepkili mi?

• Evet:
  5 sırt darbesi (back blows) → ardından
  5 abdominal itme (Heimlich manevrası)
   Bu döngüyü, yabancı cisim çıkana veya hasta yanıtsız hale gelene kadar tekrarla
   Cisim çıktıysa, ileri bakım gelene kadar izlemeyi sürdür

• Hayır (yanıtsız):
   CPR (KPR) başlat
   İleri yaşam desteği (BLS algoritması) uygulanıncaya kadar devam et
  Kompresyonlarla başla
   Nefes vermeden önce ağızda görünen yabancı cisim varsa çıkar

Not:

• Gebeliğin ileri dönemindeki veya kurtarıcının hastanın karnını kavrayamadığı durumlarda, 5 göğüs itmesi uygulanmalıdır.

• Bilinç açık erişkin:

  • 5 sırt darbesi + 5 abdominal itiş (Heimlich manevrası) döngüsü uygulanır.

  • Tıkanma çözülene kadar devam edilir.

• Bilinç kaybı gelişirse:

  • Hasta yere yatırılır, CPR başlatılır.

  • Her kompresyondan sonra ağız içi kontrol edilir; görülürse yabancı cisim çıkarılır.

• Körlemesine parmakla süpürme yapılmamalıdır.

6. Hava Yolu Yardımcıları ve Ventilasyon Cihazları

• C-pocket mask, bag-valve-mask (ambu) veya supraglottik airway kullanılabilir.

• Ekip varsa, ventilasyon ve kompresyon görevleri ayrılmalıdır (biri kompresyon, biri hava yolu).

• Mekanik CPR cihazları, rutin kullanımı desteklenmemektedir (Class 2b).

  • Ancak CPR kalitesinin düşük olacağı (ör. uzun nakiller) durumlarda düşünülebilir.

7. Kurtarıcı Güvenliği

• Kurtarıcı, ortam güvenliğini her zaman kontrol etmelidir.

• Elektrik, trafik, toksik gaz veya silah gibi tehditler varsa, ortam güvenliği sağlanmadan CPR’a başlanmaz.

• Kişisel koruyucu ekipman (PPE), özellikle COVID-19 sonrası dönemde yeniden vurgulanmıştır.

8. Solunumla İlgili Yeni Öneriler

• Ağızdan ağıza ventilasyon hâlâ geçerli bir yöntemdir, ancak:

  • Maske yoksa ve kurtarıcı bunu yapmaya istekli değilse, ellerle sadece kompresyon (Hands-only CPR) yapılması yine de önerilir (Class 1).

• Hands-only CPR, özellikle tanık olunan erişkin ani kardiyak arrestlerde etkili ve yaşam kurtarıcıdır.

9. Kurtarma Zinciri (Adult Chain of Survival)

Halk	Aşama	Açıklama
1️⃣	Tanı ve Yardım Çağrısı	Bilinç ve solunum kontrolü, 112 çağrısı
2️⃣	Erken CPR	Yüksek kaliteli, kesintisiz kompresyon
3️⃣	Erken Defibrilasyon	AED’nin hızlı uygulanması
4️⃣	İleri Yaşam Desteği	Ekip tarafından hava yolu, ilaç, monitörizasyon
5️⃣	Arrest Sonrası Bakım	Nörolojik ve hemodinamik stabilizasyon, rehabilitasyon

 

10. Yeni (2025) Ek Öneriler

• Baş-çene kaldırma tekniği, travma şüphesi olsa dahi bazı durumlarda dikkatli biçimde uygulanabilir (yeni Class 2b öneri).

• Oksijen ve ventilasyonun gecikmemesi önemli: Her 6 saniyede bir ventilasyon (≈10/dk).

• Defibrilasyon sonrası 2 dakika CPR uygulanmalı; ritim kontrolü ondan sonra yapılmalıdır.

• Mekanik CPR cihazlarının rutin kullanımı önerilmez (ancak özel durumlarda kabul edilebilir).

Sonuç

Erişkin temel yaşam desteği, 2025 kılavuzunda şu ilkelere dayanır:

“Erken tanı, erken CPR, erken defibrilasyon ve güvenli uygulama.”

Bu basit zincir doğru uygulandığında, hastane öncesi sağkalımı %10’dan %30’a kadar artırabilir.

Pediatrik İleri Yaşam Desteği (PALS – Pediatric Advanced Life Support)

Genel Bakış

Pediatrik kardiyak arrestler genellikle hipoksemi, hipovolemi veya şok gibi önlenebilir nedenlerle ortaya çıkar.
Bu nedenle 2025 kılavuzunun temel hedefi, erken tanı, hızlı müdahale ve post-resüsitasyon takibini güçlendirmektir.

Yeni kılavuzda özellikle şu konular vurgulanmıştır:

• Epinefrin uygulama zamanlaması,

• Kapnografi ve invazif monitörizasyonun rolü,

• Arrest sonrası nörolojik değerlendirme,

• Uzun dönem psikososyal izlem.

1. Epinefrin Uygulama Zamanlaması

• Yeni öneri (2025):
  Non-şoklanabilir ritimlerde (asistol veya nabızsız elektriksel aktivite – PEA) epinefrin ilk 3 dakika içinde verilmelidir (Class 1, LOE B-NR).

• Epinefrin, her 3–5 dakikada bir tekrarlanabilir.

• Şoklanabilir ritimlerde (VF/VT) epinefrin başarısız ilk defibrilasyon sonrasında uygulanmalıdır.

Gerekçe:
Erken epinefrin, koroner ve serebral perfüzyonu artırır, ROSC oranını yükseltir ve nörolojik sonuçları iyileştirir.

2. Defibrilasyon Enerjisi

• İlk enerji dozu: 2–4 J/kg

• İkinci ve sonraki şoklar: 4 J/kg (maksimum 10 J/kg veya yetişkin maksimum enerjisi).

• Defibrilasyon sonrası 2 dakika CPR, ardından ritim değerlendirmesi yapılmalıdır.

3. Monitörizasyon ve Kalite Göstergeleri

✅ ETCO₂ (Kapnografi)

• Kompresyonlar sırasında ETCO₂ ≥20 mmHg olmalıdır.

  • Bu seviye, yeterli göğüs kompresyonu ve perfüzyonun göstergesidir.

  • ETCO₂ <10 mmHg ise kompresyon kalitesi gözden geçirilmelidir.

✅ Arteriyel Kan Basıncı

• Bebeklerde: Sistolik ≥60 mmHg

• Çocuklarda: Sistolik ≥70 mmHg

• Ortalama arter basıncı (MAP):

  • Bebeklerde ≥25 mmHg

  • Çocuklarda ≥30 mmHg hedeflenmelidir.

4. Hava Yolu Yönetimi

• Öncelik ventilasyon ve oksijenasyondur.

• Yetersiz ventilasyon varsa: supraglottik hava yolu (laringeal maske) veya endotrakeal entübasyon düşünülür.

• Entübasyon sırasında kapnografi ile yer doğrulaması yapılmalıdır.

• Oksijen hedefi: SpO₂ 94–99%
  (hiperoksi nörolojik hasarı artırabilir, bu nedenle %100 O₂’den kademeli olarak azaltılır).

5. Reversibl Nedenler (H’s ve T’ler)

Her arrestte altta yatan neden araştırılmalıdır:

H Faktörleri	T Faktörleri
Hipovolemi	Tansiyon pnömotoraks
Hipoksi	Tamponad (kalp)
Hidrojen iyonu (asidoz)	Toksinler
Hipo-/hiperkalemi	Tromboz (koroner)
Hipoglisemi	Tromboz (pulmoner)
Hipotermi	Travma

Bu nedenlerin düzeltilmesi, resüsitasyon başarısında belirleyicidir.

6. Post-Arrest Yönetimi

• Nörolojik değerlendirme: EEG, BT ve biyobelirteçler (ör. Nörofilament Light Chain – NfL) kullanılarak yapılmalıdır.

• Sıcaklık kontrolü: Normotermi (36–37.5°C) korunmalıdır. Hipotermi önerilmemektedir.

• Kan basıncı: Yaşa uygun hedefin altına düşmemelidir (hipotansiyon mortaliteyi artırır).

• Kan şekeri: 80–180 mg/dL aralığında tutulmalıdır.

7. Post-Arrest Takip ve Rehabilitasyon

• Pediatrik hastalarda ROSC sonrası fiziksel, bilişsel ve duygusal izlem en az 1 yıl içinde yapılmalıdır.

• Uzun dönem değerlendirme;

  • okul performansı,

  • motor beceriler,

  • dikkat ve bellek,

  • duygusal sağlık açısından sürdürülmelidir.

Yeni öneri:
Aileler için psikososyal destek programları oluşturulmalıdır. Bu, hem çocuk hem aile için posttravmatik stres bozukluğu (PTSD) riskini azaltır.

8. Ekip Dinamikleri ve Eğitim

• Ekip üyeleri rollerini önceden belirlemeli, simülasyonla çalışmalıdır.

• CPR sırasında:

  • Lider durumu yönetir,

  • Bir kişi kompresyon yapar,

  • Bir kişi hava yolunu yönetir,

  • Diğeri ilaç ve monitörizasyonla ilgilenir.

• Ekip içi iletişim kapalı döngü iletişim (closed-loop communication) şeklinde olmalıdır.

Sonuç

2025 Pediatrik İleri Yaşam Desteği kılavuzunun özü:

“Erken epinefrin, etkili kompresyon, doğru hava yolu ve sistematik post-arrest bakım.”

Bu prensipler, çocuklarda sadece ROSC değil, nörolojik olarak sağlıklı sağkalım için temel oluşturur.

Erişkin İleri Yaşam Desteği (Adult Advanced Life Support – ALS)

Genel Bakış

Erişkinlerde kardiyak arrestin yönetimi, ritim tanımlama, defibrilasyon, ilaç uygulamaları ve post-resüsitasyon bakımı kapsayan sistematik bir yaklaşımdır.
2025 güncellemesi, resüsitasyon algoritmalarında sadeleştirme ve kanıta dayalı yeniliklerle klinisyenlerin karar alma sürecini kolaylaştırmayı amaçlamaktadır.

1️⃣ Defibrilasyon Enerjisi ve Stratejisi

⚡ Yeni Öneriler (2025)

• Başlangıç enerjisi:

  • Biphasic defibrilatörler için 200 J veya daha yüksek enerji önerilir (Class 1, LOE A).

• Eğer şok başarısız olursa:

  • Enerji 200–360 J arasına kademeli artırılabilir.

• Monofazik şoklar önerilmez (yüksek VF riski).

• Çift senkronize kardiyoversiyonun (AF tedavisinde) ek yararı kanıtlanmamıştır (Class 2b)

Gerekçe:

200 J’luk biphasic şoklar, AF ve flutter kardiyoversiyonunda >%90 başarı sağlarken düşük enerjili şoklar VF gelişme riskini artırır.

2️⃣ Epinefrin ve Vazopressör Kullanımı

• Şoklanabilir ritimlerde (VF/pulseless VT):

  • İlk şoktan sonra başarısızlık devam ederse, Epinefrin 1 mg IV/IO her 3–5 dakikada bir (Class 1).

• Şoklanamaz ritimlerde (PEA/asistol):

  • İlk fırsatta (epinefrin erken, ilk 3 dk içinde) uygulanmalıdır.

• Vazopressin, epinefrine alternatif olarak önerilmez (Class 3: no benefit).

3️⃣ Antiaritmik İlaçlar

• Amiodaron veya lidokain, şok sonrası VF/pVT devam ederse düşünülebilir.

  • Amiodaron: 300 mg IV bolus (+150 mg ek doz gerekirse).

  • Lidokain: 1–1.5 mg/kg (ek doz 0.5–0.75 mg/kg).

• Amiodaron ve lidokain arasında belirgin sağkalım farkı yoktur (Class 2b).

4️⃣ Bradikardi ve Tachiaritmilerde Yönetim

• Bradikardi:

  • Hemodinamik olarak stabil olmayan ve ilaca yanıt vermeyen olgularda geçici transvenöz pacing makuldür (Class 2a)

  • Atropin 0.5 mg IV her 3–5 dk (max 3 mg).

• Tachiaritmiler:

  • Senkronize kardiyoversiyon 200 J ile başlanmalı, başarısız olursa enerji artırılmalıdır.

5️⃣ Hava Yolu ve Ventilasyon

• CPR sırasında kesintisiz kompresyon ve kontrollü ventilasyon önemlidir.

• Entübasyon yapılıyorsa ETCO₂ monitörizasyonu ile yer doğrulaması yapılmalı ve değer ≥10 mmHg olmalıdır.

• Hiperventilasyondan kaçınılmalıdır; solunum sayısı yaklaşık 10/dk.

6️⃣ Ekip Dinamikleri ve Eğitim

• İleri yaşam desteği ekipleri önceden tanımlanmış roller ve kapalı döngü iletişim kullanmalıdır.

• Simülasyon ve debriefing eğitimleri kaliteyi artırır.

• Her resüsitasyon sonrası olay analizi ve geri bildirim önerilir (Class 1).

7️⃣ Post-Arrest Bakım

Nörolojik Bakım

• Nöroprognostik değerlendirme için EEG ve biyobelirteçler (NfL) kullanılabilir.

• Sıcaklık kontrolü: 32–37.5 °C arasında en az 36 saat sürdürülmelidir (Class 2a).

• MAP ≥ 65 mmHg hedeflenmelidir (Class 1).

• Hipotansiyon ve hipoksi mutlaka önlenmelidir.

Koroner Değerlendirme

• Kardiyak etioloji şüphesinde veya şoklanabilir ritimle arrest geçiren erişkinlerde,
  koroner anjiyografi veya PCI taburculuktan önce yapılmalıdır (Class 1)

Psikososyal Destek

• Hayatta kalan hastalar ve bakımverenleri için duygusal distres tarama ve destek sağlanmalıdır

8️⃣ Yeni (2025) Öneriler Özet

Konu	2025 Önerisi	Gerekçe
Defibrilasyon	Başlangıç 200 J veya daha fazla	Biphasic dalga şekilleri daha etkili
Epinefrin	Şoklanamaz ritimlerde erken (≤3 dk)	ROSC oranını artırır
Vazopressin	Artık önerilmiyor	Ek yarar kanıtlanmadı
Bradikardi	Refrakter olgularda geçici pacing	Kalp hızını düzenler, semptomu azaltır
Post-arrest MAP	≥ 65 mmHg hedefi	Hipotansiyon prognozu bozar
Sıcaklık Kontrolü	36 saat boyunca 32–37.5 °C	Nörolojik iyileşmeyi destekler

Sonuç

2025 AHA ALS kılavuzunun özü:

“Doğru enerji, doğru zaman, doğru ilaç ve uzman ekip.”

Erişkinlerde resüsitasyonun başarısı, teknik müdahaleler kadar sistematik koordinasyon ve post-arrest bakım kalitesine de bağlıdır.

Arrest Sonrası Bakım (Post–Cardiac Arrest Care)

Genel Bakış

Kardiyak arrest sonrası bakımın amacı, nörolojik sekelleri ve çoklu organ disfonksiyonunu azaltmak, aynı zamanda kardiyak arrestin geri döndürülebilir nedenlerini tanımlayıp düzeltmektir.
Etkili bir post-arrest bakım, yalnızca ROSC oranını değil, taburculuğa kadar sağkalımı ve yaşam kalitesini de artırır.

Anahtar Noktalar ve Önemli Değişiklikler

1. Nöroprognostik Değerlendirme Güncellendi

   • Artık sadece olumsuz değil, olumlu nörolojik iyileşme göstergeleri de tanımlanmıştır.

   • Yeni biyobelirteç olarak Nörofilament Light Chain (NfL) serum testine yer verilmiştir.

2. Sıcaklık Kontrolü

   • ROSC sonrası sözel komutlara yanıt vermeyen erişkinlerde, sıcaklık kontrolü en az 36 saat sürdürülmelidir.

   • Hedef aralık: 32–37.5 °C

   • Hem hipotermi hem de hipertermi (ateş) zararlıdır.

3. Kan Basıncı Yönetimi

   • Hipotansiyon önlenmelidir.

   • Ortalama arter basıncı (MAP) ≥ 65 mmHg hedeflenmelidir.

   • Ancak belirli bir vazopressör ajanı için yeterli kanıt yoktur.

4. Tanısal Görüntüleme

   • BT veya MRG kullanılabilir; arrestin nedeni veya komplikasyonları (ör. hemoraji, pulmoner emboli, pnömotoraks) araştırılmalıdır.

   • Yeni öneri:

     ROSC sonrası erişkinlerde baş–göğüs–batın BT (head-to-pelvis CT) yapılması makul olabilir.

5. Kardiyak Değerlendirme

   • ROSC sonrası erişkinlerde ekokardiyografi veya yatak başı kardiyak ultrason (POCUS) uygulanabilir.

   • Bu, müdahale gerektiren tanıları (ör. kardiyak tamponad, miyokard disfonksiyonu) saptamak için önerilmektedir.

   • Kardiyak köken şüphesi varsa, koroner anjiyografi/PCI yapılmalıdır.

6. Duygusal ve Psikososyal Destek

   • Yeni öneri:

     Kardiyak arrestten sağ kurtulanlar ve aileleri için, hastaneden taburculuk öncesinde duygusal stres değerlendirmesi ve psikolojik destek planlanmalıdır.

   • Bu yaklaşım, post-arrest depresyon ve anksiyete riskini azaltır.

Kan Basıncı Yönetimi

• Güncellenmiş öneri (2025):
  ROSC sonrası erişkinlerde hipotansiyon önlenmeli ve MAP ≥ 65 mmHg olacak şekilde hemodinami sürdürülmelidir.

• Dört randomize çalışma, yüksek MAP hedeflerinin genel sağkalımı artırmadığını göstermiştir, ancak çok düşük MAP kötü sonuçlarla ilişkilidir.

• Bu nedenle “ne kadar yüksek, o kadar iyi” yaklaşımı yerine stabil optimum basınç hedeflenir.

Tanısal İnceleme ve Görüntüleme

• ROSC sonrası baş–batın BT taraması, arrestin nedenini veya komplikasyonlarını ortaya koyabilir.

• Ekokardiyografi veya POCUS, tedavi edilmesi gereken kardiyak durumların saptanmasına yardımcı olur (ör. sol ventrikül disfonksiyonu, perikardiyal efüzyon).

Gerekçe:

Post-arrest dönemdeki ani hemodinamik dengesizliklerin çoğu, tanınmamış kardiyak veya pulmoner nedenlere bağlıdır.

Sıcaklık Kontrolü (Targeted Temperature Management – TTM)

• 2025 Güncellemesi:

  • ROSC sonrası bilinci kapalı erişkinlerde, sıcaklık 32–37.5 °C aralığında en az 36 saat korunmalıdır.

• Bu, hipotermi (32–34 °C) veya normotermi (36–37.5 °C) arasında seçilebilir, ancak ateşten kaçınılması zorunludur.

• Hedef: Beyin hasarını önlemek ve nörolojik iyileşmeyi optimize etmek.

Kardiyak Değerlendirme (Koroner Müdahale)

• Yeni öneri:

  • Kardiyak arrest sonrası, kalp kökeni şüphesi bulunan erişkinlerde,
    koroner anjiyografi hastaneden taburculuk öncesinde yapılmalıdır.

  • Özellikle şu durumlarda:

    • Başlangıç ritmi şoklanabilir (VF/pVT),

    • Açıklanamayan sol ventrikül sistolik disfonksiyonu,

    • Ciddi miyokard iskemisi bulguları.

• Koroner arter hastalığı (KAH), hastane dışı arrestlerde en sık nedenlerden biridir.

Rehabilitasyon ve Uzun Dönem İzlem

• Kardiyak arrestten sağ kurtulan hastalarda fiziksel, bilişsel ve duygusal rehabilitasyon sistematik olarak planlanmalıdır.

• Multidisipliner ekipler (kardiyolog, nörolog, psikiyatrist, fizyoterapist, hemşire) koordineli çalışmalıdır.

• Taburculuk sonrası takiplerde şu başlıklar değerlendirilir:

  • Yorgunluk ve egzersiz toleransı,

  • Hafıza ve dikkat fonksiyonları,

  • Duygusal stres, depresyon, anksiyete,

  • Sosyal adaptasyon ve yaşam kalitesi.

Şekil 6. Erişkin Yabancı Cisimle Tıkanma (FBAO) Algoritması

1️⃣ Olay yerinin güvenliğini doğrula.
(Verify scene safety)

2️⃣ Ciddi hava yolu tıkanıklığı (severe FBAO) belirtilerini kontrol et:

• Zayıf veya hiç öksürük olmaması

• Konuşamama

• Renk değişikliği (siyanoz)

• Bilinç değişikliği

• Apne

Belirti yoksa (Absent):

• Hastayı öksürmeye teşvik et

• Ciddi tıkanma bulgularına karşı gözlemle (Encourage cough, continue to check for signs of severe FBAO)

Belirti varsa (Present):

• Acil yardım sistemini aktive et (Activate emergency response system)

3️⃣ Erişkin tepkili mi? (Is the adult responsive?)

• Evet:
  5 sırt darbesi (back blows)
  5 abdominal itme (Heimlich manevrası)
  Bu döngüyü yabancı cisim çıkana veya hasta yanıtsız hale gelene kadar tekrarla
  Cisim çıktıysa, ileri bakım gelene kadar izlemeyi sürdür

• Hayır:
   CPR (KPR) başlat
   Kompresyonlarla başla
  Nefes vermeden önce ağızda görünür yabancı cisim olup olmadığını kontrol et

Not:
Gebeliğin ileri dönemindeki hastalarda veya kurtarıcının hastanın karnını kavrayamadığı durumlarda, 5 karın itmesi yerine 5 göğüs itmesi (chest thrusts) uygulanmalıdır.

Ek bilgi:
“Çok yakında: Türkçe çizim burada olacak.”
(Bu not, görselin yer tutucu açıklamasıdır.)

Şekil 8. Erişkin ve Pediatrik Kalıcı LVAD (Sol Ventrikül Destek Cihazı) Algoritması

1️⃣ Bilinçsiz erişkin veya çocuk (LVAD’li):

• Gerekirse ventilasyona yardım et

• Perfüzyonu değerlendir

2️⃣ Yeterli perfüzyon var mı? (Adequate perfusion?)

• Evet:
  Dış göğüs kompresyonu UYGULAMA
  Bilinç kaybının LVAD dışı nedenlerini değerlendir ve tedavi et
  Perfüzyonu izle

• Hayır:
  Dış göğüs kompresyonu UYGULA
  İkinci kurtarıcı varsa LVAD fonksiyonunu değerlendir
  Bilinç kaybının LVAD dışı nedenlerini değerlendir ve tedavi et
  BLS/ALS (Temel veya ileri yaşam desteği) uygulamasına devam et
  Nakil sırasında LVAD merkezine haber ver
  Perfüzyonu izlemeye devam et

Perfüzyon Değerlendirmesi (Assessing Perfusion)

Yeterli perfüzyon (adequate perfusion) şu bulgulardan biri varsa kabul edilir:

• Deri rengi ve ısısı normal

• Kapiller dolum normal

• MAP > 50 mmHg (noninvaziv ölçüm yetersizse doppler veya arter hattı kullanılabilir)

• PETCO₂ > 20 mmHg

(LVAD’li hastalarda nabız alınamayabilir.)

LVAD Dışı Bilinç Kaybı Nedenleri (Non-LVAD Causes of Unresponsiveness):

• Disritmi

• Hemoraji / hipovolemi

• Hipoglisemi

• Hipoksi

• Aşırı doz (overdose)

• Sağ ventrikül yetmezliği

• Sepsis

• İnme (stroke)

LVAD Fonksiyonunu Değerlendir ve Yeniden Başlatmayı Dene (Assess and Attempt to Restart LVAD Function):

• Alarm olup olmadığını dinle / kontrol et

• LVAD motor sesini dinle

• Driveline bağlantısı sağlam mı?

• Güç kaynağı bağlı mı?

• Sistem kontrol cihazı değişimi gerekli mi?

Not:
Bu algoritma, hem erişkin hem pediatrik hastalarda kalıcı LVAD bulunan bireylerde bilinçsizlik durumunda yapılacak ilk müdahale adımlarını özetler.
Temel amaç, perfüzyonun yeterliliğini değerlendirip uygun şekilde CPR başlatma veya izleme kararı vermektir.

Yeni ve Güncellenmiş 2025 Öneriler Özeti

Konu	2025 Önerisi	Kanıt Düzeyi	Açıklama
Sıcaklık kontrolü	≥36 saat boyunca 32–37.5 °C	B-NR	Hipotermi veya normotermi kabul edilir, ateşten kaçınılmalı
MAP hedefi	≥65 mmHg	B-R	Hipotansiyon nörolojik kötüleşmeyle ilişkili
Görüntüleme	Baş–batın BT, EKO, POCUS	C-LD	Etiyoloji ve komplikasyon saptamak için
Koroner anjiyografi	Kardiyak köken şüphesinde	B-NR	Özellikle VF/pVT arrestlerde önerilir
Psikolojik destek	Taburculuk öncesi değerlendirme	C-EO	Distres ve PTSD riskini azaltır

Sonuç

2025 AHA Arrest Sonrası Bakım kılavuzu, artık yalnızca “ROSC’a ulaşmak” değil,

“Beyni korumak, kalbi güçlendirmekhttps://open.spotify.com/episode/7cJrgOISVHJsmILtxDQBX6?si=jZIR9yvbQPC1Ue1h_87RbA ve hastayı hayata geri kazandırmak”
felsefesine dayanmaktadır.

Bu süreç multidisipliner, uzun soluklu ve hasta-merkezli bir bakım yaklaşımı gerektirir.

PODCAST

İLGİLİ YAZI

AHA Kardiyopulmoner Resusitasyon ve Acil Kardiyovasküler Bakım Kılavuzu 2025